|
|
| INHOUD DOSSIERS |
| INHOUD W T T |
| CUBRA HOME |
|
|
Het Woordenboek van de Tilburgse Taal wordt mede mogelijk gemaakt door
|
|
|
|
Bijlage
|
||
|
Tuinboon - tèùnbôon & Tilburgse volksbenamingen Samengesteld door Ed Schilders / 20121215
WOORDENBOEK VAN DE BRABANTSE DIALECTEN
Tuinboon - Benaming voor de als groente
gegeten, vrij grote, platte zaden van de grote of Roomse boon.
Tuinbonen worden laag bij de grond gekweekt, in tegenstelling tot
prinsessenbonen die aan persen of staken groeien. Uit de dikke
peulen worden met de duim de boontjes gedrukt en direct gekookt. boeretêene zelfstandig naamwoord, alleen meervoudig gebruikt Daamen, Handschrift Tilburgs (1916): "boerenteenen - tuinboonen, groote boonen" Piet van Beers – ‘Wie tuinbonen wil eten moet Februari niet vergeten’ : Ik hè ze al in de Wêyk gezet/ en merrege gaon ze er in/ M'n Boeretenen wel te verstaon/ en dê is naor munne zin. (With Love; 1982-1987) Piet van Beers – Ik hèb gezien dètter m'n vrieskaast/ Aorig vol begient te raoke./ Sprèùtjes, peekus èn asperges/ kôol spinòzie, pastinaoke.// Pultjes, èrtjes, kappesèèners, boeretêene, èègenhèèmers./ Krotjes, bontjes van de staok./ Èlke week is ´t wir raok. (Uit: 'Ogste' - CuBra 19 juli 2004) WBD III.2.5:84 'boerenteen' = tuinboon - frequent in Tilburg Stadsnieuws: Vruuger noemde ze knaawbôonen ok wèl boeretêene (200208) Hans Heestermans, Witte nog? (1988-1994): boere-teene, platte teene (II:51) C. Verhoeven, Herinneringen aan mijn moedertaal (1978): BOERETEE:NE mv. grote bonen, moffelbonen J. Cornelissen & J.B. Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch dialect (1899): BOERETEENEN zelfstandig naamwoord mannelijk, mrv. - platteboonen, groote tuinboonen; in de Kemp. labboonen geheeten Jan Naaijkens, Dès Jan Naaijkens - Dè's Biks - 1992 -- boeretêene - tuinbonen Reelick, Bosch' woordenboek (1993 & 2002): boereteene - tuinbonen
flòdderbôone zelfstandig naamwoord, meervoud Frans Verbunt: tuinbonen WBD III.2.3:84 'flodderboon' = tuinboon, ook 'labboon', 'knauwboon' -- zeldzaam in Tilburg
grôote bôon zelfstandig naamwoord grote boon = tuinboon Alleen bekend uit WBD III.2.3:84: zeldzaam in Tilburg
klein teentje - klèèn tintje zelfstandig naamwoord 'teen', verkleind en extra benadrukt door bijvoeglijk 'klein' WBD III.2.3:84: Jonge tuinboon die met de peul gegeten wordt. Jonge tuinbonen zijn heel fijn van smaak. Oudere, grotere tuinbonen blijven ook na het koken stug en zijn daardoor minder smakelijk.
knaawbôon zelfstandig naamwoord tuinboon Daamen - Handschrift 1916: "Knaauwboonen - tuinboonen" Wurrom kunne die jong van de tegesworrige tèd ok nie mir mee knaauwboone speule? Hoe koom ut dè dè ut de mode is gegaon? (Naarus; ps. v. Bernard de Pont; in: Groot Tilburg 1941; CuBra) Cees Robben: 'Witte wek wek Wies? knaauwbôône' WBD III.2.3:84 'knauwboon' = tuinboon, ook 'labboon', 'flodderboon' - frequent en uitsluitend in Tilburg - Lechim; ps. v. Michel van de Ven; ongedateerd knipsel 1960-1980, Tilburgse Koerier:
zelfstandig naamwoord tuinbonen, vicia faba WTT 2012 -- de labboon, en dus geen verbastering van lap-boon
Piet van Beers – ‘Goeje raod’: Kees Hènne zeej: '"Ik lèg zo medêene,/ de Labbôon, Knaawbôon, Boeretêen èn Tèùnbôon in dezelfde rij/ èn ik leg er moffelbôone bij." (Brabants Bont 1; z.j., ca. 2005) WBD III.2.3:84 'labboon' = tuinboon, ook 'flodderboon' 'knauwboon' WBD: Algemeen in Tilburg Hees labbòòne (II:29,51) Biks labbòòne - zelfstandig naamwoord - tuinbonen Bont labo'n - zelfstandig naamwoord vr. labboon, tuinboon, grote boon Hft LAB-BOONEN, of 'lap-boonen' heet men hier veel de anders zoogenaamde Roomsche-, boeren- of groote boonen. Z.a. Goem. LABBOON - zelfstandig naamwoord vr. (< ladboon) [?] Antw. LABBOON zelfstandig naamwoord v. - groote tuinboon WNT Vicia faba -- 'bezuiden de Moerdijk' (1911) Verster LAPBONEN, zie Moffelbonen EDW labboon - tuinboon (zelfstandig naamwoord l.)
moffelbôon zelfstandig naamwoord tuinboon Hij gaaf ze spèk meej moffelbôone/ boerebrôod meej en schèèf zult/ mar ze han liever kwattastrooisel/ goei eete was er òn verspuld. (Lechim; ps. v. Michel van de Ven; ongedateerd knipsel 1960-1980; uit: ‘Gift ze mar zuut‘) Moffelbôône die zèn te taai/ Peeje vend ze te flauw,/ En ak' oover andievie praot, / Zee'se : «Dès kattespauw...» (Lechim; ps. v. Michel van de Ven; ongedateerd knipsel 1960-1980; uit: 'Gift ze mar zuut') Piet van Beers – ‘Op dieet’: Mar...moffelboone meej 'n papke,/ zèn nie te eete zonder spek. (Spoeje doemmeniemer; 2009) WBD III. 2.3:84 'moffelboon' = tuinboon, ook 'labboon' - noorden van Tilburg WNT MOFFEL (I) 3) Groote boonen heeten in Brabant moffels of moffelboonen. Bosch moffelbone - tuinbonen Hft MOFFELBOONEN noemt men hier, in Braband en elders, de zoogenaamde groote boonen, ook boerenboonen geheeten, om derzelver schil waarschijnlijk alzoo genaamd, heerschende in het woord 'moffel' het denkbeeld van iets dat tot bedekking dient . Z.a. (ook genaamd 'moffels' of 'boeren-wanten'). Verster MOFFELBONEN: Roomsche bonen, Boerenbonen. De boeren zeggen Flodderbonen, op zommige plaatsen Lapbonen.
morrelboon (mòrrelboon - mòrrelbôon ?) zelfstandig naamwoord tuinboon Niet in Sterenborgs oorspronkelijke kaartsysteem opgenomen WTT 2012 -- Alleen aangetroffen in WBD III. 2.3:84, maar daar wel aangeduid als 'verspr. Tilb.' = verspreid over Tilburg. Mogelijk een variant op 'moffelbôon'.
zelfstandig naamwoord tuinboon
die in sterke mate de ontlasting bevordert, gatverschuiver, blazer WBD
III.3. 2:85 'scheetlater' = ontlastingsboontje
zelfstandig naamwoord Lodewijk van den Bredevoort – ps. v. Jo van Tilborg, Kosset den brèùne eigeluk wel trekken? Dl. 1, Tilburg 2006) Ons moeder haolde soms de gruunte op de mèrt. Eèrpel, bôontjes, erwten en tèùnbôone teulde we zelf, we han aachter et hèùs enne hille grôote hof. Piet
van Beers -- Wie tèùnbôone wil eete,/moet (ze in) Februari/ nie
vergeete (te zètte). (www.CuBra; ca 2005) |
.