Toegift 1 - De datering van het
Wilhelmus
Het Wilhelmus moet geschreven zijn na 6 oktober
1568, immers de tocht langs de Maas wordt in strofe 11 en 12
vermeld; de andere gebeurtenis die genoemd wordt in strofe 4 is de
slag bij Heiligerlee die geleverd werd op 25 mei 1568. Er worden
verder geen gebeurtenissen na 1568 vermeld. Dat is heel
begrijpelijk, want in de jaren 1569, 1570 en 1571 viel nauwelijks
iets voor.
De verovering van Den Briel op 1 april 1572 met alles wat daarop
volgde, is van zo’n wezenlijk belang, dat het niet vermelden in
het Wilhelmus van deze slag noodzakelijk veronderstelt, dat hij niet
bekend was, m.a.w. het gedicht moet geschreven zijn vóór die
datum. Dus het Wilhelmus is geschreven na 6 oktober 1568 en vóór 1
april 1572.
De slag bij Heiligerlee en de tocht langs de Maas waren geen succes.
De huiselijke omstandigheden van de prins waren slecht. Zijn
toenmalige vrouw Anna van Saksen leidde een losbandig, verkwistend
leven en pleegde tenslotte echtbreuk. De plannen van Oranje voor
1570 mislukten al voor de uitvoering, om dezelfde redenen die ik zo
juist noemde, de tactiek van Alva en geen steun vanuit de
Nederlanden.
Na de tweede helft van 1570 wordt de opstand langzaam en in het
geheim voorbereid: Lijdt u mijn Ondersaten (strofe 3 r. 17)
Heb geduld. Het was van groot belang de gemoederen te bewerken en op
een leider te wijzen door God aangewezen. In deze situatie hoort het
Wilhelmus thuis. De Nederlanden niet oproepen tot onmiddellijke
opstand, maar tot geduld bij het wachten op de dingen die komen
zullen, en vooral dat de Nederlanden Oranje niet als een opstandige
edelman zien, maar als de door God aangewezen leider van de wettige
opstand.
In de literatuur wordt als de meest waarschijnlijke datering van het
Wilhelmus aangenomen: voorjaar 1571. En we mogen gerust aannemen dat
de P.T.T. zich in het jaartal vergiste, toen ze een postzegel van 20
cent uitgaf in 1968 met als tekst: Wilhelmus van Nassouwe 1568/1968.
|