PRINT DEZE PAGINA

Het Woordenboek van de Tilburgse Taal wordt mede mogelijk gemaakt door

17-10-2022

Uit het geheugen van Hans Hessels

Opgetekend in 2020, 2021, 2022

Inleiding

In de loop van de jaren heb ik in mijn omgeving veel typische uitspraken en woorden in onvervalst Tilburgs opgevangen. Soms plat en bot maar vooral vaak humoristisch. De laatste jaren heb ik wederom geput uit mijn geheugen en het onderstaande verzameld. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat de bronnen voor het merendeel afkomstig zijn vanuit de generaties van mijn ouders en grootouders…

Hans Hessels (☼ 1957)

VAN ALLES WAT

Ge wòrt dur gin koetsen òf rijtèùgen ooverreeje – Het zijn niet de fatsoenlijke mensen die je kwaad doen

Òch, doeter mar en bietje meej aon – Ook al is het niet gemakkelijk, toch maar proberen om te gaan met de ander

Die/den dieje van hiernèffe – de buurvrouw/-man

Dès mar ene bòllegôoj – Dat is maar op een steenworp afstand

Meej oew gat in de booter valle – Boffen

Dè heej me wè in – Het duurt me toch een tijd eer dat klaar is

Kaaw/kouw, dòr kunde oewèège teege kleeje – Tegen kou kun je je kleden

Al wègge geleerd hèt – Je uiterste best doen

Toe mar, tis jullie moeder nie... – Gezegd wanneer iemand te voorzichtig bezig is om iets materieels gedaan te krijgen

Ge verlangt nòr oewen dôod  – Gezegd wanneer je uitkijkt naar een moment in de verdere toekomst

En bietje schêef, dè juffert goed – een beetje scheef, dat geeft niks

De lôop zitter nie in – Als de klanten de winkel/gelegenheid links laten liggen

Op hum menier – Op zijn manier

Wòr tis wilt zèèn – Gezegd van een plek waar veel volk is

Dès nòg minder as niks – Dat is heel erg weinig

Zôo zalter nie om spanne – Zo spannend zal het niet worden; het zal wel meevallen

Dès me vur ene sènt òf vèèf – Gezegd van een veel (vaak negatief) besproken figuur

Ötschèùvers gevraogd – Gezegd als er een flinke teleurstelling verwerkt moet worden

Aanders tòch zo niks? – Gezegd als iemand een opsomming geeft van alles wat er niet deugt

De goej moeten et onder de kaoj lije – De “goeden” ondervinden de nadelen van de maatregelen die getroffen moeten worden zodat de “kwaden” zich zouden gedragen

Kouwe kaant – De aangetrouwde kant van de familie

Zo frêet as enen hond meej zeuve lulle – Zo trots als een hond met zeven lullen

Trèkpèèp – Tochtgat

Òn heur is reuk nòch smaok aon – Het is een erg saaie vrouw

Et heej mar nèt en klurke – Gezegd van kleurtjes die tegen wit aanzitten; gebroken wit

Daor hèbbek gin ötstòns meej – Daar heb ik niks mee te maken; daar heb ik niets mee uit te staan

Die doe alles wè Gòd verbojen heej  - Dat is een deugniet

Han ze gin grottere? – Als je ergens het veruit grootste exemplaar koopt/kiest

Dan hèddem zèùver – Dan heb je hem goed te pakken

Ge hèt meense èn ge hèt pòtlôojer – Het laatste gezegd tegen een sukkelaar/nietsnut

Ouwbaoker – Ouwoer

Ojeejao – Ja hoor, zeker wel

Daor kunde vergif op inneeme – Dat gaat gegarandeerd gebeuren

Iets nie oover oewe kaant laote gaon – Je laat je ergens niet het slachtoffer van zijn

Het zit er afgelaoje vol – Het is volle bak

Toenirst – Toen die keer

Et gao dur men zielemènt heen – Het gaat door mijn ziel heen

Öt se fesoen – Uit zijn model (van “fatsoen”)

Dè dankt me de stoep – Dat is nogal wiedes

Versnutsele – verdoen, verspillen

Ik kan er ginne gatslag nòr slaon – Ik heb er geen idee van

Daor gaotie meej ten ordêel – Dat draagt of gebruikt hij overal

Hij heej et mouw/maaw wir aon – Hij zit weer in een zeurperiode

Pakkesgerêed – Klaarliggend om mee te nemen

(GEEN) VERSTAND

Ge hèt een goej verstaand mar tis nòg nie gebrökt – Complimenteus laten merken dat de ander lomp is

Hast zo wèès as ene meens – Compliment dat meteen teniet wordt gedaan

En götje in oewe kòp hèbbe – Niet goed wijs zijn

Hèddet òf krèègdet? – Gezegd wanneer iemand zich idioot begint te gedragen

HUMOR

Meej mèn kunde alle kaanten èùt…  behalleve de goej – Geestig bedoelde reactie als gevraagd wordt waar je naar toe wilt

Dies mielietèèr bè de soldaote - Dubbele benaming

Valt dôod, lèèfde gij ok nòg!? – Ga weg, leef jij nog!?

Òf ge wòrst lust? Dan kunde vèlle schèète! – Als je worst eet, kun je velletjes poepen; plagerig gezegd als iemand vraagt om een herhaling van wat je net gezegd hebt

Grôot gevaor van durkoome – Gezegd als je je een beetje pijn hebt gedaan maar het wel zult overleven

In zen vèl assie nie gestrupt is – Geestig bedoeld antwoord op de vraag waar een ander is

►strêûpe

It... Wè tussen oe têene zit... - Tenenkaas

AGRESSIE

Ze vèèchte mekaar de kiet èùt – Ze vechten elkaar het huis uit

Zakkoe es meej oew bakkes oover de kaaje naaje – Zal ik jou eens met je smoel over de straatstenen slaan

De een: Ik zal oe es vur oew bakkes slaon! De ander: Wie nimde daor vur meej? De een: Den deeze, èn dès en bruur van den dieje! (laat beurtelings zijn vuisten zien) – Als twee vechtjassen elkaar overbluffen

Hèdde nòg spatjes? – Heb je nog wat? (uitdagend gezegd)

COMMUNICATIE

Om de nondejuu nie, nèè – Zeer zeker niet (dubbele ontkenning)

En stèm as ene kòksklòpper – Een harde luide stem zoals de vroegere cokeskloppers

Zi den aandere – Verwijzend naar het verloop van een gesprek tussen twee mensen

Jao, zeej!? – Gezegd wanneer je de ander niet helemaal gelooft of het gezegde een sterk verhaal vindt

Kommendeert oewen hond èn blaft zèlf – Gezegd wanneer je niet gediend bent van de orders die de ander uitdeelt

Irst kèèke, dan kwèèke – Niet te snel roepen als je iets niet meteen kunt vinden

As ouwoere wòrst was, hadde gij en hil ènd – Als ouwehoeren worst was had jij een lange

ETEN EN DRINKEN

Wè eete we? Stront meej stripkes! – Dooddoener om een kind te plagen

Passefiet – roerzeef, passeerzeef; uit Frans “passe-vite”

Zaand schuurt de maog – Het geeft niks als je wat zand binnenkrijgt, het is goed (zogenaamd) voor de maag

Soep meej ôoge – soep met vetringen; vleesbouillonsoep

OUDER EN KIND

Er is te veul dak op et hèùs – Door volwassenen gezegd tegen elkaar als het onderwerp dat ze zouden willen bespreken niet geschikt is voor de aanwezige kinderoortjes

Ge hèt er gin kèènd aon – Je hebt er helemaal geen last van

Ge zult oe tròntjes nòg hard nôodeg hèbbe – Hier moet je niet om huilen, er zullen nog ergere dingen gebeuren

POEP EN PIES

Hij stikt zen tungesken al nòr bèùte – Als de nood van achter zo groot is…

Ene gruune – Taai speeksel dat van diep komt en een groenige kleur kan hebben

Ze poepen èn piesen ammel öt etzèlfde gat – Iedereen is gelijk

Smèlt in oewe mond as kiepestront – Het is net zo zacht als kippenstront

De roepert en de poepert – De mond en de kont

SEKS

Dè zi ons Keej venaacht ôok! – Bij een opmerking die dubbelzinnig kan worden opgevat verwijzen naar de exploten afgelopen nacht in het echtelijk bed

Hòlbewooner – Homofiel

Brèùnwèrker – Homofiel

UITERLIJK

Zuur in oew broek hèbbe – Er is veel loze ruimte achter in de broek (vergelijk: een pond  broek èn en ons kont)

►Kont

Zèt mar een pèt op tusse de vèèrekes – Gezegd tegen een lelijkerd zodat hij herkend kan worden tussen de varkens

Gij zult oewen dikke kòp wel houwe – Gezegd wanneer een gezet persoon flink aan het schranzen is

Siepers öt oew ôoge kèèke – Vochtige ogen hebben (of: zoals een sieperse kat (uit Cyprus)?)

Frêet lillek – Ontzettend lelijk

Strêûplèrze – Laarzen met een opstroopbaar pijpgedeelte

Dikdouwerke – Vrouwtje met een dik, gedrongen postuur

►Hakdölleke, Pröpke

Hakdölleke – Klein dik gedrongen vrouwtje

Schèlvisôoge – Flets gekleurde ogen

Grôot inkoome – Gezegd als een vrouw wijdbeens op een stoel zit

►waaj kôoj

De een: Hèk iets van oew aon? De ander: Nèè, dan zaagder wèl beeter èùt! – Baas boven baas

Mik òf soep in oew ôoge – oogvuil

Wirgaoj – Evenbeeld

Schèèlen bats – Schele mafkees

Ooverbèèter – Iemand wiens bovengebit verder uitsteekt dan het ondergebit

Sèntenbak – Mond waarbij iemands ondergebit verder uitsteekt dan het bovengebit

Bakhèùs - Gebit

Boebes – Bonkig boers figuur

 

Ene schouwe – Schuw uitziend maar ook slordig gekleed persoon

ZIEKTE EN DOOD

Hij zit in ene kaoje ruij – Het gaat momenteel niet goed met zijn gezondheid


 

SPORT EN SPEL

Der onderdeur speule meej de dèùve – De eigen duiven komen niet in de uitslag voor

De dèùve meej ötmaoke – Aan de hand van de klokconstateringen de uitslag van de duivenvlucht opmaken

De dèùven oplaote – Duiven zelf trainen door ze naar een andere locatie te brengen waar ze vervolgens worden losgelaten en hun weg naar de kooi moeten vinden

De plôojen öt oew gat rije – zo hard fietsen dat de billen worden strakgetrokken

Kröskenulleke – Kruisjenulletje – Spelletje op papier of in het zand waarbij je om de beurt spelend in een 9-vaks vierkant drie kruisjes of nulletjes op een rij moet zien te krijgen

Haover in oew kniejes hèbbe – (Vooral bij kinderen gedaan) de zijkanten van de knieën snel masseren waardoor er een kietelende pijn ontstaat

Spierballe rije – De plaaggeest gaat met de knieën op de spierballen van de liggende ander heen en weer bewegen en hem zo pijnigen

Ingoojs – Inworp

Friekik – Vrije trap (free kick)

Hèns - Handspel (hands)

Kòrner – Hoekschop (corner)

WEER

Ge krèègt er aaltij en stèrtje van meej – Gezegd van een storm of onweer dat een aangrenzende streek treft maar ook in de eigen omgeving licht merkbaar is

Tis gin sort van weer – Het weer is zo slecht dat er geen benaming voor bestaat

Et wòrt goej weer, de vèèrekes niese – Plagerig tegen iemand gezegd als die zojuist geniest heeft

Men èksterôoge steeke wir – Er komt slecht weer aan…

Ge waajt oew broek èùt – Het waait zo hard dat….