In
dit hoofstuk komen de ouw mannekes en de ouw vrouwkes aan bod. In 'd'n
'achteraf' zijn dat er niet zoveel. Da komt door de zwaarte van het
leven. In dit hoofdstuk
zullen we het dus mar mee 'n paar exemplaren moeten doen. De schrijver
heeft daarvoor een fiets aangeschaft om die paar mèènskes te
bezoeken. Tís unne zogenaamde
'deurjasser' geworden en d'n auteur denkt dagge daar mee deur 't
klapzand kunt jassen. Soms schiet de schrijver daar z'n doel mee
voorbij omda ge met een dergelijk rijwiel niet direct stil kunt staan.
Zo'n rijwiel moet uit kunnen drijven en de schrijver heeft dat nog
niet onder de knie. Verder zullen we in dit hoofdstuk zien, dat Onze
Lieve Heer goed klem komt te zitten, hij kan ginne kant meer uit.
Wederom zal de schrijver unne haan laten kraaien. In dit hoofdstuk zal
'n tekort ontstaan aan unne filosoof omdat 't om wezenlijke dingen in
het bestaan van de ouw mèènskes gaat. Het hoofdfiguurke in dit
hoofdstuk tobt 'n bietje op zunne ouwe dag en het was makkelijk
geweest, als zonne geleerde mèèns er iets van kon zeggen. In dit
hoofdstuk zullen de ouw mèènskes het dus zonder moeten doen. De
schrijver laat de afwezigheid van die geleerde mensen nog 'n tijdje
hangen, totdat de filosofen 'het bestaan' eens goed uitgezocht hebben
en het er mee mekare 'n bietje over eens zijn. Vooralsnog gaan we
eerst naar de kerk, de schrijver heeft gin hoogmis mee drie heren
uitgekozen omdat 'm die te lang duurt.
In 'd'n achteraf' zijn
er niet zoveul ouwe mannekes en ouw vrouwkes. Als ge ze gaat zoeken,
dan vinde ze nie, ge moet er toevalligerwijs tegenaan lopen.
Natuurlijk kunde s'Zondags in het kerkportaal gaan staan maar het kan
zijn, dagge ze dan nog nie ziet. De meeste ouw mèènsen uit 'd'n
achteraf' hebben dispensatie gekregen van de pastoor omdat ze niemer
uit de voeten kunnen. Ze hoeven dan niemer naar de kerk te komen.
In zo'n kerkportaal
ziedde de ouw vrouwkes dan een voor een binnenschommelen in d'n arm
van een van d'r dochters. Dat ze zo schommelen komt omdat ze zo slecht
uit de weg kunnen. Ook groeien ze omlaag, ze krimpen!! D'n arm van d'r
dochter is dan veul hoger dan durre eigenste. Wa kromgebogen, mee 't
kopke nog vief recht vooruit soppen ze d'r gerimpelde wijs en
ringvingerke's zorgvuldig in het hardstenen wijwatersvat. Ze maken dan
'n klein kruiske. Voordat ze naar binnen gaan, trekken er nog 'n paar
d'r witte muts nog effe goed. Ze zien er fors uit voor d'r leeftijd
maar dat ligt aan de kleren die ze aan hebben. Al vallen de mussen van
het dak, ze hebben d'r dikke jakken en rokken aan. Deze kleren gaan
laag over laag, ze krijgen zodoende nogal brede heupen. Vanaf die
brede heupen hangen dur lange wijde rokken recht omlaag en ge krijgt
d'n indruk dat al die rokken en jakken, het lijfke daaronder nog 'n
bietje bij mekare moeten houden. De korte beentjes komen daar niet
recht meer onderuit, het lijkt wel ofdat die schuin naar binnen zijn
gegroeid. Ge kunt 't zien aan de twee voetjes, die bij elk kort stapke
tegen elkaar dreigen te komen. Het gaat telkens nog net goed. Ze zien
er topzwaar uit en als ze efkes alleen lopen, wordt da vooruit
schommelen zo erg, dagge bang wordt dat ze ieder moment om gaan
vallen. Zo slecht kunnen ze uit de voeten.
'N paar ouw mannekes
lopen anders, mee heel d'r ouw lijf gooien ze d'r benen een voor een
zo'n bietje vooruit. De grootste hoop heeft 'n stokske nodig want ze
zijn met de jaren goed kromgegroeid. Sommigen lopen bekant haaks en
schuieren zo het kerkportaal binnen. D'r pet gaat dan af en het
wijwaterkruiske is vluchtiger dan bij de ouw vrouwkes.
In zo'n kerkportaal
ziede natuurlijk ook, dat bijna al de ouw mannekes en vrouwkes ver
voor de tijd de kerk binnenkomen. Dat komt omdat ze dichter bij de
eeuwigheid staan als het jongk volk. Ze komen er om d'r eigen te laten
zien aan Onze Lieve Heer zodat ie ze nie zal vergeten. Voor de
zekerigheid bidden op voorspraak tot Maria, 'ofdat Onze Lieve Heer ze
nie over de kop gaat zien voor 't te laat is.' Voor 't ouw volk dringt
de tijd, ze vinden dat ze onderhand 'ns recht hebben op z'n paradijs,
hij moet woord houden. Daar hebben ze stuk voor stuk goed voor
opgepassen. Ze hebben d'r kinderen in d'n èèremoei opgevoed en ze
hebben altijd durre pasen gehouden. Moeizaam hebben ze d'r dagelijks
brôôd bij mekaar gescharreld en ze hebben veul rozenhoedjes gebeden.
Novenen hebben ze gehouden tegen de ziektes van de kinderen en het
vee. Ook de litanie van alle heiligen kennen ze bijna uit durre kop.
Ook de catechismis zit nog in d'r kopke's en van de rozenkrans weten
ze wat elk kraaltje voorstelt. Daarom laten ze d'r eigen zien en komen
krom van de rimmetiek de kerk binnenschuifelen zodat Onze Lieve Heer
er dan niemer omhene kan. Deze ouwe kromme mèènskes willen weten hoe
da ze d'r voorstaan.
D`n barmhhartige Lieve
Heer zal de ouwe kromme mèènskes dan eens aanzien en hij zal woord
gaan houden omdat ie ginne kant uitkan. Z'n moeder kijkt immers mee
over zunne schouder want die hebben de ouwtjes allang ingeschakeld.
Onze Lieve Heer zal dan de kleine zonden afwegen tegenover d'n grote
èèremoei die dees mèènskes geleden hebben. De weegschaal zal dan
flink deurslaan aan de èèremoejige kant. Onze Lieve Heer zal dan
erbarmen gaan krijgen, hij kan dan niemer terug omda ie da beloofd
heeft.
Vanuit de verte kunde
zien dat er ene bijloopt met z'n handen in z'n zakken en ge krijgt d'n
indruk dat ie ze er nooit uithaalt. Toch trappeerd 'm daarop want nog
gauw veegt ie de tabaksap langs z'n mondhoeken weg. Niemand hoeft te
zien dat ie onder de mis lekker gaat zitten te pruimen. Hij zal
proberen om da kleine pruimke op te hebben voor de communie. Zo heeft
ie 't uitgemikt en het manneke zal dan evenzogoed, "nuchter zijn
van middernacht af" als al de anderen. Het ouw pastoorke zal daar
niks van zeggen als ie den hostie op z'n bruine tong legt. 'T ouwe
pastoorke snapte dat wel, hij maakte daar ook nooit ginne praat over
in d'n biechtstoel. Hij begreep heel goed dat ouw mèènsen, die op
d'r leste benen lopen, nog 'n bietje willen snoepen van de goei dingen
in het leven.
Voor de mis, in het
kerkportaal hebben de ouwe mèènskes ginne tijd om eens efkes te
praten, ze moeten d'r ok voor zorgen, dat d'r goei plek niet bezet is.
Daarom zijn ze vroeger van huis afgegaan. Als ze durre tijd verdoen,
zit er al iemand anders op d'r goeie plek. Daarin hebben ze gelijk.
Daarom zal de schrijver de mèènsen niemer opzoeken als ze naar de
mis gaan. Da moet ie door de week maar doen. De mèènskes zijn dan in
d'r eigen omgeving en ge ziet dan al scharrellend bezig. Daarom zal de
schrijver dieje ouwe pruimende communikant straks eens gaan opzoeken.
Zo te zien is er dat ene van 'd'n achteraf'.
Toen de schrijver al die
kromme ouwe mèènskes in het kerkportaal gezien had. docht ie bij z'n
eigen, 'die hebben een bar en slecht leven achter de rug'! De
schrijver heeft d'r gerimpelde handen bekeken boven het wijwatersvat,
hij heeft de diepe groeven, de vele rimpels en de ingevallen monden
gezien. Ook ging zunne aandacht uit naar durre rimmetiek, de kromme
ruggen en de moeizame tred. Sommigen hadden gin tanden meer in durre
mond. Dees gekrompen mèènskes hebben 't niet goed gehad. Heel d'r
leven hebben ze hard gewerkt en zijn kromgegroeid op 't land. 'N zwaar
huishouwen en weinig vertier is eigenlijk al genoeg om het slecht te
hebben. Als ge dat werken daar nog bij optelt, is het dubbel op. Ge
snapt dan nie, dat sommigen nog vlot negentig worden. De schrijver zal
dat toch eens vragen als ie mee z'n fiets in de buurt komt bij
Peerkes, de pruimende communicant, die z'n eigen onder 't lopen nog
meej bietjes vooruitgooit.
Maar, voordat de
schrijver bij Peerkes aan zou komen, moest ie toch nog vier keer van
de fiets af omdat ie in 't klapzand goed vast reed. Ook mee unne
deurjasser komde daar nie doorhene.
Peerke is achter in
zunne hof bezig, hij is aan 't schoefelen. Dat doet ie al jaren, ge
kunt dat zien aan 't schrepeltje. Dat is zo dun als 'n scheermes en in
de loop van de jaren is 't alsmaar kleiner geworden. Da schoefelen is
ook 't credo van Peerke, 'as ge oud wil worre, dan moette aan de gang
blijven en asem blijven halen. Ge moet zorgen dat oewe roepert en ouwe
poepert in orde blijft.' Peerke wordt komende zaterdag acht en
tachtig, hij is van 1847. 'Het is da gij er over wilt beginnen', zei
Peerke, 'maar toen was er pas èèremoei. Bij ons thuis waren we met z’n
negenen en als alles goed was gegaan waren het er vijftien geworden.
Ik ben de leste die t'er nog van over is. We moesten ons freten tussen
de kraaien weghalen en da was dan nog maar genoeg voor vijf man. We
werkten van s'morgens vroeg tot s'avonds laat bij de boeren, maar d'r
was niks, dan kunde ook niks anders doen dan te zurgen dagge in 't
leven blijft. Soms, als de winter te lang duurde, ging de kuus die
moes jongen, gewoon van d'n honger kepot. Zo weinig bleef er voor 'm
over. Naderhand is 't 'n bietje beter geworden maar veul was 't nog
nie. Als 't toen te nat was of te droog, dan was er nog niks. In alle
huishouwens zat er dan de schrik weer goed in.
Achteraf bekeken heb ik
het zo slecht nog nie gehad, maar diegene die 't beter hadden, waren
ook nie slecht af. Ik mag nie zeggen dat alles niks was, ge gaat oew
eige leven nie afbreken maar goed was 't nie! Mèènsen onthouden
alleen de goei dingen en ze houwen d'r eigen daar aan vast. As ik
eerlijk moet zijn, en ik zou 't nog eens over moeten doen, dan di'k
allenig mar wa'k gère wou. Ge mot er zin in hebben en ik kan nie
zeggen da ik da altijd heb gehad. Ge staat zo maar aorig te kijke als
de vrouw van d'n èèremoei na twee weken al ginne melk meer had voor
de kleinste. Ze kon dan niemer vort omdat ze elke keer van d'r eigen
viel. Het enigste wa ge dan had was 'n sneeke brôôd mee wa zout of
spek, da was goed tegen de flauwigheid, neeje,... voor mijn hoeft
dieje èèremoei en da gesjouw niemer. We moessen toen alles te voet
doen en dat viel nie mee als er sneeuw laag. Het kon dan wel eens
gebeuren dagge hier in drie weken, gin ander volk zaag. Ook ben ik nog
un jaar of tien naar Holland gegaan, daar konde goed verdienen mee
gras maaien en ander boerenwerk. Hier uit 'd'n achteraf' gingen we dan
mee z'n driejen. Ieder van ons kon elk jaar bij hetzelfde adres
terecht. Ze zagen ons gère komen want we verstouwden veul werk. Ik
kwam ook elk jaar bij dezelfde boer, da was goei volk. Ge moest er wel
hard werken maar ze betaalden goed. Mee 't eten konde van alles
krijgen, het meeste wagge op oew brôôd kreeg was kaas omdat ie da
zelf maakte. Ik ben d'r ook unne keer goed ziek geweest, wel drie
weken. Heel m'n knoken deejen zeer en ik kon bekant ginne asem
krijgen. Ik dee niks als hoesten en slijm meej bloed opgeven, da deed
vernakend zeer en benauwd da'k 't had! D'n boer heej toen d'n dokter
laten komen omdat ie docht da'k de pijp uit ging. Gadsamme wa waar 'k
ziek zeg, ik waar gelijk van de wereld af. Toen 't weer 'n bietje ging
gaf ie me wa locht werk. Hij heej me toen gewoon deurbetaald, dat ha'k
nie verwacht van 'm want hij was er ene van penning zestien. De boerin
was anders, die gaaf altijd nog twee bollekes kaas mee op 't end van
't jaar. Da was voor de kinderen', zee ze dan. Bij d'andere boeren
kreegde 't nie, daar kreegde niks mee naar huis als oew verdiende
centen en de afspraak voor het volgende jaar. In Holland hadden ze
ginne honger, ge kunt oe eigen nie voorstellen hoe'n grote waajen ze
daar hebben. Volgens me'n waren er meer koei als mèènsen. Ge kont er
in de grond douwen wa ge wilde, 't groeide daar, zonne goeie grond was
da. Agge dan hier terugkwam, dan zaagde d'en èèremoei weer op deze
schrale grond. Maar ge wou 't nie zien omda ge dan blij was dagge weer
thuis waart. Ge moest dan ok weer vlug zurgen da ge voor de winter wa
te doen had, anders waren oe centen zo op. Neeje, voor m'n hoeft 't
allemaal nie meer, ik heb zat afgezien. D'r was niks moois aan, ge zat
tot oewe nek in d'n èèremoei en de zurregen. Somtijd's waarde al
bang voor d'n ander dag. Alleen zou ik nog 's willen weten hoe de
boerin 't maakt, 't was 'n goei mèèns. Ik heb gehoord dat d'n boer
dood is, ge kunt dan wel unne brief schrijven maar da doede nie naar
'n weduw. Ik weet ook nie of ze nog leeft en of ze daar nog woont, 't
is al zo lang geleden. Het kan best zijn dat ze nog leeft, ze was nog
jonger als ik. Maar toch is 't die kaanten uit aander vollek. We waren
'ns unne keer mee z'n tweejen op de terugweg, toen unne schipper ons
aansprak of da we z'n schuit wilden trekken Hij kon nie aan 'n pèèrd
komen. We zouwen dan wa centen krijgen en mochten dan mee eten. Omda
we toch dieje kaant uit moessen deejen we da mar. Tegen 't vallen van
d'n avond waren we d'r en de schipper dekte de taofel. Hij zette d'r
goeie botter op, 'n stuk kaas en mik. Ik smeerde flink botter op 't
brôôd en legde daor 'n gèèf stuk kaas op. In eene keer zeej dieje
schipper, 'neen waarde vriend, men neme brood en men doet er boter op.
Of,... men neme brood en men doet er kaas op maar geen boter en kaas
op dezelfde snede.' Wanneer Peerke de schipper naogedaon heej, komt er
unne breeje glimlach over z'n gezicht. Maar allee ,..we zullen eens
gaan kijken of de vrouw de koffie al klaar heeft, gij lust toch zeker
ok wel 'n bakske'?
Maar de schrijver hoort
dat amper, Hij ziet de glimlach nie op Peerkes z'n gezicht. De
schrijver is onthutst over het negatieve verhaal van Peerke. Hij had
gedacht dat de ouw mèènsen na een werkzaam leven 'n bietje konden
uitrusten op het bankske onder de seringenboom. De mooiste
herinneringen zouden dan verteld worden en de oudjes zouden versteld
staan van elkaars goeie geheugen. Ze zouden altijd goeie zin hebben
omdat ze 'n leven achter de rug hadden mee veul leut. Veul bakskes
koffie mee krentebrôôd zouden ze krijgen want de ouwelui hadden 'n
stripke voor. Tegen de passanten zouden ze vriendelijk zwaaien en
'houwdoe eej' roepen. De ouw mannekes zouwen dan 'n potje kaarten en
'n pepke tabak roken. Wanneer 't ging vervelen zouden ze misschien de
ouwe geschillen nog 'ns op gaan halen. Strijend zouwen ze alsnog
proberen om gelijk te krijgen op durren ouwen dag. De ouw vrouwkes
breiden in de schaduw van de notenbomen zwarte kouskes voor 't leste
kleinkind. Op de warme s'zomerse dagen zouden ze daar fijn zitten met
durre mèèns en ze zouden bij d'r eigen denken, dat ze 't goed
hadden. Ze hoefden gin freten meer te koken voor de kuus en niemer mee
zware ketels te sjouwen. In de winter als de sneeuw hoog lag, of als
er unne kouwe noordenwind stond, zouwen ze achter de plattebuis kunnen
zitten om de soep in de gaten houden als ze daar zin in hadden. Als ze
goed ter been waren, mochten ze hooguit wa zaad in het bakske van het
kanariepietje doen, nie meer,... tis zat na zo'n leven! Op vrijdag
zouden ze lekkere pap krijgen of paling, naargelang ze beliefden. Niks
gesticht waar de echtparen op durre oude dag gescheiden worden, gewoon
lekker thuis waar ze altijd hebben gewoond en in d'r eigen bedstee. Zo
ongeveer had de schrijver 't gedacht voor de ouw mèènsen. En nou
gaat het eerste en beste ouw manneke zeggen, 'dat da niemer hoeft en
dat ie er gin zinne meer in heeft.' De schrijver zal daarom dat
eigengedraaide drolleke uit 'd'n achteraf' eens rap op andere
gedachten brengen. Zulke opvattingen van Peerke zijn ginne goeie
reclame voor de mèènsen in 'd'n achteraf'. De lezers zouden gaan
denken dat ze besodemieterd worden. Die denken dat d'n Brabander nog
'n bietje bourgondisch ingesteld is. Ze denken dat ie om de anderste
week zit te feesten en dan flink wa bierkes pakt. De tafel staat dan
vol mee hammen en reeje ruggen en iedereen kan zomaar toe-per-toe van
alles pakken. Wa later op d'n avond loopt iedereen dan nog 'n flink
zatsel op. De lezers gaan dan denken, dat da botterhammeke mee zout
daar dan nogal schril tegenaf steekt. D'r idyllies beeld van Brabant
gaat dan naar de kloten en de lezers hebben weer 'n frustratie meer te
pakken. Peerke mag da schilderachtige beeld van de lezers zo maar nie
ongedaan maken, dat zit nie in d'n Brabantse aard. Daarom zal de
schrijver eens 'n stichtelijk woord naar Peerkes richten. Hij mag nie
depressief zijn, ook al is 't allemaal waar, dan nog kunnen we da nie
hebben. Hij moet maar optimisties blijven, gin gesodemieter mee da
sjaggerijnig gedoe en die aparte dingen! Hij hoort z'n eigen te
besodemieteren. D'r zijn d'r meer, die de tranen in d'r ogen krijgen
van 't lachen, als ze van de pijn in d'r broek gepiest hebben. Stuk
voor stuk laten ze d'n èèremoei thuis, daar gaan ze 'n ander nie mee
vervelen! Al zien we blauw van kou, dan nog zeggen we, 'dat 't lekker
fris is'! Ook nie stiekum d'r tussenuit willen trekken als oe vrouw
dood is, want da zit er aan te komen bij Peerkes. Da past nie, Onze
Lieve Heer gaat dieje voorbedachte rade nie goed vinden. Peerke moet
dan maar stillekes deurgaan mee leven, da doen ze hier in 'd'n
achteraf' allemaal. Ieder ouw manneke en vrouwke dat van hier komt
zegt, 'da ze 'n goei leven achter de rug hebben.' Dat moet Peerke dan
ook maar doen. De waarheid zegde nie, en dat wit Peerke verrekte goed
omdat ie hier geboren is. Hier in 'd'n achteraf' heddet 't nie over
zulke dingen, da doede nie, ge houwd oe eige goed, tot op 't leste en
ge laat oew eige nie kennen. Hoe moet 't dan mee de ouwe Brabantse
groet 'houdoe?' Telt da 'houwd oe goed' niemer?
Daarom gaat de schrijver
proberen om Peerkes op andere gedachten te zetten, hij moet weer 'n
bietje zin in z'n leven krijgen. De schrijver zal 't net doen als unne
ouwverwetse pastoor. Eerst zal ie zeggen dat Peerkes opvattingen nie
goed zijn. Peerke zal dan gaan denken, 'was da nou, zit ik nie goed in
mekare'? Hij zal dan aan z'n eigen gaan twijfelen. Daarna zal de
schrijver 'm nog wat meer onzekerder gaan maken. D'n auteur gaat dan
meej de hel en de verdoemenis dreigen. Peerke zal daar eeuwige pijnen
lijden door zo'n gedachtes. Als ie daar dan goed bang van geworden is,
dan pas zal de schrijver met d'n hemel voor d'n dag komen. Die moet
verdient worden, da's de zin in het bestaan. Daarom moet Peerke dan
nog efkes mee 'n blij gemoed wat af gaan zien. Dan pas kan ie daar
terechte komen.
Maar de schrijver is
ginne goeie pastoor, hij denkt daar te simpel over. De schrijver
begint al gelijk verkeerd en Peerke kan meej z'n antwoorden alle
kanten uit. De lezers zullen da wel in de gaten krijgen. Meepersant
zijn ze nou verwittigt, dat 't geschrijf over zo'n zware geestelijke
materie, niet zo simpel is! De schrijver is daar ok ginne goeie in,
eigenlijk kan ie 't veul beter aan unne filosoof overlaten maar die
zijn nog nie mee mekare eens.
De schrijver had gedocht
dat Peerke 't zo moest zien. Unne mèèns is 'n vremd iets, de dingen
die tie doet, moeten unne achtergrond hebben, ze moeten niet voor niks
gedaan zijn, ze moeten zogezegd unne zin hebben. Peerke is tenslotte
toch op aarde gekomen om d'n hemel te verdienen?
Peerke heeft z'n
antwoord al klaar. 'Agge dat op de man af aan mijn vraagt, dan had ik
d'n èèremoei toch maar liever overgeslaan. Ge moet gewoon d'n hemel
al krijgen meej asemhalen. Waarom moette toch alles verdienen? As ik
'm zo nie krijg, dan hoef ik 'm nie. En 't is ok nog zo, dat de
mèènsen altijd bang gemaakt worden meej de hel. En as ge dan goed
bang bent, dan hebben ze oe. En da paradijs, da ge moet verdienen meej
èèremoei lijen, daar witte ok niks van hoe datter da uitziet. Neeje,
zo zit da kot nie in mekare. De pastoor kan daarover zeggen wat ie
wilt mar zo ist mooi nie. Mijn maakt ie niemer bang. Agge terug gaat
denken aan d'n èèremoei van vroeger en op mijne leeftijd kunde nie
anders meer denken als aan vroeger, dan kunde toch nie denken, nou
he'k ’t verdiend Ik ben even ver as m'n ouwelui zaliger gekomen. En
die hadden ok niks anders als een groot huishouwen. Die paar jaar die
ik misschien nog te goed heb kunde moeielijk toekomst noemen waarin ik
nog vooruit kan komen. Neeje, ik lever steeds meer in maar dat doet
daar ook niks mir aan af. Ge moet nie denken da'k nie gère mir leef.
Ons Kato is er ok nog, anders ha'k er misschien niks meer om gegeven.
Maar zij heeft er nog zin in, zij is nog blij mee al die kleine
dingen. Diep in m'n eige denk ik wel eens, dat het 't beste zou zijn,
als zij het eerste gaat. Ze heeft dieje ellende en zurg van mijn
versterven dan nie. Omdat ik ze slecht kan missen, duurt 't bij mijn
dan nog maar een of twee maanden voordat ik aan de beurt ben om te
hemelen. Daarom wil ik nou nog nie dood, ik wil daarop wachten.
Voorlopig is 't nog nie zo, Kato heej nog gere schoon groot èèrepels
en malse labbonen. De kleintjes heeft ze 't liefste. Ze zie nog graag
mooie blommen en seringentakken. Daarom zurg ik daar maar voor, da zie
ze graag. Ge moet daar allemaal maar niks van zeggen tegen ons Katoo,
mar zo is't wel!'
Wanneer we binnen zijn
in Peerkes kleine kotje, scharrelt Kato de koffie voor mekaar. In de
loop van de jaren is ze goed doof geworden, daarom roept ze zo hard,
dagge gaat denken dat ze oe niet moet. Dat harde roepen schrikt af.
Ook is ze wat achterdochtig geworden, dat ligt ook aan d'r dovigheid.
Op 'n gegeven moment docht ze dat de kippen ziek waren van d'n
inteeld. Ze zag dat ze elk jaar flink teruguit gingen. Ze riep toen
tegen Peerkes, 'de kippen gaan teruguit, 'n tedje geleden kraaide den
haan nog en nou gaapt ie alleen nog mar.' 'Ge het 'm toch wel wa
kruimels gegeven van de hubkes'? Peerke hoorde d'n haan toch duidelijk
kraaien. Toen ze in de gaten had dat ze doof was, is dieje achterdocht
naar de mèènsen en durre haan 'n bietje bijgetrokken. Ze zal daar
nooit helemaal meer vanaf komen. Ze denkt nou nog dat de mèènsen
achter durre rug om kletsen. Ze moet het van 'ziens' hebben en da's
ook lastig als oew ogen aan 't achteruit gaan zijn. Het is daarom
moejeluk om te praten mee Kato. De meeste mèènsen vermijden dat dan
ook. Zodoende is Kato aangewezen op Peerkes, da's d'n enigste nog waar
ze wat aan heeft. Hij is 't langste bij d'r gebleven van allemaal,
heel z'n leven al. Ze heeft nooit veul schelles van Peerkes gehad, 't
was altijd goed wat ze deed. Daarom is ze zuinig op durre Peer, ze
houwt veel van 'm. Samen hebben ze acht kinderen grootgebracht en ze
zijn allemaal goed terechte gekomen. Ene d'r van hebben ze af moeten
geven, die was vooraan in de vijftig toen ie verdronk. Kato had er
altijd al 'n voorgevoel van gehad. Toendertijd had ze dikwijls
gedocht, 'onze Tiest wor nie oud, die brengen we nooit groot.' In de
grond is Kato 'n warm vrouwmèèns mee veel schoon herinneringen aan
d'r vrijerij mee Peerkes. Nog steeds pakt ze af toe z'n gerimpelde
handen nog 'ns vast en zegt dan, 'ge zijt unne goeie klôôt Peer, ik
kan oe nie missen.' Maar hij vergeet wel eens om zunne jas aan te doen
als ie naar buiten moet en dan loopt ie 'n klets op. Daarom komt ie de
deur niet meer uit voordat ze zunne jas en zunne das omgedaan heeft.
Ze ziet ook wel dat Peerke met de jaren flink achteruit gaat, daarom
mag ie nie ziek worden want dan kan het wel eens gedaan zijn met d'r
Peerke. Een griepke en hij is weg! Toch moet Peerke af en toe naar
buiten van Kato. Ze wit mit d'r eigen ginne raad als ie maar binnen
zit en uren voor z'n eigen uit zit te staren. Ze wit dan nie wat er
deur dat kleine kopke gaat, misschien wit ie wel veul te veul voor
unne mèèns? Daarom moet ie d'n hof maar bijhouden en het
bloementuintje. Natuurlijk kunnen de kinderen dat net zo goed en
misschien nog wel veul beter. Maar ze vindt de èèrepels van Peerke
veul lekkerder en ze zijn veul groter. 'Ook zijn bloemen zijn mooier',
dat zegt ze elke keer tegen Peerkes. Kato voelt precies aan dat Peerke
het gevoel moet krijgen, dat ie nog nodig is. Het is wel moejeluk want
Kato loopt ook op d'r leste benen. Ze kookt nog steeds zelf de
èèrepels en de bonen. Ze denkt wel 'ns bij d'r eigen, 'dat ze 't
langer moet volhouden dan Peerke.' Als zij er niet meer is, wie zal er
dan voor Peerkes koken? Hijzelf niet, want hij kan 't nie, hij kan
niet voor z'n eigen zorgen. Als Kato het voor het zeggen had, zou het
't beste zijn, als Peerke mar het eerste hemelde. Hij zou dan de
ellende van heur afsterven nie hebben. Da zou het beste zijn voor
Peerke want als zij toevallig eerder uit de tijd raakt, zal ie
verhongeren en z'n eigen gaan vervuilen. Van het huishouwe kan ie ok
niks, daar staat ie helemaal verkeerd voor.'
Dees verhaal zouwen we
van Kato gehoord hebben als ze vrijuit kon praten en nie zo
achterdochtig was. Ook zou ze zonne praat nooit verkopen als Peerke
d'r bijzat. Die zou optimistisch d'r gedachten hebben weggewoven
zonder z'n eigen zelf bloot te geven. Hij zal zeggen, 'dat de tijd
best zal gaan dringen en ge kon op de gebeurtenissen nie vooruit gaan
lopen. We hebben daar niks in te zeggen hoe dat 't allemaal zal gaan.
Ge kunt 't nie afdwingen maar da zal allemaal best wel mee gaan
vallen. Da komt allemaal van eiges en een voor een.'
Toen de koffie op was is
Peerke naar z'n èèrepelveldje gegaan om te schoffelen, da moes
hoognodig gewied worden. Daarna moessen de toppen uit de labbonen
omdat er al zwarte luis in zat. Maar da kon morgen ook nog. Hij zou
z'n stroppen maar eens na gaan lopen want Kato had nog graag 'n
knijnenbilleke op tafel. Onderwijl kon ie z'n gedachten eens verzetten
want af en toe ging dat allemaal door elkaar. Als ie mee 't een bezig
was docht ie steeds aan al het andere. Soms moes ie wel drie keer
terug om te kijken of ie het schuurdeurke wel dicht had gedaan. Diep
voorovergebogen liep ie mee z'n gedachten de zandpad af naar z'n
strikken in het hakhout. Misschien wies ie wel te veul voor unne ouwe
mèèns, misschien waren z'n hersens al vol en kon er niks meer bij.
Het kon ook zijn dat ie al goed versleten was en Peerke docht bij z'n
eigen, 'dat 't da leste wel zou zijn.'
Daar zitte dan als
schrijver,... die aan 't ouwe Peerke nog unne 'n zin aan het leven
wilde geven. Ge krijgt daar 'n genant gevoel van als ge 't beter meent
te weten dan 't ouw volk dat hier al eeuwenlang overleeft. Achteraf
gezien had Peerke zelf al unne zin aan z'n leste jaren gegeven. Hij
leefde nog volop omdat ie heel veul om z'n Kato gaf. En Kato gaf nog
veul om hem omdat 'n goei manneke was, da was durre zin in het leste
stukske van d'r bestaan. Da's toch vernakend schoon as ge mee de
liefde dur 't leste stukske van oew bestaan henenkomt! Veul mèènsen
hebben da nie. Die zouwen 'Onze Lieven Heer' op d'r blote kniejen
bedanken as ze op durren ouwe dag nog 'n bietje liefde zouwen kennen.
'De liefde vor mekare' denkt de schrijver, 'misschien is da wel de zin
van 't bestaan.' Agge dan de liefde he't, dan kunde mekare
aonkijken,... tot op het bot toe en ge gaat da goed vinden van mekare.
Misschien is da wel het hoogst haalbare wa mèènsen in d'r leven
kunnen bereiken? Daar moette dan helemaal vor naar 'd'n achteraf' om
daar achter te komen! Neeje,... den auteur kan van 't ouwe volkske nog
veul leren!
In ieder geval viel 't
voor Peerkes, nie mee om te lachen als ie pijn had. Mar ook voor
Peerkes en Kato gaoget leven verder. De schrijver hoort dat assie weer
op zunne deurjasser stapt. Hij hoort hoe Kato d'r kippen roept omda ze
wa kouw èèrepels heed overgehouwe. Een langerekt en doordringend
tie-ie-ie-iejt, tie-ie-iejt, tie-iejt, tiejt, tiet, tiet, tiet, tiet,
tiet, moet de kiepen over dur startproblemen hene helpen. Die leste
tietjes zee ze dan steeds vlugger achter mekaar om dur kiepen tot
spoed aan te manen en op het lest liepen die kiepen mee dur geel poten
precies gelijk op het ritme van Kato's geroep. Ternouwernood kon de
schrijver mee zunne deurjasser 'n kiep ontwijken omda ge mee unne
deurjasser nie zomaar kunt stoppen. Dat opstappen gaat ook moejeluk
omda ge gelijk moet beginnen te trappen. Misschien was 't beter om un
pinneke aan d'n achteras te schroeven. Daar kunde oewe voet op kwijt
om op te stappen. Ge moet dan wel steppend 'n aanloopke maken om un
bietje gang te krijgen.
Toen de schrijver op de
terugweg voor de zoveulste keer in het klapzand vastzat dacht ie
'nondeju, alwir,... dasse toch gauw dees klapzaand opruimen, 'tis zô
ginnen doen.'
|