Brabants
Licht - Theo Hol -
Frente
una tienda (4)
Concha gaat
zeker tweemaal daags ter kerke. Haar geloof in de Heilige Maagd
van Guadelupe is rotsvast, iets wat trouwens voor ongeveer elke
Mexicaan geldt.
Toen de Spanjaarden bezit namen van de Nieuwe Wereld, beseften
ze dat - wilden ze de Indianen met succes het christendom
opleggen – de figuur van Jezus Christus daar niet zo geschikt
voor was. Immers, als onderdeel van hun religieuze rituelen
werden door de Azteken dagelijks vele mensen - vaak
gevangengenomen tegenstanders – om het leven gebracht.
Gewoonlijk werd het hart uit een nog levend lichaam gerukt. Een
lijdende Christus aan het kruis paste teveel in de
godsdienstbeleving van de onderworpen Indianen en het gevaar was
aanwezig dat hun godsdienst daardoor eerder bevestigd dan
verworpen zou worden.
Daarom brachten de Spanjaarden Maria in stelling. Ze stuurden
het verhaal de wereld in dat ze zou zijn verschenen aan de arme
Indiaan Juan Diego. Als plaats van handeling werd een bron
uitgekozen die oorspronkelijk toebehoorde aan de Azteekse godin
Tonantzin. In de afbeelding die al vrij vroeg in de 16e
eeuw van haar werd gemaakt is ze niet meer de blanke moeder
Maria zoals we die tot dan toe uit de Europese iconografie
kennen, maar duidelijk een mulatta, een nakomelinge van een
Spanjaard en een Indiaanse. Het aantal stralen in de krans die
haar hele lichaam omspant, de kleur van haar mantel en het
aantal sterren verwijzen naar Azteekse symboliek. Zo werd het
Christendom in Mexico uiteindelijk een cultus waarin Maria, in
de persoon die wij nu kennen als de Maagd van Guadelupe,
eigenlijk een prominentere plaats inneemt dan Jezus Christus.
Het lijden, een belangrijk element binnen het katholicisme, werd
met succes verlegd van Jezus Christus naar Maria. Een meesterzet
van de conquistadores: want welk lijden is er immers universeler
dan dat van een moeder die haar kind verliest?
Hoewel het zonneklaar is dat het hele
verschijningsverhaal door de Spanjaarden is bedacht, twijfelt
nagenoeg geen enkele Mexicaan aan de echtheid. Juan
Diego heeft nooit bestaan en toch heeft de Paus geen aanleiding
gezien om af te zien van de heiligverklaring van de Indiaan…
Naast een katholieke heilige werd de Maagd van Guadelupe in de
loop der eeuwen ook symbool voor de staat Mexico. Vaak wordt zij
aangeduid als “Reina de Mexico”, Koningin van Mexico.
Tijdens de Mexicaanse Burgeroorlog – begin 20e eeuw
– moest het grootgrondbezit het zwaar ontgelden. Aangezien ook
de Kerk vertegenwoordiger van dat grootgrondbezit was werden
tienduizenden geestelijken vermoord, nonnen verkracht en kerken
en kloosters in brand gestoken, vaak door revolutionarios
die een afbeelding van de Maagd van Guadelupe als amulet in
hun ransel bij zich droegen. De staat Mexico met haar
instituties zoals we die nu kennen werd gevestigd in 1917.
Hoewel de dagelijkse praktijk anders laat zien is haar grondwet
een van de meest antiklerikale in de wereld. Toch is het een
wijd verbreide gewoonte de beeltenis van de Maagd van Guadelupe
te presenteren met als achtergrond
de Mexicaanse driekleur.