In
dit hoofdstuk gaat de
schrijver op zoek 'n figuur dat moet dienen als nieuwsverbreider. Hij
had bij z'n eigen gedacht dat ie 'n bietje zou moeten lijken op
Mercurius. Het zou ene mooie jongeman moeten worden die de god van d’n
handel en het nieuws voor ging stellen. Dat zou hard nodig zijn omdat
de mèènsen op de hoogte gehouwen willen worren. D'r zal 'n foto
genomen worden waarop de mèènsen en de mussen het slecht hebben. D’n
boerenstand zal enigzinds belicht worden. Welliswaar zitten de lezers
daar niet op te wachten, maar de mèènsen uit dit verhaal vinden dat
nodig. Daarom kunde daar niet omheen. Het nieuwe figuur in dit
hoofdstuk zal ene ouwe taaie zijn, die misschien op de pot gezet gaat
worden omdat ie er nogal vreemde gedachte’s op na houdt. Ook zal de
tijd anders bekeken worden.
Wat is nou tijd waarde
lezer. Ge kunt 'm indelen in de tikken van 'n seconde, 't worden dan
minuten en op het lest uren. Uren kunde dan weer aan elkaar rijgen mee
'n touwke en dan krijgde dagen, weken en maanden. Maar zo wordt de
tijd hier niet beleefd. Hier zeggen ze, 'dat Sjefke al een tedje uit
de tijd is.' Dat kan dan al een jaar geleden zijn, maar ook twee of
drie, dat ligt er maar aan. Hier worden de gebeurtenissen niet aan
uren of jaartallen gekoppeld. Hier doen ze dat anders, hier worden de
gebeurtenissen aan mekare geregen. Zo is d'n blikseminslag in de toren
van de ouwe kerk, al veul langer geleden, als toen Jozien d'r kind
kreeg. In dieje tussentijd is Thijs nog getrouwd en is Dre`ke goed
ziek geworden. Zo maakt de tijd z'n afdrukken in het gevoel en ge
geraakt dan mee oew gemoed van de ene in de andere toestand. Wanneer
ge dan een flinke afdruk van de tijd he't opgelopen vergeette da niet
zo gemakkelijk. Het is dan net of dat 't gisteren gebeurd was. Zo
wordt de tijd aan mekaar geregen, van gebeurtenis naar gebeurtenis. De
kinderen hebben het daar bar moejeluk mee. Die moeten op school veul
jaartallen uit d'r blote bolleke gaan leren en da's allemaal gebeurd
voor durre tijd. Die zullen misschien naderhand gaan zeggen, 'dat de
slag bij Waterloo, net na d'r communie kwam. D'r tussenin is er bij
hullie thuis nog unne kuus geslacht, maar da was na de knikkertijd.'
Toen waren de pruimen allang geplukt. As ge dan wa verder doorvraagd,
'wanneer hedde dan pruimen geplukt, was dat op donderdagmiddag om zes
uur?' Dan kekt zo'n kind oe vrèmd aan en ge krijgt als antwoord,
'neeje, de school was al uit en de kuus had al freten gehad.'
Maar de tijd gaat
veranderen en daarmee ook de bewegingen van het gemoed. Wanneer we
eens goed het landschap afspeuren zien we dat daar al een begin is
gemaakt. Vanuit de stad komen er telefoonpalen opzetten die als een
reuzachtig spinneweb d'r eigen vast zullen gaan zetten in de dorpen en
gehuchten. D'r is wel unne krant in de stad, maar die komt hier nog
niet zo ver in 'd'n achteraf'. En als er ene is, dan is ie al een paar
dagen oud. Daar gaan nog wel enkele jaren overheen voordat de krant
geregeld gaat komen. De mèènsen die achteraf wonen, zullen het dus
nog lang moeten doen met nieuws dat al drie of vier dagen oud is. Dat
nieuws is dan niet meer zo secuur omdagge d'n afloop nog nie wit. Daar
komt nog bij, dat d'n enigste, die het allemaal "heel zeker
wies", er uit wil gaan scheien. Het wordt 'm te zwaar en hij is
al dikwijls moei. Het ga nie meer, Dreke z'n pijp is leeg en hij voelt
z'n eigen alsof ie uit de tijd gaat geraken.. Z'n laajenkiest heet ie
in d'n hoek van z'n kamerke gezet. De kramerijen die daar inzitten
zijn niemer aangevuld. Dreke wil er mee gaan kappen, hij is't moei.
D'r zal er gin "zeker weten" nieuws meer komen, dat is dan
voorbij. In de verafgelegen stulpkes zal dan de zaak goed in de frut
gaan lopen. Ze zullen dan niet meer weten, wie mee wie vrijt en
wanneer er unne oorlog gaat uitbreken. Ook zullen er dan niks van
weten dat de koningin in de stad is geweest. De jonge meiden zullen
gin strikken of haarkammen meer kunnen kopen, omdat dat ook bij de
stiel van boodschapper hoort. De mèènsen zullen verlegen zitten om
de schoenspijkerkes en de stopwol van Drekes. Jobke Besooien, die wel
'ns unne keer schrijft, zal 't niet veul meer gaan doen omdat zunne
gum op is en schrijven zonder unne gum ga nou eenmaal nie. Ook hij zal
d'n boodschapper gaan missen.
De schrijver dient hier
even halt te maken, een pas op de plaats zogezegd. De tijd dient hier
eventjes stilgezet te worden omdat er unne vervanger voor Dreke
gezocht moet worden. Da zou eigenlijk unne jongeman dienen te zijn mee
flinke schoenen, het liefste mee van die breeje zolen die de
missiezusterkes ook hebben. Hij kan daar dan jaren mee vooruit. Het
moet ook unne schone jongen zijn, da verkoopt dan makkelijker aan de
jonge meiden. Zonne jonge god zal interesse moeten hebben in d’n
handel en het leste nieuws. Hij zal ook een patentrecht moeten hebben
voor assie gecontroleerd wordt deur de veldwachter. Assie da nie heej,
moet ie hard kunnen lopen mee 'n laajenkist op zunne rug. Ook moet hij
er niks om geven dat ie heel d'n dag in touw is. In regen en wind zal
ie z'n werk moeten doen. Hoog in de zomer kan ie nie zomar 'n uurke in
de schaduw gaan zitten want dan doet ie de mèènsen tekort. Hij zal
er altijd moeten zijn. Maar waar vinde zo iemand? In de stad hoefde
nie te zoeken want die jonge mèènsen werken liever voor vast bij 'ne
baas. Ge moet iemand hebben die de achteraf mèènsen al kent en die
de pad kan vinden. Iemand die ook nie bang is voor d'n boerenstand,
ook al gaan ze dreigen d'r met klompen. Hij moet zeker nie op z'n
mondje gevallen zijn en makkelijk zijn in d'n omgang. 'T moet er zo
ene zijn, die s'morgens eerst eens flink 'n kuiltje in de grond gaat
piesen en z'n neusgaten goed zuiver maakt voordat ie aan het werk
gaat. Maar,... die opengevallen functie van nieuwsverbreider gaat
anders lopen. De schrijver heeft van alles ondernomen, hij heeft het
landschap uitgekamd, hij heeft overal door de kleine raamkes naar
binnen gekeken en ook de boerenstallen heeft ie nie vergeten. De leste
hooiberg heeft ie uitgeschud maar d'r rolde ginne kandidaat uit.
Zoiemand vinde niemer, die zijn al gevonden door 'n ander.
Daarom moet Dreke eens
goed opgekalefatert worden. Hij moet gaande gehouwen worden op de
Brabantse wegen totdat de illetriekse telefoonpalen er zijn en de
krant komt. Daarom zal de schrijver unne pannekoek gaan bakken voor de
pusten op zunne kop. Hij zal lijzemeel en sennepeulen ter beschikking
stellen voor compressen op zijn enkels. Voor het kleine raamke van
Dreke zal 'n potje met kattevet neergezet worden voor zijn klieven in
zijn haanden. D'r moet trekzalf uit de stad komen voor zijn eksterogen
en tonicum voor zunne hoest. Hij zal goeie poeierkes van d’n dokter
gaan krijgen en hij mag gin vet spek meer hebben. De leste jaren zal
hij nog flink wat gaan verkopen, ook aan de boeren omdat ie goeiekope
scheerzeep en blokskes aluin heeft ingekocht. Ook de almanakken zal ie
vlot van de hand kunnen doen. De schrijver zal hem ook af en toe 'n
dubbeltje of een kwartje laten vinden omdat dat de moed er in houdt.
Er moeten ook goei nieuwe sokken komen van Sjetlandse wol. Zunne
rimmetiek zal mee dik flanellen ondergoed in de hand gehouwen worren
en op zunne kop krijgt ie unne zwarte flaphoed. Voor z'n bangiged
krijt ie 'n lang ijzeren pinneke op z'n laajenkiest. Dat is dan unne
antenne as bliksemafleider want Dreke is hardstikke bang vor d'n
bliksem. Zunne engelbewaaarder moeten we mee z'n allen eens efkes goed
de waarheid gaan zeggen zodat ie wa beter op um gaat passen. Hij heeft
'm de leste tijd goed verwaarloosd en hij moet Drekes binnenhouden als
het slecht weer is. En als Dreke dan op pad gaat, zal de schrijver
zurregen, dat vrouw Besjanen onder het kopen van elastiek voor d'r
onderbroek, een bietje gaat kirren en mee d'r gat gaat draaien. Ze zal
tegen Drekes zeggen dat ie er nog goed uitziet vor zunne leeftijd. Ok
zal d'n auteur 'n paar schoon leutige meiden laten opdraven om 'n
bietje te dollen meej Drekes. Ze zullen z'n rooie haarlinten in
strikken en aan Drekes vragen ofda ze nou nie 'n paar centen meer werd
zijn? Zunne engelbewaarder moet dan maar efkes d'n ander kant
uitkijken als ie dat niet gèère ziet. Vrouw Besjanen zal dieje
elastiek over d'r heupen en durre schort trekken om te kijken of ie
wel genog rekt. Ze heeft twee kaartjes mee elestiek nodig, een voor de
reserve want, 'da doe zo aorig eej as oew onderbroek afzakt.' Zonne
praot zal Dreke's best goed doen. Maar voorlopig moet Dreke maar 'ns
efkes 'n paar weken in bed blijven zodat de moejigheid wa' wegtrekt.
Hij zal z'n leste krachten hard nodig hebben om z'n kist met
galanterieen en kramerijen te dragen. En als Dreke d'r na een paar
jaar toch tussenuit gaat trekken, dan krijgt ie 'n schoon
getuigschrift of 'n diploma mee voor zijn courage. Da zal dan achter
op z'n bidprentje gezet worren zodat Onze Lieve Heer d’r nie neffe
kan kijken. Dreke heeft da dan verdiend. Da sterven zal ie alleen
moeten doen, daar kan ie niet bij geholpen worren. Ook voor hem is dat
d'n eerste keer. Hooguit kunnen we z'n hand vasthouden en unne keer
over z'n bolleke aaien. De eeuwenoude pijn van 'n niet gevraagd
èèremoejig leven, kunde dan zo'n bietje verzachten, da helpt! Maar
dan zullen de illetriekse telefoonpalen allang hier zijn.
Voorlopig is het nog
niet zover, Dreke loopt niemer rond mee d'n dood in z'n ogen. Hij
klottert weer rond in het klapzand en de karsporen en hij is blij, dat
ie weer d'n boer op kan. Hij sukkelt nog wel mee zunne rimmmetiek maar
dat vind ie niet zo erg. Hij heeft er weer zin in. Vandaag zal ie wat
proberen te verkopen aan de keuterboeren die her en der verspreid
liggen in het landschap. De lage strooien daken en de kleine
koeiestallen is eigenlijk een te groot woord om dat een boerderij te
gaan noemen. In de winter ziede ze amper te liggen omdat ze dan
helemaal ingesneeuwd zijn. De grond die er bij hoort is nagelang, die
brengt bijna niks op. Als ze unne goeie oogst hebben kunnen ze d'r
iets van verkopen, anders nie. En d'n oogst was dit jaar goed,
misschien hebben ze dan wat centen om iets uit de laajenkist van
Drekes te kopen. Dat zal wel gaan lukken omdat Dreke z'n vak verstaat.
Hij heeft mooie kralensnoeren bij 'm en hij zal tegen da vrouwke van
dieje keuterboer zeggen, dat da d'n enigste is die tie in heeft kunnen
kopen. Tussendeur zal ie ok zeggen, dat het vee er veul beter uitziet
dan bij de andere boeren. Hij vindt ok, dat ze schoon jong heeft en
dat ze d'r wijs uitzien voor d'r leeftijd. Hij houdt de kralensnoer
dan op ooghoogte van de boerin, 'die had hij al bijna verkocht aan
vrouw Zegers van de grote Annahoeve, maar ze had daar nie geld genoeg
voor.' 'Dees kleur had ze trouwens toch niet gestaan, da weet ik
zeker, maar ge weet hoe ze is, altijd wa meer willen zijn as 'n
ander.' Da vrouwke van dieje keuterboer gaat dan eens wat rechtop
staan omdat ze met boerin wordt aangesproken en dat hoort ze gèère.
D'r jong en d'r vee zien er beter uit als op een ander en d'r stulpke
wordt vergeleken met een trotse boerderij. Nou heeft ze de kans om mee
die bloedrooie kralensnoer naar de s'Zondagse mis te gaan en dat eens
goed te laten zien. Die van de Annahoeve zal stikjaloers zijn en da's
net goed omdat die altijd uit de hoogte doet tegen haar. Ze moet ook
nog wat zwart stopgaren hebben en sluitspelden. Als ze de kralensnoer
en het klein gerei afgerekend heeft, verlegt Dreke nog eens d’n
aandacht naar de schone jong. Da keutervrouwke verteld dan, 'dat d'n
oudste al in de hoogste klas zit. Hij doe goed z'n best en hij helpt
ook al een bietje mee op de boerderij. Hij mot straks de koeien nog
langs de berm laten gaan. Met dat blauwe schortje is Sjaantje en die
daar achter staat is Mientje. Die is nog een bietje verlegen. D'n
dieje mee da petje is er ene van onze Gijs, die kende wel, hij woont
daar achteraf, naar d'n duin op aan. En d'n dieje die daar staat te
duimen is de jongste, die gaat volgend jaar z'n communie doen.' Dreke
zal nog unne keer zeggen, 'dat ze merakelse schoon jong heeft,
allemaal, en ik weet zeker, dagge d'r goed voor zurgt. Da kunde
trouwens wel zien ook.' Maar allee, Dreke moet 'ns verderop, 'nog
bedankt en doe d'n boer de groeten.' Langzaamaan schommelt Dreke met
zunne zwarte flaphoed de werf af en verdwijnt in de bocht van het
karspoor.
Dat geeft de schrijver
efkes de tijd om om eens terug te kijken want dat is hard nodig. Dreke
heeft daar een fraaie voorstelling gegeven van zijn acteertalent om de
werkelijkheid voor de gek gehouden. Dreke heeft 'n toneelstukske
gespeeld. Da's niet zo netjes van Dreke maar,.. anders had ie niks
verkocht. De werkelijkheid verdraaien en 't nieuws brengen is z'n
verkooptechniek! Da wil dan nog nie zeggen dat 't gin schoon jong zijn
want da zijn ze wel. Daarom zullen we zo'n willekeurig krooike
kinderen eens wat nader gaan bekijken. Da moet wat omzichtig gedaan
worden omdat dees kinderen kwetsbaar zijn onder ogen die willen zien
wat er gaande is. Dees kinderen voelen de ogen van unne analist. Ze
hebben daar ervaring mee. Op weg naar school worden ze al zat op durre
afkomst gewezen door de jong van de rijke boeren. Daarom kunde nie
voor die kinderen gaan staan om ze van boven tot onder te bekijken. Ge
ziet dan dat ze d'r hand voor 't gat in d'r versleten schortje houden.
Ze voelen waar ge naar kijkt en vegen verlegen durre snotpin weg. Ze
zijn kwetsbaar omdat ze door onze blikken d'r eigen gaan schamen voor
d'n èèremoei. De schrijver vindt dat genant en daarom zal er 'n foto
gemaakt worden van 'n willekeurig krooike kinderen. Aan de hand van
die foto kunnen we dan gaan zien, wa we graag willen zien. Dan komt da
bij die kender niet zo hard aan! Nou moeten de lezers nie gaan denken,
'och god, och god, wat is 't toch druk op die foto.' Da komt omdagge
in de gauwte al vlug zo'n vier of vijf kinderen telt. Da zijn wij als
moderne mensen niemer gewend, tegenwoordig staat er meestal maar een
persoontje op zo'n foto. Dus nie denken, 'uit welke film of
toneelstukske komt die foto.' Dit is geen toneelstukske, dit is 'n
familiefoto.
Op dees foto hebben de
kinderen gin mooie matrozen uniformkes aan en de allerkleinsten liggen
nie schoon tussen de bloemekes in een fijngevlochten hengselmandje. Da
komt hier nie voor. Op deze foto hebben ze d'r klompkes aan omdat die
foto buiten genomen gaat worden. Hullie moeder heeft mee durre schort
nog eens vlug de zwarte plekken van de kindersnuitjes geveegd. Als dat
er niet vlug genoeg vanaf ging, gebruikte ze een beetje tuf van d'r
eige. In de gauwigheid heeft ze de weerborstels in bietje platgedouwd
en het zand van de kniekes gewreven. Nou staan ze daar een beetje
bedremmeld bij mekare en hullie moeder probeert de jongste naar voren
te douwen. Maar die wil nie. Hij zet z'n eigen schrap totdat ie z'n
zusters in zunne rug voelt. Zolang als ie zun zusters in zunne rug
voelt is het goed, anders gaat ie nog verder achteruit. Zijn zusjes
hebben de neiging om d'r armkes over mekaar te doen omdat ze dat op
school zo geleerd hebben. De jongste duimt nog en als d'n oudste zunne
duim uit zunne mond trekt omdat da op de foto nie staat, gaat er vlot
d'n andere duim in. Het manneke heeft 'n flinke snotpin en zijn broek
is van dat schrap zetten, half op z'n blote billekes gaan hangen. Die
broek is van z'n oudere broer geweest en is wat te groot. Zodoende
zakt die nogal vlug af, hij kan er niet hard mee lopen anders zakt ie
op z'n kniekes. Daarom houdt ie met twee handen zijn broek vast als ie
over de werf rent. Anneke staat met twee handjes verlegen te friemelen
met 'n stukske zoom van dur jurkske. Het wordt spannend voor d'r en
nou gaat da stukske zoom in d'r mondje. Ze kouwt er wat op, friemelend
met d'r kleine handjes kijkt ze onderuit alsof ze d'r eigen schaamt.
Ze weet dat er op haar gelet wordt en ze durft niet goed terug te
kijken. Dat is brutaal en zeker tegen grote mèènsen. Als ge ze eens
goed aankijkt is het een schoon kind, ge verwacht 't niet zo. Op de
foto ziede alleen 'n stukske van durre zijkant, ze kijkt ook niet
recht uit het beeld. Ze zal d'r eigen wat achteraf willen houden maar
da gaat nie. Daar worden foto's nie voor gemaakt. Lieke doet ook d'r
best om niet op te vallen maar d'r is niet zoveul plek achteraan. Ze
wil ook niet in het midden staan, aan de zijkant is het veul beter. Ze
kunnen dan niet zien dat de zak op haar blauwe boezelaartje
ingescheurd is en dat er nogal veul lappen op zitten. Met schrik denkt
ze d'r aan dat ze 'n jongens-onderbroekske aan heeft. Dat heeft moeder
ze vanmorgen gegeven omdat ze nogal dikkels in bed plast. D'r moeder
had gin ander mir. Gelukkig ziedet nie op in foto omdat daar oew
jurkske overhene hangt. Voor de zekerigheid kijkt ze nog maar eens
achter d'r. Ze probeert nog durre haarstrik goed te doen maar 't lukt
nie en ze krijgt ook al jeuk aan d’n achterkant van durre voet.
Daarom trek ze nog vlug d'r kousen op om ongeziens 'n vlooike weg te
kunnen krabben. Maar die opgevouwen kouskes blijven nie hangen omdat
de rek er allang uit is. Nou staat Lieke op de foto mee een afgezakt
kouske en het andere hangt er zo'n beetje tussenin. 'T is 'n schoon
jong mee 'n onschuldig snuitje, 't is jammer dagge de kleine
zomersproetjes nie ziet op de foto. D'n oudste heeft al een lange
broek aan, da's vroeg op dieje leeftijd. Die broek was al flink
afgedragen voor dat ie 'm kreeg maar daar trok ie z'n eige niks van
aan. Ge kon mee de klomp krijgen als ge daar opmerkingen over maakte.
Op de foto staat ie rechtop als unne huzaar, met z'n armen wat
achteruit. Strak en kèèrsrecht kijkt ie het beeld uit, rechtuit de
wereld in. Hij heeft al geleerd dagge oew eige nie moet laten kennen
en alleen oewe buitenkant moet laten zien. Hij mept er op als ie de
pijn in zunne binnekant voelt wanneer ze hem uitschelden voor
èèremoeilijer. Het is nog 'n kind, dat is aan alles te zien, maar
hij begint de grote mèènsenwereld en d'n èèremoei al 'n bietje te
begrijpen. In de zakken van z'n afgesleten broek zulde vier tamme
kastanjes vinden en unne mooie gladde steen die hij gevonden heeft op
de hei. Ook touwkes, kleiballen en 'n fluitje van vlierenhout kunde
daar in vinden. In de kontzak zit unne spijker en een stukske griffel
dat ie overgehouden heeft van school. Daaraan kunde zien dat het een
kind is dat nog graag eventjes had willen speulen. Maar daar is de
tijd niet naar. Net als de anderen zal ie naar 't febriek gaan of naar
de rijke boeren in de omgeving. Naar de boeren wilt ie nie, daar is ie
te trots voor. 'Oew oude schoolkameraadjes kunnen dan over oe gaan
commederen omdagge dan bij hullie vaoder wèèrekt' Wanneer we eens
goed naar de achtergrond op de foto kijken, zulde daar op het eerste
gezicht niet meer zien als als een beukenheg, die wat terug ligt. Ge
kunt het amper zien maar, in dat open plekske voor die heg staan wa
mussenklemmen mee 'n klein korstje brôôd op het strak gespannen
pinneke. Agge d'r 'n stuk of vijf kunt vangen op unne dag, dan staat
er s'avonds soep op tafel. Da's dan gin schande maar ze willen 't nie
weten, de schrik zit er nog flink in. De grote hongersnood is immers
nog niet zo lang geleden. De moeders hadden toen niks meer te geven.
Magere Hein heeft hier in 'd’n achteraf' keihard huisgehouden,
vooral onder de kinderen. Maar toen kwamen de photo-operateurs nog nie
in 'd'n achteraf' om ons schoon jong te fotograferen.
Stillekesaan zal de
schrijver weer eens op zoek gaan naar Drekes. Dat zal nou makkelijker
zijn omdat zunne grote zwarte flaphoed opvalt in het landschap.
Tenminste, da denkte dan. Even dacht de schrijver hem gevonden te
hebben maar het bleek de fotograaf van die familiefoto te zijn. Die
stond voor de tweede keer onder zunne zwarte doek die kinderfoto te
maken. Hij was er niet zo zeker van of ie d'n eerste keer wel goed had
gedaan.
Gin Dreke dus. Dieje
zwerveling docht bij z'n eigen 'kom, laat me hier langs het karspoor
maar eens efkes gaan zitten schaften.'
Hij heeft daar zunne hoed voor afgezet. Daarna heeft ie over zijn
kist, zorgvuldig unne rooi mee wit geblokte handdoek gespreid en de
kruik mee kouwe koffie daarop gezet. Dreke heeft toen wa mik gesnejen,
mee gekookt buikspek. D'r zat wel 'n rooi randje in, maar dat vond ie
niet zo erg. 'Mooi dat ie 't stikt had aan d’n dokter, agge die moet
geloven meudde niks mir. Het is net of da ze ruiken wa ge gère lust.'
Ondanks die verneukerij van d'n dokter, liet Dreke het z'n eigen goed
smaken en toen ie z'n 'taofel' had afgeruimd ging ie nog efkes languit
in het gras liggen. Hij had nog maar een paar klanten te doen en dan
zou ie weer eens op huis aan gaan. Meepersant kon ie dan eens kijken
of ze met d'r illetriekse tillefoonpalen al opgeschoten waren. Het zou
hem niks verbazen als ze de viersprong al voorbij waren. Hij zal dat
toch eens gaan vragen hoe dat 't precies in z'n werk gaat. Da's
makkelijk als ge dat uit moet gaan leggen aan de klanten want die
weten nog van niks.
Wanneer Dreke uit d'n
bocht van het karspoor komt ziet ie dat de mannen van de tillefoon
flink aan het graven zijn. De voorste bonkt mee zunne steekbats op
unne dikke eiken wortel, hij krijgt 'm er niet mee deur. Daarom moet
ie da gat flink groter maken zodat ie er met de korte bijl bij kan.
Als da gat dan diep genoeg is, komt er unne paal in. Die lag dan al
klaar en op het oog werd dieje paal dan rechtgezet en aangestampt. D'r
achteraan kwam Dirkske en die kleedde die palen aan. D'r bovenop kwam
'n zinken plaatje, wat 'n beetje gevouwen was voor het inregenen. Vlak
daaronder moest ie dan de ijzeren afstand houders met porcelijn aan de
paal vastschroeven. Hij moest ook de palen nummeren mee krijt,
naderhand kwamen de goei nummers er dan op.
'Neeje', zeej Dirkske
tegen Dreke’s, 'ik weet ok nie precies hoe de tillefoon werkt mar 't
ga meej illetriek. Da gaat dan deur de draojen die daar nog bovenin
moeten komen. Die draojen komen uiteindelijk terechte bij 'n
tillefoontoestel wa bij de mèènsen in huis staat. Aan het ander eind
van die draojen staat de centrale van de tillefoon, da's in de stad,
en daar regele ze dat allemaal. Ge kunt dan met iemand praten zonder
dagge van huis af moet. Als iemand oe gehad moes hebben, gaat er 'n
belleke en dan moette naar de tillefoon komen. De centrale wit dat
allemaal precies, die hebben daar nummers voor. Neeje, nie dees
nummers die ik op de palen zet, andere!!’
Dirkske maakte weer
aanstalten om de ladder op te klimmen mee z'n geraai, maar hij moest
nog een vraag beantwoorden van Drekes. 'Neeje', antwoordt ie, 'ik ben
nie bang daar bovenin, ik heb munne scapulier medaolie in m'n kontzak
en dan kunde nie vallen.' Hij voelt nog eens efkes of ie er nog wel
zit. Ook z'n knip zit er bij, d'r kan 'm niks overkomen. Dreke wies
genoeg over de tillefoon, 'het zal dan niet meer zo druk zijn op de
wegen als het zover is, de mèènsen kunnen dan binnen blijven.' Ook
zal ie maar nie meer aandringen om aan Dirkske iets te verkopen. Z'n
knip zit zo veilig bij dieje scapulier medalie, dat daar nie aan te
komen is. 'Het geloof en de centen zitten in die kontzak zo dicht
tegen mekare aangedrukt, dat da nie zal gaan lukken', denkt Dreke.
Over dees losse gedachte
van Drekes, kan de schrijver natuurlijk net doen of dat ie er gin erg
in heeft. Hij kan gladweg 'n ander onderwerp aansnijden om d’n
aandacht van de lezer te verleggen. Maar,...d'r zijn altijd lezers die
de schrijver er van gaan verdenken dat ie siepogen heeft of erger nog,
dat ie er stront in heej zitten. Natuurlijk is daar meer gaande, de
schrijver heeft dergelijke uitspraken en gedachtes al eerder gehoord.
Da zijn stadse gedachtes over arm en dom gehouden worden, over
pastoors en fabrikanten en over de kerk en het kapitaal. Dreke heeft
de symboliek van die gedachtes gezien in de kontzak van Dirkske en ge
kunt daarmee zeggen dat Dreke verrekte goed wist wat er gaande was.
Hij begreep op zijn manier zunne tijd en da's ook zijn plicht als
boodschapper. Alleen, hij jaagt er zoveul mèènsen en achterafvolk
mee in het harnas dat 't voor hem wel eens anders uit kan gaan pakken.
Ze zullen hem dan op z'n sodemieter gaan zitten en zeggen, 'dat 'n
kontzak daar niks mee te maken heeft.' Ze zullen zeggen, 'dat ie niet
goed bij is en dat ie voortaan de pot op kan mee z'n spullen.' De
mèènsen zullen zeggen, 'Dreke mot ginne zever gaan verkopen, hij
moet van 't geloof afblijven, da verdient de pastoor nie'! Zo ziedde
dat d'n boodschapper alwir gestraft wordt. Daarom zal de schrijver
Drekes 'ns rap wa' goeiekope spullen laten inkopen, dan kan ie ze ook
weer goeiekoop van de hand doen. De mèènsen krijgen dan weer unne
goeie indruk van Drekes. 'T was beter gewist wanneer 't achterafvolk
en de lezers het nie te weten had gekomen maar daar is 't nou te laat
voor. D'n auteur zal Drekes niemer zulke dingen laten denken. De
schrijver zal dergelijke gedachtes voortaan door iemand anders laten
denken ....,iemand die wa groter is...,wa forser in z’n schouwers en
veul boeken heeft gelezen. Zo ene waar ge twee keer bij na gaat denken
voordat ge d'r iets tegenin zegt omdat ge anders klop kunt krijgen.
Neeje, de schrijver gaat Drekes de hand boven de kop houden omdat 't
manneke nog 'n tedje meemoet.
En Dreke,... die
wandelde weer langs de karsporen op huis aan en dacht veul na over de
illetriekse tillefoon. Hij begrijpt er gin sodemieter van hoe dat
allemaal kan. 'Hoe wit dieje illetriek nou waar ie moet zijn want bij
de pastoor moet dieje illetriek in ene keer rechtsaf?' Hij prakkezeert
daar z'n eige suf over. 'Op het lest worde daar nog goed deuzig van,
hij zal dat mar uit zunne kop zetten. D'r zijn nog zoveul andere
dingen om over te prakkezeren en ge komt daar toch nie aan uit.' Op 't
lest gaadde nog in oew eigen praten, da krijgde van al 't prakkezeren.
Nou is Dreke al bekant thuis en hij is flink moei. Eerst zal ie z'n
knijnen wa gras en klaver geven, dat heeft hij onderweg al geplukt.
Daarna zal ie mee z'n voeten in een teiltje met sodawater gaan zitten,
dan doen ze niet meer zo'n zeer. Onderwijl zal ie dan uitrekenen wat
ie vandaag heeft verdient. Als ie da dan weet, gaat ie wat èèrepels
schillen en opzetten. De knolraap heeft ie als betaling gekregen. Hij
kan daar best twee keer van doen. Lang blijft ie nog in d’n donkerte
zitten voordat ie de lamp aansteekt. In het zwakke lichtschijnsel doet
ie d'n omwas. Dreke is alleen, al zun leven al geweest. Als ie niet te
moei zou zijn, zou ie gaan bladeren in z'n almanakken en 'n stukske
gaan lezen omdat hij moes weten wat er te koop was. Dikwijls ging ie
eens wa buurten bij z'n broer en z'n schoonzuster aan d’n andere
kant van 't dorp. Die zitten s'avonds mee z'n allen buiten tot in d’n
donkerte toe. Daar is het nou gezellig omdat er de buren er ook altijd
bij komen zitten. Maar vandaag is ie daar te moei voor, hij is
helemaal achteraf geweest. 'Eigenlijk is dieje roete te lang mee zo'n
wèèrm weer,' denkt Dreke. 'Ik ga de luiken sluiten en zoek stillekes
de bedstee op.'
Maar de slaap zal nog
nie komen, dat is de leste jaren al zo. Hij ligt dan maar zo'n bietje
te kijken in d’n donkerte en hij hoort de torenklok twaalef uren
slaan. Stillekes doezelt ie dan wa weg en als de boeren wir mee d'r
kar over de kinderkopkes ratelen, is ie wakker. Dan is de nieuwe dag
begonnen.
|