De
feesten en partijen van vroeger
Stuur uw bijdrage aan: leed@brabantsdagblad.nl
Kuus
(alle inzendingen - met 4 foto's)
Wim van de
Wouw (Oisterwijk)
Foto: collectie Wim van de
Wouw
De
naam Kuus werd gebruikt als benaming voor een varken, maar eveneens voor
een jong kalf van het vrouwelijk geslacht dat nog melk te drinken kreeg,
dan was het dikwijls Kuuske, of Kuuskalf, of Vaarskalf, dat was
plaatselijk verschillend. Zo werd een kalf van het mannelijk geslacht
Stierkalf genoemd, maar plaatselijk ook Lojkalf. Het naar de markt gaan
met een Kuus, kan goed een varken bedoeld zijn, omdat op de veemarkten
evengoed varkens werden verhandeld, als hoornvee.
Veertig
jaar geleden Kuuske melk laten drinken. De kapelaan die net zijn kruintje
had laten scheren, kwam bij mij thuis, toen mijn zus een kuuske leerde
drinken en daar stond de kapelaan naar te kijken. Dan lieten ze het
beestje eerst op de vingers sabbelen, en duwde dan het kopke van het
kuuske in de emmer met melk, maar dat ging niet altijd even vlot. Toen
mijn vader op de stal kwam zei mijn zus "Vader dat kalf wil niet
drinken." Waarop mijn vader antwoordde: "Dan zullen we
zijn kruintje laten scheren dan leert hij het wel!"
Henk
v.d. Aa
In
Den Dungen is een jong kalf een kuuske. Maar een koe wordt nooit kuus
genoemd.
P.
van Bergen-v.d. Wiel (Engelen)
Mijn
schoonvader (boerenbedrijf) was van 1908. Hij noemde een kalf een 'kuuske',
dus het is een koe. 'Kom maar kuuske', zei hij dan.
Toon
van der Burgt
Dat
"kuus" naar de koei-e-mert gaat is doodnormaal voor een gezonde
koe. Ik heb pas onlangs gelezen dat "kuus" in andere streken van
Brabant een andere betekenis kan hebben, nl. varken, maar dat is bij ons
"ne kut" (uitspraak als but (engels) = jong varken). Conclusie:
de heren Hartman en Schilders komen niet uit de buurt van Zeeland of
Volkel!
Ria
Kuypers
Ik
kom uit Schijndel, en ze zeggen tegen een kalf 'kuus'.
Maarten
van Lankvelt
In
de carnavalstijd heb je de Veghelse kuus (=koe) en Kussegat, en de Udense
Knoeris (=Varken).
J.
Verhoeven (plaats niet bekend)
Wij
kenden vroeger een "kuus" als een kalf van een koe.
Wij
noemde dè dan nie kuus mar kuuske, unne kuus dè waar wir un veul groter
kalf.
Geru
Peters
In
het artikel "In het web gevangen" door Ed Schilders vraagt u of
"kuus" ook een koe kan zijn.
Ik
ben tot mijn elfde opgegroeid in Maas en Waal (Beneden Leeuwen). Daar was
een kuuske een kalf.
In
het Maas en Waals woordenboek (ISBN 906011.066.8) staat het volgende:
"kuuskaelve"
= flikflooien
"kuiskalf
is een jonge koe onder de negen maanden, maar het ww. kan ook
langs
affectieve weg tot stand gekomen zijn, temeer omdat kuus-kuus de
lokroep
voor kalveren en koeien is".
A.
v.d. Pol (Vlijmen)
Een
kuus is een vrouwtjeskalf. Kuus gaat dus gewoon met zijn moeder naar de
markt. Een kuus wordt ook wel maalkalf genoemd.
Alie
Schriever (Noordeloos)
In de Alblasserwaard betekent het woordje `kuus` kalfje van het vrouwelijk
geslacht.
Dat was een aanwinst voor het bedrijf,de stiertjes werden verkocht. In
onze klas zat een jongen met de bijnaam Kees Kuus, omdat hij het
veelvuldig liet weten als er een koe had gekalfd en het een kuus geworden
was.
Thea
Snoeks (Oss)
Wij
hebben een agrarisch bedrijf (varkensfokkerij) en wij vinden het heel erg
vreemd dat er bij een 'kuus' aan een varken gedacht wordt!!
Een
kuus is van oudsher hier in onze streek een koe. Als een boer vroeger een
koe riep, dan hoorde je hem : "kuus, kuus, kuus" roepen!
Dhr.
Smits
In
de Bommelwaard is een kuus een koekalf. Een stierkalf wordt stiertje
genoemd.
Harry Wijgergangs (Middelrode)
Het woord Kuus betekent in Brabant niet overal hetzelfde. Rond
Tilburg en Eindhoven is een Kuus een varken of big.
In de omgeving van 's-Hertogenbosch, Veghel
Heeswijk-Dinther is een Kuus een kalf ofwel een koe. Veghel heeft de scheldnaam Veghelse
Kuuskens.
Als wij vroeger de koeien uit de wei moesten
halen riepen we altijd 'Kuus Kuus Kuus' .
Ria
Wingens
Bij
ons in Herpen noemden wij vroeger een koe een kuuske; een kalfje was een
klein kuuske.
Mariet
van Zon
Vroeger
ging ik vaak met mijn vader naar de markt in Den Bosch om kalfjes te kopen
en daar spraken ze ook over kuuskalfjes en dat waren dan vrouwtjeskalfjes,
dus dat kuus stond dus voor koe. Mijn vader zei dat dit dialect was van
Gelderland of zo, maar dat weet ik niet zeker.
Zie
ook een kort artikel hierover van Jos Swanenberg in het tijdschrift
Brabants
Zie
het lied over de Kuus die naar de Koei-mert ging - Ben Hartman
Over
de 'Kuusepaal' - koe of varken? |
Jos Swanenberg
In 2000 wilde carnavalsvereniging
'De Kromploegers' uit Liempde het nu wel precies weten. Zij
stelden een uitgebreid onderzoek in naar de achtergronden van de
kuus. Zelfs binnen de gemeente Boxtel kon het woord kalf of varken
betekenen. De conclusie was dat men richting Best en Oirschot meer
de betekenis varken tegenkwam en richting Sint-Oedenrode en
Schijndel juist kalf en koe. Daarop liet men onder Lennisheuvel
bij herberg De Schutskuil een grenspaal, 'de kuusenpaol' plaatsen,
een houten sculptuur, waarvan de zuidzijde een varken toont en de
noordzijde een kalf. Wanneer men richting Oirschot gaat, ziet men
een varkenskop, kijkt men na het passeren om, dan lacht een
koeienkop je tegen. |
De 'grenspaal'
tussen 'koe' en 'varken', gefotografeerd door Henk en Anny van
Oers
|
|