Fotoboek van het Tilburg met zijn nieuwe gezicht

Het Nieuwsblad van het Zuiden - dinsdag 10 februari 1970

 

Toen koning Lodewijk Napoleon op 17 april 1809 Tilburg bezocht, logeerde hij bij de fabrikant Martinus van Dooren in diens, thans niet meer bestaand, "kasteeltje" aan de tegenwoordige Zwijsenstraat. De koning, die Tilburgse bedrijven had bezocht, was zó onder de indruk gekomen van de industrie, dat hij nog hetzelfde jaar het dorp Tilburg het predicaat "Stad" verleende. Nu had Tilburg, wat zijn aspect betreft, in die tijd niets te bieden van wat men bij een stad verwachten kan. Zelfs in 1870 en ook nog later vertoonde het een overwegend landelijk aanzien zodat er met recht van een groot dorp kon gesproken worden.

Het komt ons voor, dat men bovenstaand in gedachten mag nemen ter verklaring van de titel van een zo pas uitgekomen fotoboek: "Tilburg, een stad werd stad" waarin de groei van de letters van de ondertitel ook de opgang symboliseert van een formele stad naar een echte stad met alles wat daaraan inherent dient te zijn.

 

"Titanenwerk"

Hoewel Tilburg, niet als Rotterdam, in puin werd gebombardeerd, hebben we hier nu toch ook al jaren in een ruïnecentrum rondgelopen. Vrijwillige ruïnes van breken en bouwen ter uitvoering van het uitdagende "72 miljoenenplan", waaraan de gemeenteraad in het begin van 1958 zijn goedkeuring hechtte! Een groot deel van dit "titanenwerk", waarover de burger ook wel eens gemopperd heeft, is inmiddels gerealiseerd. Het zou in de geplande acht jaar zelfs geheel zijn uitgevoerd, indien men niet had moeten wachten op de toestemming voor de bouw van het nieuwe stadhuis, dat thans - negen verdiepingen hoog - aan het verrijzen is naast het paleis-raadhuis en voor de nieuwbouw van het inmiddels gereedgekomen kantongerecht. Alles onderdeel van een ringbaan rond de binnenstad.

 

Nieuw ritme

En nu, de dag van vandaag, zien wij een Tilburg, dat van een groot industriedorp met enkel een titel "stad", in werkelijkheid gepromoveerd is tot een zeer leefbare, moderne stad, waar doorheen het bloed in een nieuw ritme pulst. Dit visueel te maken en het nieuwe Tilburg de "image" te geven, waarop het recht heeft, beoogt dit waarlijk niet op de krimp uitgevoerde fotoboek. Het bereikt dit met een honderdtal zeer mooie opnamen van Jan van den Berg, die - met een scherpe blik - dát uitkoos waardoor Tilburg tot spreken komt. Waarachtig geen gemakkelijke taak. We moeten echter zeggen, dat hij geslaagd is. Het meest saillante wordt inderdaad naar voren gehaald. Onze stad leeft er in al haar facetten. Het accent ligt op de stedebouw en verworvenheden van het jongste decennium. Tegelijkertijd ziet men daarbij bestreken handel, industrie, kunst, onderwijs, sport, ontspanning, gezelligheid, natuurschoon en wat er verder tot het leefklimaat behoort.

 

Suggestief

Een gelukkige gedachte was het, direct naast de zwart-witbeelden van de huidige situatie, hier en daar - in een geelachtige stemming brengende kleur - foto's van de oude toestand der zelfde plaats af te drukken. Hierdoor wordt een dubbele contrastwerking verkregen, waardoor het nieuwe Tilburg méér reliëf krijgt. De oude opnamen geven het fotoboek bovendien een milde, warme toets, waarvan men de uitstraling graag over zich laat komen.

De fotograaf, die een eigen visie demonstreert, werkt vaak met tegenlicht en jaagt op zwart-witeffect. Daardoor wordt men herhaaldelijk verrast door een Tilburg, dat anders, in het voorbijgaan, aan het oog ontsnapt. De van hoog standpunt gemaakte opnamen van nieuwe straten werken bijzonder imponerend en geven een echte boulevardsuggestie. Het sterkst komt dit tot uitdrukking bij de brede foto vóór het station, die - naast de objectieve werkelijkheid - ook de geest van bedrijvigheid voelbaar maakt.

 

Frisse tekst

Koos Neesen schreef de inleidende tekst voor dit platenboek en verzorgde ook de steeds direct bij de betrokken foto's afgedrukte toelichting. Hij deed dit op de eerste plaats duidelijk maar daarnaast ook in een frisse stijl. Dit alles bedreven met veel liefde voor de stad en met een kennelijk met enige moeite in toom gehouden plezier, dat zich soms nog in een enkel woord verraadt. De leesbaarheid werd hierdoor verhoogd. Daarnaast treffen we nog een vereenvoudigd stadsplan in twee - eigenlijk drie - kleuren aan, plus een genummerde lijst van de foto's, welke de auteur een nieuwe gelegenheid gaf de kijker nader te oriënteren.

 

Alles bijeen zijn we met dit werk in fraaie, moderne lay-out van de fotograaf "himself" een fotoboek rijker geworden, dat zijn effect voor de "image" van Tilburg niet zal missen. Een paar kleine schoonheidsfoutjes zien we daarbij graag over het hoofd.

 

PIERRE VAN BEEK

 

 

"Tilburg, een stad werd stad". Foto's en lay-out: Jan van den Berg. Tekst: Koos Neesen. Uitg. Drukkerij Henri Bergmans N.V. Prijs f 13,90.