INHOUD FEESTLIEDJES
INHOUD VARKEN
HOME
AUTEURS
TEKSTEN
BRABANTS
AUDIO
SPECIAAL

Print pagina

De feesten en partijen van vroeger
Stuur uw bijdrage aan: leed@brabantsdagblad.nl

Kuus (alle inzendingen - met 4 foto's)

Wim van de Wouw (Oisterwijk)

Foto: collectie Wim van de Wouw

De naam Kuus werd gebruikt als benaming voor een varken, maar eveneens voor een jong kalf van het vrouwelijk geslacht dat nog melk te drinken kreeg, dan was het dikwijls Kuuske, of Kuuskalf, of Vaarskalf, dat was plaatselijk verschillend. Zo werd een kalf van het mannelijk geslacht Stierkalf genoemd, maar plaatselijk ook Lojkalf. Het naar de markt gaan met een Kuus, kan goed een varken bedoeld zijn, omdat op de veemarkten evengoed varkens werden verhandeld, als hoornvee. 

Veertig jaar geleden Kuuske melk laten drinken. De kapelaan die net zijn kruintje had laten scheren, kwam bij mij thuis, toen mijn zus een kuuske leerde drinken en daar stond de kapelaan naar te kijken. Dan lieten ze het beestje eerst op de vingers sabbelen, en duwde dan het kopke van het kuuske in de emmer met melk, maar dat ging niet altijd even vlot. Toen mijn vader op de stal kwam zei mijn zus "Vader dat kalf wil niet drinken."  Waarop mijn vader antwoordde: "Dan zullen we zijn kruintje laten scheren dan leert hij het wel!"

Henk v.d. Aa

In Den Dungen is een jong kalf een kuuske. Maar een koe wordt nooit kuus genoemd.

 

P. van Bergen-v.d. Wiel (Engelen)

Mijn schoonvader (boerenbedrijf) was van 1908. Hij noemde een kalf een 'kuuske', dus het is een koe. 'Kom maar kuuske', zei hij dan.

 

Toon van der Burgt

Dat "kuus" naar de koei-e-mert gaat is doodnormaal voor een gezonde koe. Ik heb pas onlangs gelezen dat "kuus" in andere streken van Brabant een andere betekenis kan hebben, nl. varken, maar dat is bij ons "ne kut" (uitspraak als but (engels) = jong varken). Conclusie: de heren Hartman en Schilders komen niet uit de buurt van Zeeland of Volkel!

 

Ria Kuypers

Ik kom uit Schijndel, en ze zeggen tegen een kalf 'kuus'.

 

Maarten van Lankvelt

In de carnavalstijd heb je de Veghelse kuus (=koe) en Kussegat, en de Udense Knoeris (=Varken).

 

J. Verhoeven (plaats niet bekend)

Wij kenden vroeger een "kuus" als een kalf van een koe.

Wij noemde dè dan nie kuus mar kuuske, unne kuus dè waar wir un veul groter kalf.

 

Geru Peters

In het artikel "In het web gevangen" door Ed Schilders vraagt u of "kuus" ook een koe kan zijn.

Ik ben tot mijn elfde opgegroeid in Maas en Waal (Beneden Leeuwen). Daar was een kuuske een kalf.

In het Maas en Waals woordenboek (ISBN 906011.066.8) staat het volgende:

"kuuskaelve" = flikflooien

"kuiskalf is een jonge koe onder de negen maanden, maar het ww. kan ook

langs affectieve weg tot stand gekomen zijn, temeer omdat kuus-kuus de

lokroep voor kalveren en koeien is".

 

A. v.d. Pol (Vlijmen)

Een kuus is een vrouwtjeskalf. Kuus gaat dus gewoon met zijn moeder naar de markt. Een kuus wordt ook wel maalkalf genoemd.

 

Alie Schriever (Noordeloos)
In de Alblasserwaard betekent het woordje `kuus` kalfje van het vrouwelijk geslacht.
Dat was een aanwinst voor het bedrijf,de stiertjes werden verkocht. In
onze klas zat een jongen met de bijnaam Kees Kuus, omdat hij het veelvuldig liet weten als er een koe had gekalfd en het een kuus geworden was.

 

Thea Snoeks (Oss)

Wij hebben een agrarisch bedrijf (varkensfokkerij) en wij vinden het heel erg vreemd dat er bij een 'kuus' aan een varken gedacht wordt!!

Een kuus is van oudsher hier in onze streek een koe. Als een boer vroeger een koe riep, dan hoorde je hem : "kuus, kuus, kuus" roepen!

 

Dhr. Smits

In de Bommelwaard is een kuus een koekalf. Een stierkalf wordt stiertje genoemd.

 

Harry Wijgergangs (Middelrode)
Het woord Kuus betekent in Brabant niet overal hetzelfde. Rond Tilburg en Eindhoven is een Kuus een varken of big.
In de omgeving van 's-Hertogenbosch, Veghel Heeswijk-Dinther is een Kuus een kalf ofwel een koe. Veghel heeft de scheldnaam Veghelse Kuuskens. 
Als wij vroeger de koeien uit de wei moesten halen riepen we altijd 'Kuus Kuus Kuus' .
 

Ria Wingens

Bij ons in Herpen noemden wij vroeger een koe een kuuske; een kalfje was een klein kuuske.

 

Mariet van Zon

Vroeger ging ik vaak met mijn vader naar de markt in Den Bosch om kalfjes te kopen en daar spraken ze ook over kuuskalfjes en dat waren dan vrouwtjeskalfjes, dus dat kuus stond dus voor koe. Mijn vader zei dat dit dialect was van Gelderland of zo, maar dat weet ik niet zeker.

 

Zie ook een kort artikel hierover van Jos Swanenberg in het tijdschrift Brabants

Zie het lied over de Kuus die naar de Koei-mert ging - Ben Hartman

 

Over de 'Kuusepaal' - koe of varken?
Jos Swanenberg

In 2000 wilde carnavalsvereniging 'De Kromploegers' uit Liempde het nu wel precies weten. Zij stelden een uitgebreid onderzoek in naar de achtergronden van de kuus. Zelfs binnen de gemeente Boxtel kon het woord kalf of varken betekenen. De conclusie was dat men richting Best en Oirschot meer de betekenis varken tegenkwam en richting Sint-Oedenrode en Schijndel juist kalf en koe. Daarop liet men onder Lennisheuvel bij herberg De Schutskuil een grenspaal, 'de kuusenpaol' plaatsen, een houten sculptuur, waarvan de zuidzijde een varken toont en de noordzijde een kalf. Wanneer men richting Oirschot gaat, ziet men een varkenskop, kijkt men na het passeren om, dan lacht een koeienkop je tegen.

De 'grenspaal' tussen 'koe' en 'varken', gefotografeerd door Henk en Anny van Oers