Toegift 6: Het Wilhelmus-gevoel
Meander, http://meandermagazine.net/
is een website die al bijna acht jaar aandacht schenkt aan alle
vormen van literatuur, maar vooral toch aan poëzie. Deze
e-mailkrant heeft meer dan 5000 abonnees.
In de afgelopen tijd klonk tijdens de Olympische
Spelen regelmatig het Wilhelmus. Menigeen zal lichtelijk ontroerd
raken bij het horen van dit lied bij huldigingen en dergelijke. Het
is niet aan te nemen dat die ontroering wordt veroorzaakt door de
tekst van ons volkslied. Zal die tekst in vroeger tijden wel hebben
geleid tot ontroering? Of speelde de melodie altijd een grotere rol?
Of was het net als nu is vroeger al zo dat een volkslied vooral
leidt tot associaties die ontroering veroorzaken?
Rob de Vos, redacteur van Meander, legde mij
bovenstaande vragen voor over het Wilhelmusgevoel en plaatste mijn
antwoord op genoemde website.
Ik probeer uw stelling kort samen te vatten: de
ontroering bij het zingen en/of spelen van het Wilhelmus wordt niet
veroorzaakt door de tekst, vroeger niet en tegenwoordig niet.
Als ik zo uw stelling goed begrepen heb, dan ben ik
het volledig met u eens. Ons volkslied is geschreven in de
zestiende-eeuwse rederrijkerstaal, met een sterke bijbelse inslag en
heeft een structuur die gebaseerd is op de zestiende-eeuwse
retorica. En dan is er nog de historische achtergrond. Er zijn maar
weinig Nederlanders die de tekst van het Wilhelmus verstaan. Vroeger
ook niet, rederijkerstaal was niet de omgangstaal in die tijd en
bovendien konden weinig mensen lezen en schrijven. De melodie speelt
een grote herkenningsrol en ook de situatie (bijv. Koninklijke
gebeurtenissen, Olympische spelen)waarin ons Volkslied wordt
gespeeld en gezongen; beide zijn de belangrijkste factoren voor
ontroering.
Toen ik uw vraag las, dacht ik aan mijn
misdienaartijd. Wanneer tijdens de huwelijksmis het Ave Maria
werd gezongen, begeleid door het orgel, was de hele kerk diep
ontroerd en menigeen huilde van vreugde, terwijl bijna niemand het
Latijn verstond. Iets soortgelijks vond er plaats tijdens een
begrafenismis, wanneer het In Paradisum werd gezongen, maar dan werd
er gehuild van verdriet.
Voor zover ik weet, is er geen onderzoek verricht
die uw stelling en nu ook de mijne kunnen staven. Ik had nog
verwacht iets te vinden over de relatie Wilhelmus en ontroering in:
Louis Peter Grijp (redactie), 'Nationale hymnen. Het Wilhelmus en
zijn buren.'
Willem van Oranje is eigenlijk de grootste
Nederlander aller tijden
|