|
|
| INHOUD DOSSIERS |
| INHOUD W T T |
| CUBRA HOME |
|
|
Het Woordenboek van de Tilburgse Taal wordt mede mogelijk gemaakt door
|
|
|
|
Bijlage
Samenstelling: Ed Schilders - 29-06-2013 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hèbbe |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ha (hâ) werkwoord ‘hebben’ had Cees Robben – Dek praot genog hâ... (19590912) De Wijs -- Hôj gezee dettiejum bij’m hâ? (feb. 1962) Cees Robben – En as Nordje ’t gekund hâ (19660429) Weijnen, Dialectatlas van Noord-Brabant (1952): de mèèd zi dèttie gelèèk ha Cornelissen & Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch (1899): HA (langere zuivere a): 2e hoofdvorm van 'hebben'
haad werkwoord ‘hebben’ Kernkamp, Dialectenquete 1879: ge haadt al nie veul - gij hadt al niet veel; wè haad ze oan?
hadder werkwoord ‘hebben’, samentrekking had je er Cees Robben – Hoeveul hadder op..? (19870703) hagget werkwoord ‘hebben’ had het (na gij, hij/zij/et, gullie) WS - Hij hagget gèère gehad. - Hij zou het graag gehad hebben. - Het fonetisch hiaat tussen 'ha' en 'et' is opgevuld door inlassing van 'g' waar de 'j' verzwegen wordt.(Schuurmans Encl.pron.,blz.22) De De Bont: § 242.
haggeter werkwoord ‘hebben’, samentrekking had het er Cees Robben – Jaanse haggeter nie op... (19700918) haj, hòj werkwoord, samentrekking WS - had hij [geen bewijsplaats aangetroffen]
hak werkwoord ‘hebben’, samentrekking had ik Cees Robben – Dan hak ze vort te hoesten... (19650326) Cees Robben – Hak vleeje week from oew stee mar gekocht... (19830812)
hakker werkwoord ‘hebben’, samentrekking had ik er Cees Robben – Op d’n duur hakker dorst van gekrege... (19590801)
hakket werkwoord ‘hebben’, samentrekking had ik het Cees Robben – Dan hakket hier gelèèk gehad... Wè, hakket hakket... As ge haai had gegeten.. Dan hadde na törf gescheten... (19830812) [Gedane zaken nemen geen keer]
hakkum werkwoord ‘hebben’, samentrekking had ik hem Cees Robben – Akkum geraokt ha... Dan hakkum wel dôôd kunne slaon.. (19730706)
hamme werkwoord ‘hebben’, samentrekking hadden we Cees Robben – Hamme mar ham... (19540313) Henk van Rijen: hamme mar hamme, dan kosseme snippere - ... dan konden we ervan snijden
hammer werkwoord ‘hebben’, samentrekking hadden we er Cees Robben – Wè hammer veul (19601111)
han verleden tijd meervoud van ‘hèbbe’ hadden WS - Ze han et gelèèk WS - Zöllie han meer as wij. Cees Robben – Wij wiessen precies weffer sôôrt dè we han... (19570525) Cees Robben – De ouden van dagen han wir is zonne aauwerwetsen aovend bij Tôôntjes in de Lancierstraot (19571221) Cees Robben - We han capecientjes en bekkerkes... (19570525) Cees Robben – Ze [twee vrienden] han saome gepesjonkeld/ En te veul van ’t goei gehad... (19620504) Cees Robben – Mar zo ze han geleerd,/ wier irst den roozenkraans gebid (19670428) Cees Robben – Vruuger han jong snotneuze.. en tirreswôrrig hebben snotneuze vort jong... (19790817) Brabantse spreekwoorden (Mandos): jè, as we ham han, dan kósseme snippere (Cees Robben -- '65) [65?] [In de prent van 27 april 1973 schrijft Robben niet ‘han’ maar ‘hòn’.
hannet samentrekking hadden het Cees Robben – Peer van Dun en Maontje Môône... / Hannet wir is schôôn versierd (19701120) (19701120)
hasse samentrekking had ze Cees Robben – Spulle hasse zisse... (19781027)
hatjutbem [hatjutbèm] samentrekking had hij het bij zich Cees Robben – (19670217)
hattie samentrekking had hij Cees Robben – meer hattie nie.. (19580913)
hattum samentrekking had hem Cees Robben - Ik zeg vattum.. en hij viet.. en hij hattum... (19690214)
hèbbe werkwoord (sterk) hebben
hèdde werkwoord ‘hebben’, samentrekking heb je ● vragende constructies - Gerard van Leyborgh (=ps. van Lambert de Wijs) - Mar Harrie hedde gin brievekópke in oewe zak, want dan mot ik toch nog effe weg schrève. (Nieuwe Tilburgsche Courant - 24 oktober 1925; Tilburgsche Schetsen: Ceciliafeest) - 1999 Jan Naaijkens - Wie kende niet het vraagspelletje: "Hedde gij dè mèndje (mandje) nog? Welk mèndje? Waor Mozes in gescheten hè." (Het dorp van onze jeugd; 1999) - Pierre van Beek - "Marie, ik kan een schoon stukske leer goeikoop overnemen. Hedde 'n paar gulden veur me?" Marie schoot af, het leer verwisselde van eigenaar en er was geld voor een borrel. (Het Nieuwsblad van het Zuiden - woensdag 21 mei 1969; Gebrs. Van Houtum zadelmakers) - A.J.A.C. van Delft - Hup mèr Jaans, den beer ies los,/ Heddum nie hoore brulle?/ Snijd um z'n neus en oore aaf,/ Dan hedde nog wè te smulle. (Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 18 mei 1929; Van vroeger dagen 115: Op z’n Pallieters) - Anoniem (wsch. Pierre van Beek) - "Hedde naauw ôot zo gezien" bezigt men bij tegenspraak, zogoed als: "lopt naor de maon", hoepelt op! (Nieuwe Tilburgse Courant - vrijdag 28 maart 1958; Typisch Tilburgs en Tilburgse typen 13; Spreekwijzen in dialect.) - Cees Robben - Moeder heeft haar Wimke verteld van het jonge leven dat zich in haar lichaam ontwikkelt en ze vraagt 'm: ‘wè hedde naa 't liefste Wimke, unne jongen of 'n meske...?' 'Nou moeder, as 't jou nie te veul moeite kost... gift men dan mar 'n fietske...' (Robben en Rooms, ‘D’n ooievaar’; 1981) - Cees Robben – ‘Monseigneur, ik vat de pen op,/ want ik kan 't niemer aon.../ Hedde nie ter assistentie/ unne nuuwe kapelaon...? (Robben en Rooms, ‘’t Meske...’; 1981) - 2013 – Aaf Brandt Corstius - De verplegers en verpleegsters kennen ook iedereen. Ze doen steeds de groetjes, en gaan op een fijne, familiaire wijze met hun patiënten om. 'Hedde kramp?' hoorde ik een broeder tegen een oudere patiënt zeggen. Dat is toch veel prettiger dan dat formele: 'Heeft u pijnlijke spiersamentrekkingen, mevrouw?' (Column ‘Tilburg’, in de Volkskrant, 25 februari 2013) - Henk van Rijen: hèdde swèls niks mir geheurd? / hèdde kaaw, kom mar gaaw - J.H. Hoeufft, Proeve van Bredaasch Taal-eigen (1836) - HEDDE voor hebt gij? HED voor den tweeden pers. enk. van den tegenw. tijd. HEDDER voor 'hebt gij er?' Z.a. ● stellende constructies - Kubke Kladder (= Pierre van Beek) - 'n Klokhuis hedde in 'n appel, dè is 't middelste, waor de pitjes inzitten. Tilburg mee z'ne kraans van durpen is 't binnenste van Brabant; en er zitten ôk pitjes in, wè ik oe smoes. (Kubke Kladder, Uit 't klokhuis van Brabant 1, Nieuwe Tilburgsche Courant 9 oktober 1929 - Uit 't Klokhuis van Brabant) - Piet Heerkens - M'n twee vurrige busselkes "Örgel" en "Mus" wieren over et algemeen heel goed onthaold en hier hedde dan busselke drie "de kinkenduut", oftewel de kikvorsch. (Voorwoord in ‘De Kinkenduut’, 1940) - Cornelissen & Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch (1899): HEDDE - samentr. van 'hebde', 'hebt-de', - hebt gij Tweede persoon tegenwoordige tijd, maar met herhaling / versterking van het voornaamwoord Cees Robben: Dan hèdde gij al veul aachter de rug. Cees Robben: Hèdde gij dan van mèn geheurd wèk list van jou geheurd hèb? Tweede persoon tegenwoordige tijd meervoud Cees Robben: Wèn schôon kènder hèdde göllie. Hebben als hulpwerkwoord waar 'zijn' grammaticaal verwacht wordt Kees & Bart (krantenrubriek ca. 1930): Hèdde wiste kèèke? - Ben je wezen kijken? Gerard van Leyborgh (=ps. van Lambert de Wijs) - "Hedde wiste klottere" zegt de eene buurvrouw tegen de andere, wanneer zij met pakken en pakjes beladen elkander tegen komen. (Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 5 december 1925 - Klottermarkt)
hedde-me-nie-gezien [hèdde me nie gezien] bijwoord Robben gebruikt het als eufemisme om de borstomvang van een vrouw aan te duiden. Cees Robben – Dan heese-me-nogal-wè... Jè zeker, zôô van dètteme van die-kom-sa van hedde-me-nie-gezien. (19710424)
hee werkwoord ‘hebben’ heeft De Wijs -- (bij oplossing van ’n puzzle) ’t hee hil wè d’ín veur dè ge d’r ûit komt (17-08-1964) heeget persoonsvorm van hèbbe + voornaamwoord (of lidwoord) het heeft het WS - Hij heeget aaltij gezeej. Cees Robben: Die heeget van iemes die et ók geheurd heej. Ze heeget zeeker wir nie; Cees Robben: Die et veugeltje vènt die heeget nie, mar die et öthòlt. 3e pers.enk. 'hee(j)’ + 'et' Cees Robben: óns Sieleke heeget himmòl nie óp mansvòlk begreepe; Cees Robben: den oopaa heeget bij mekaar geschrópt; fonetisch hiaat dat ontstond tussen 'hee(j)' en 'et' is opgevuld door inlassing van 'g'. (Zie Schuurmans: Enclit.pron.,blz.22) Henk van Rijen: hij heeget er hard op - hij staat er erg op te kijken Cornelissen & Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch (1899): HEGET: samentr. van 'heeft het' heej werkwoord, persoonsvorm . heeft Hij heej oope miezèèr Cees Robben: Wè heej oew vrouw daor naa wir óp? Den dokter heej me ónderzòcht; Cees Robben: den dòkter die mèn dees verbóje heej; Kernkamp, Dialectenquete 1879: diejen boer heed'n luien knècht -die boer heeft een luien knecht Weijnen, Dialectatlas van Noord-Brabant (1952): hij heej gezeej dèttie òn me zal dènke; de pestoor heej goeje wèèn tegenwoordige tijd sing. 3e pers. van 'hèbbe'
heetjemop samentrekking heeft hij het op Cees Robben – Vur de wossum aon de zulder is heetjemop... (19711217) [Zeer snel eten, schrokken; het voedsel opgegeten hebben voordat het de kans heeft af te koelen] Cees Robben – Hoeveul hadder op..? (19870703)
hègget werkwoord, persoonsvorm van hèbbe met voornaamwoord het - hebt het - 2e pers. van 'hèbbe' gevolgd door 'et', met infix g Cees Robben: Gij hègget aaltij oover en aander Cees Robben: ... èn hègget hart nie dègge verzoope töskomt ! Stadsnieuws (rubriek): Gij hègget aatij oover en aander, mar kèkt ok es nor oewèège. (120907)
hèk samentrekking heb ik Cees Robben – Toch hek nog wel fidusie man (19600916) Cees Robben – Daor hek (...) nog gin gedaacht op gehad... (19690613) Cees Robben – En dè hek al meer gezeej... (19720901)
hèkker samentrekking heb ik er Cees Robben – [Vader van drie kinderen spreekt:] Praot me nie van perbeere, Filippus.. Van perbeere hekker drie overgehaauwe... (19720107)
hèmme samentrekking hebben we Cees Robben – Dè hemme zat gehad... (19591017) Cees Robben – Hoem-pap-hemme...? (19590502) hèn werkwoord ‘hebben’ WTT 2012 - waarschijnlijk alleen als eerste persoon meervoud Henk van Rijen: 'W-hèn nat zat gehat' - We hebben regen genoeg gehad.
hèt tweede persoon van de tegenwoordige tijd van ‘hèbbe’ jij hebt, ‘ge hèt’ Cees Robben – Ge het abuus, meens... (19690328) Cees Robben – Ge het ’n schôôn vrouw opgezet/ Kees.. En d’r is zôô nogal wè afval aon ôôk ziek... (19640221) Cees Robben – Ge het gin licht op..! .. Dè klopt... enkelt donker... (19660603) [...alleen donker bier] Cees Robben – ge mot haauwe wegge het... (19701023) Cees Robben – Vur gij oew broek los hèt... (19780714)
hòdde verleden tijd van ‘hèbbe’ samengetrokken met persoonlijk voornaamwoord ‘je’ had jij Cees Robben – Dan hodde gij toch ôk gesmoord... (19560804) Henk van Rijen: hòdde gin hogger kaort ? Imperf. van 'hèbbe' met ronding van de stamklinker (a) en assimilatie van de g van 'gij/ge' Cornelissen & Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch (1899): HOD: 2e hoofdvorm van 'hebben'
hògget samentrekking had het Cees Robben – Ik hogget kunnen weten... (19651224) WS - Hij hògget nie gedòcht -- Het fonetisch hiaat tussen 'hò' en 'et' is opgevuld door inlassing van 'g' (Schuurmans: Encl.pron., blz. 22) De Bont: § 242
hòj samentrekking had hij WS - Hòj ginnen tèèd mir? - Had hij geen tijd meer? Henk van Rijen: hij hòt nie gedòcht - hij had het niet gedacht Henk van Rijen: 'Hò-j-oe?’ - Had hij je te pakken? — 3e pers.enk. verledentijd van 'hèbbe', met d-apocope en samensmelting met enclitisch pronomen (ie), en klinkerronding (ò)
hòkkoe samentrekking had ik je Cees Robben – Wè hokkoe gezee.. (19560526)
hòn verleden tijd van ‘hèbbe’ hadden Cees Robben – ’n plekske/ waor blom hôn gestaon (19590822) Cees Robben – Wörrom z’um daor hôn neergezet (19590912)
hònner samentrekking hadden er Cees Robben – De honden (...) honner gin bestaon... (19590919)
hòttie samentrekking van verleden tijd van ‘hèbbe’ met persoonlijk voornaamwoord ‘hij’ had hij Cees Robben – Hoen huudje hottie op... (19600219) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
