Via
Baal naar de Strijbeekse Heide
Het
Nieuwsblad van het Zuiden - zaterdag 4 september 1971
Het Rondven - archief Pierre van Beek
Wie het
er op aanlegt, kan zich telkens weer opnieuw verbazen
over het vele natuurschoon in de directe en wat meer
verwijderde omgeving van onze stad. Ook voor degene, die
meent niet onkundig te zijn. Van wat eigen streek te
bieden heeft, blijkt er toch voortdurend mogelijkheid
tot nieuwe ontdekking, vooral als ge niet zweert bij een
asfaltweg. Zo zijn we onlangs op een eigenaardige manier
verzeild geraakt op de Strijbeekse Hei. De Bredanaars
mogen er misschien meer van weten, wij kregen de indruk,
dat ze zeker niet door Tilburgers wordt platgelopen. We
zouden degenen, die er nooit van gehoord hebben, niet
graag de kost geven. Wie echter de moeite doet de
ANWB-toeristenkaart van Brabant (Blad-West) ter hand te
nemen, zal daarop dicht bij elkaar niet minder dan vier
zwarte sterretjes aantreffen als even zoveel
aanduidingen van voor het publiek opengestelde
natuurreservaten.
De
kortste route erheen over nagenoeg uitsluitende verharde
wegen loopt van Tilburg, via Gilze en Chaam. Afstand: 25
km. Dit voor de gemakzuchtigen. Voor wie graag wat
"rondzigeunert" langs minder gebaande wegen, hebben wij
een wat langere route, waarbij onderweg nog wel iets
interessants kan worden meegenomen. Die gaat via Riel,
Alphen naar Baarle-Nassau en verder naar de Strijbeekse
Hei zonder daarbij Chaam aan te doen. Afstand (zonder
terugweg) 31 km.
Baarle-Nassau-Hertog, de enclavegemeenten zoals er
vermoedelijk in heel Europa geen bestaan, vormen op zich
al een attractief punt. Ge blijft er gemakkelijke
plakken, vooral op een mooie, zomerse zondag want dan
blijkt het daar zelfs reeds voor de middag een gezellige
kermisachtige drukte. Daar is het echter vandaag toch
niet om begonnen. We zeggen dag met het handje tegen de
Baalse gezelligheid en nemen over de Singel direct de
S-zwaai richting Breda. Even buiten de kom der gemeente
pakken we bij ANWB-paddestoel 1307 de links van de weg
afsplitsende onverharde weg, de Oude Baan, in de
richting Strijbeek en Ulvenhout. Die Baan begint direct
na het burgerhuisje nr. 1 van de Bredaseweg met daar
schuin tegenover gelegen restaurant Scotch Inn-Bar. Een
sjieke gelegenheid in een fraai met riet bedekte villa,
die gebouwd werd door de Baarlese limonadefabrikanten
Gebroeders Verheijen. Met haar witte muren contrasteert
ze fel tussen de haar omringende beplanting, die een
gazon omlijst, waar de stoeltjes onder kleurige parasols
een moeilijk te weerstane verleiding vormen.
Barreeltje
Dat
opvallend burgerhuisje nr. 1 wordt in de Baalse
volksmond nog altijd het Barreeltje genoemd. Het huidige
pand, dat er een tachtig jaar staat, neemt de plaats in
van een voormalig tolhuis, waarin "wel driehonderd jaar
achtereen" een herberg gevestigd was. Eens woonde hier
madammeke Gielen, een weduwe met twee zonen, die kommies
waren en een dochter, die met 'n kommies trouwde.
Wanneer er érgens kommiezen nodig waren, gold dit zeker
voor Baal zoals dat de dag van vandaag nog steeds het
geval is. In het Barreelke zorgde madammeke Gielen voor
het incasseren van de tol en voor het laven van dorstige
kelen. Dag in dag uit rolde zij de op wielen lopende
"barrier" heen en weer over een lange, houten rib. Deze
bevindt zich thans nog onzichtbaar verborgen onder het
nieuwe wegdek en loopt vandaar door tot in het keldertje
van het voormalige café, waarin zij tegelijkertijd als
rib voor de zoldering fungeert. En dat is wél te zien.
Een onvermoede "antiquiteit". Het keldertje dateert nog
uit de tijd van het oude tolhuis annex herberg. In de
duisternis en de koelte lag hier het biervat opgeslagen,
waaruit de glaasjes getapt werden. De uitgesleten
bakstenen treden getuigen van de vele malen, dat de
voeten hier overheen gesloft zijn terwille van een koel
glaasje gerstenat. De herberg bezat namelijk geen toog
maar niets anders dan een tapkastje met een dubbel rekje
er boven, waarin de diverse glazen en glaasjes stonden.
Sterk
verhaal
Madam
Gielen heeft in haar café, dat Boslust heette - precies
zoals er hier vlakbij weer een nieuw Boslust staat -
ooit een benauwd avontuur beleefd, dat haar ten slotte
de lust tot kasteleines spelen benam. Het gaat hier om
een sterk verhaal, dat we optekenden zoals het ons
verteld werd.
Op
zekere nacht betrapte madammeke een inbreker, die door
het bovenlicht van de herbergdeur trachtte binnen te
komen. Hij stak er al met zijn hoofd door. Madam greep
een handveger en sloeg die op 's mans kop in stukken.
Terwijl ze daarop de pook ging halen, slaagde de
indringer er in binnen te komen. "Ik heb wel veel slaag
gehad," zei de man, "maar ik ben binnen. Nou je geld,
koffie voor mij zetten en dan te bed", commandeerde hij,
wijzend naar een van de twee bedsteden, die zich in het
vertrek bevonden. "En heb het hart nie da ge eruit komt
voor ik vertrokken ben", voegde hij er dreigend aan toe.
Vóór zijn vertrek voorspelde hij het volgend jaar op
dezelfde tijd te zullen terugkomen. "En dan gaat het
precies als vandaag. 't Is maar da ge het weet!"
Madammeke geloofde niet in zoveel brutaliteit. Een jaar
later werd er in de nacht aan de deur geklopt en een
stem riep: "Goei volk!" Madammeke, die in de
veronderstelling verkeerde met marechaussees te doen te
hebben, die hier wel meer plachten aan te lopen, opende
de deur. Waarachtig, daar stond de bandiet en weer
luidde zijn eis: "Geld en koffie!"
Gegrepen
De
politie heeft de man later te pakken gekregen. Bij een
eerste confrontatie werd de verdachte door het
slachtoffer echter niet positief herkend. Dit geschiedde
pas toen de politie hem vertoonde in de fluwelen broek
en de kleren, waarin hij door haar was gearresteerd. Het
bleek een zekere L. uit Terheijden. "Hij heeft er
verschillende jaren voor vastgezeten", aldus onze
zegsman. Madam had er nu toch genoeg van. Zij verkocht
de zaak en trok bij haar dochter Sara in. Koper werd Jan
Leemans uit Baal. Hij brak het oude tolhuis, behalve het
kelderke, af en bouwde er voor f 800,- de huidige
woning. In de woonkamer hiervan bevindt zich nu echter
nog steeds het oude achterraam van het Barreeltje. Het
huis is thans bewoond door een zoon van de bouwer de
77-jarige Jan Leemans.
We
wilden u echter hier naar een aardig stuk weinig bekend
natuurschoon brengen t.w. het Goordonk. Dit strekt zich
uit ten westen van het Barreeltje en ligt opgesloten
tussen de Oude Baan en de weg naar Ulicoten. Laat u niet
misleiden door de links in de bosrand liggende
landhuisjes en bungalows. Hierachter verbergt zich een
zeer attractief boscomplex, bestaande uit dennen en ook
gedeeltelijk uit loofhout. Na wat zoeken vindt ge vast
ergens een gaatje om er zelfs met de auto in binnen te
dringen. Er zijn intieme door de natuur zelf uitgekozen
plekjes voor een rustige picknick en het laat er zich
prettig wandelen.
Oude
zandweg
Een deel
van het complex, waar het terrein méér geaccidenteerd en
ook méér open is dan elders, bezit een grote
aantrekkelijkheid. Er bevindt zich daar ook een naar
verhouding hoge berg. Het restant van de voormalige
schietberg uit een periode van vóór de eerste
wereldoorlog toen "Volksweerbaarheid" hier haar
schietoefeningen hield. Het Goordonk laat zich ook
bereiken van de kant van de Ulicotenseweg door een smal
zandweggetje, beginnende rechts tegen de bosrand.
Bij de
Oude Bredase Baan, waarover we verder moeten, hebben we
te maken met nog een van die typische, steeds meer
verdwijnende echt-Brabantse zandwegen. Zonder de
karsporen van weleer maar wél met een (verhard) fietspad
en paaltjes, zij het dan ook betonnen, er naast. De
nieuwe tijd verraadt zich ook door hier en daar langs de
bosrand geplaatste banken.
De Baan
boort zich kaarsrecht naar het noordwesten. Eerst aan
beide kanten begrensd door bos met rechts het woester
terrein van de Baalse motorcrosses. Daarna wisselen bos
en akkers, waar langs de berm hele vlekken van paarse
wilgenroosjes in de hoogzomer afsteken tegen het bruin
en het groen, elkaar voortdurend af. En als ge dan over
deze zeer lange baan eens achterom kijkt, ontdekt ge,
helemaal aan het einde, precies in het midden van de
weg, de toren van de kerk van Baarle-Hertog.
"Pluk
de dag"
De baan
blijkt als het ware met de liniaal getrokken. Wat niet
pleit voor de kwaliteit van de grond. Zand en hei moet
het hier eens allemaal geweest zijn. Bij van oudsher
goede cultuurgronden ontstonden meestal de slingerende
wegen. Na een paar regendagen is de Oude Baan goed
berijdbaar. In een droogteperiode daarentegen ploegt ge
door mul zand in een wolk van stof. Abominabel slecht is
de weg bij de camping Ponderosa over een stukje van ca.
50 meter. Het is dan ook een verademing als ge tussen
mooie bospartijen door bij het verscholen landhuis met
de witte poort de harde weg bereikt. "Carpe Diem" staat
er te lezen. Een naam, die in twee woorden een voor deze
streek goed passende levensstijl samenvat want hij
betekent: "Pluk de dag", wat sommigen nog kernachtiger
vertalen met "Melk de dag". Een dagenmelkersgevoel
krijgt ge ook inderdaad wanneer hier het groene land ten
zuiden van Chaam als een waaier openslaat. Wijds is de
blik over de met boomgroepen hier en daar gestoffeerde
velden. Van verre reeds ziet ge het land duidelijk dalen
om daarna weer omhoog te klimmen. Ge hebt te maken met
een breed dal, dat onvermijdelijk een beek aankondigt.
Die blijkt er dan ook via een duiker onder de weg door
te schieten. Het gaat hier om de van de Kwaalburg bij
Alphen komende Strijbeekse beek die, lopende langs de
staatsgrens, voorbij Strijbeek ter hoogte van Kespel in
de Mark uitmondt.
Looftunnel
Plotseling staat ge bij de Keizershoeve bij een
wegsplitsing, waar een ANWB-paddestoel de 5 km naar
Strijbeek aanwijst via de tussen bomen doorschietende
Oude Bredase baan. Deze baan begint met een onverhard
stuk weg vol kuilen over een afstand van een 100 meter.
Men kan dit stuk vermijden door i.p.v. links de zandweg
de asfaltweg rechts te volgen met de bedoeling hierop
bij de eerste gelegenheid, die zich voordoet naar links
af te buigen en daarna rechts zijn weg te vervolgen
tussen de bomenrij. De eikebomen grijpen boven uw hoofd
in elkaar. Met het hoog opgeschoten schaarhout aan
weerskanten van deze asfaltweg rijdt ge door een tunnel
van groen. De toren rechts over de velden is die van de
Chaamse kerk. Bij een nieuwe wegsplitsing bij paddestoel
1318 de asfaltweg richting Strijbeek (2,5 km) blijven
volgen. Spoedig schiet ge dan via de Goudbergseweg (pas
sinds twee jaar geasfalteerd) de voor het publiek
openstaande staatsbossen van de Strijbeekse Hei in.
Wandelen
Op het
kruispunt van de Goudbergseweg en de zandige Erikaweg
bevindt zich een kleine parkeerplaats. Dat is het
uitgangspunt voor de eerste wandeling van 2,5 km (45
minuten) door het uitgebreide natuurreservaat, waarbij
ge voor menige verrassing zult komen staan.
Staatsbosbeheer heeft hier nl. twee routes van gelijke
duur uitgestippeld. Ze zijn gekenmerkt door gele en rode
piketpalen. In twee etappes voeren zij de bezoeker
zodanig rond, dat hij in het vrij korte tijdsbestek een
zeer goed beeld krijgt van wat dan onder Strijbeekse Hei
wordt samengevat.
De "gele
route", die bij de parkeerplaats begint, beweegt zich
eerst aan de noordkant van de Goudbergseweg langs een
prachtige heide waarin het Langven. Uw lust tot nadere
kennismaking met deze hei en het ven kunt ge nu nog
beter bedwingen. Straks immers zal de "rode route" u van
een geheel andere kant dwars over deze hei voeren.
Tussen nu eens grove den, fijnspar, douglasden en lariks
kronkelt het pad zich naar de Goudbergseweg om deze over
te steken en zijn weg aan de zuidzijde te vervolgen.
Zwarte Goor
Nu zijt
ge in het gebied van het Zwarte Goor met het grote ven
van dezelfde naam. Eigenlijk moet ge dit ven zien in het
vóór- of najaar. Dan staat ge voor een uitgestrekte
plas, geheel omringd door bossen en schaarhout. Thans,
in de nogal droge zomer, ligt het voor een groot deel
uitgedroogd. Toch is er nog voldoende water overgebleven
voor de meeuwen en voor de vele kieviten, die parmantig
door de drassige gedeelten stappen of stoeipartijen
boven het ven houden. Het is hier ook het gebied van
andere water- en heidevogels zoals de wilde eend, het
waterhoentje, de grutto en de wulp. Na een grote boog om
het ven komt ge ten slotte weer op uw uitgangspunt bij
de parkeerplaats uit.
Hoe
attractief de wandeling ook geweest is, voor deze
persoonlijke smaak wordt zij nog overtroffen door die
van de "rode route". Ge klimt nu weer in de auto en
rijdt rechts van de Goudbergseweg in noordelijke
richting de zandige Erikaweg op tot aan een vijfsprong
met een burgerwoning. Van hier uit de door een houten
wegwijzer aangegeven richting "Rondven" volgen.
Natuurterras
Met de
vermoeienis van de "gele route" nog in de wandelbenen
verdient het aanbeveling een tijdelijk domicilie bij het
Rondven te kiezen. Dus de stoeltjes maar een poosje uit
de auto, welke ge wel ergens kwijt kunt tussen de
dennebomen. Ook het Rondven is een prachtig ven. In een
warme zomer geldt hier echter hetzelfde als wat we reeds
bij het Zwarte Goorven geconstateerd hebben. De
waterstand is er extra laag, grote gedeelten van het ven
zijn daardoor drooggevallen maar er bleef een
behoorlijke ruimte over om de kinderen in het ondiepe
water te laten ploeteren. Al of niet met de meegebrachte
opblaasbare rubber- of plastiekboten.
Het ven
ligt rondom ingesloten door dennebossen met hier en daar
onderbeplanting. Het punt van aankomst vormt als het
ware een natuurlijk terras. Er zijn nu eenmaal in de
natuur van die plaatsen, die onweerstaanbaar tot rust
noden. Geen wandelaar kan daar aan voorbij zonder aan
hun onuitgesproken uitnodiging gevolg te geven. Het
"terras" van het Rondven is zo'n plek en meer behoeven
we er eigenlijk niet van te zeggen.
Fleurig beeld
Ge
overziet van daar het hele ven, geniet in volslagen
ontspanning van de jeugd in het water en van de als
veldboeketten tussen de dennen rondgestrooide
fleurigheid van zonnebadende recreanten(trices),
neergevlijd in bloemrijke ligstoelen, al of niet
beschermd door al even felkleurige windschermen. Zo
zagen wij het tenminste op een uitgelezen
zomerzondagmiddag. Laat u echter niet weerhouden als dit
beeld een suggestie van drukte zou geven. De
mogelijkheden bij het Rondven zijn zo groot, dat er
eigenlijk nooit van drukte sprake is. Ge kunt trouwens
ook verder rijden naar de achterzijde van het ven en
daar tussen het hoge gras onder een knoestige den in
alle eenzaamheid uw helemaal "eigen plekje" kiezen. En
ook van daar overziet ge het ven.
In de
nabijheid hiervan bevinden zich - overigens geheel van
het ven geïsoleerd en onzichtbaar - twee uitzonderlijke
speelweiden, ingericht voor dagrecreatie en uitgerust
met speelapparaten voor de jeugd zoals klimrek, schommel
enz. Het is geoorloofd hier tenten te bouwen als ze maar
tegen de avond weer worden afgebroken. Een zowel vanaf
het ven als van de speelweiden snel bereikbaar
consumptiegebouwtje zorgt voor de frites, ijsjes,
frisdranken enz. Mijn liefje, wat wil je nog meer?!
Prachthei
Bij het
Rondven begint de tweede rondwandeling langs de
roodgekopte piketpalen. Ook een trip van slechts 2,5 km.
Hoogtepunt vormt hier het gedeelte langs de heide met
daarin het Langven. Een verhoogd pad loopt eigenlijk
midden door het ven. Dit valt echter niet zo op, omdat
ook hier weer een groot deel is drooggevallen. De hei is
niet bijzonder groot maar wel munt ze uit door
fraaiheid. We hebben zelden zulk een mooi,
schilderachtig gelegen en gezond stuk heide gezien. Ze
bezit een hoog en een laag gedeelte. Hier en daar staat
er dopheide maar de struikheide voert verre de
boventoon. Met de paarse gloed van de augustusbloei
beleeft ge hier een natuurtafereel van de eerste orde.
Die hei is daarom zo schoon en zo echt omdat zij met
zorg in haar vereiste staat gehouden wordt. Dit houdt
o.a. in, dat de zaailingen van jonge berk en de
vliegdennen geweerd worden. Op die wijze blijft een hei
wat ze behoort te zijn. De hitte kan er boven te dansen
hangen als de natuur haar "siësta" houdt maar spoedig
vindt de wandelaar koelte in de beschaduwde paadjes, die
hem - deels langs loofhout - via allerlei kronkelwegen
terugvoeren naar zijn punt van uitgang bij het Rondven.
Zalig
nietsdoen
Pas nu
kunt ge zeggen een beeld te bezitten van wat er onder
die Strijbeekse hei dient verstaan te worden. Daar er
vast wel tijd is overgeschoten, zullen de stoeltjes voor
de tweede keer uit de auto gaan. Voor lange tijd, want
bedenk het wel: God schiep het Rondven en gij melkt daar
de dag!
Om naar
huis terug te keren volge men de rondweg rechts om het
ven en de door een witte pijl op blauwe borden
aangegeven route. Ge komt dan ten slotte uit bij de oude
marechausseekazerne met daar tegenover een hertekamp op
de weg naar Ulvenhout. Daar linksaf laat zich de
terugweg gemakkelijk vinden via de Goudbergseweg, die
begint bij Strijbeek-Grens (paddestoel 1158). Langs die
Goudbergseweg ligt nog een opengesteld natuurgebied "De
Goudberg". Maar voor vandaag is het wel genoeg geweest!
Uniek
Resumerend kunnen we zeggen, dat de Strijbeekse Hei een
bij uitstek geschikt gebied vormt voor een goedkope
dagrecreatie voor gezinnen met kinderen. Ge vindt er
allerlei mogelijkheden, waarbij wij nog verzuimden te
wijzen op de verschillende op de wandelroutes
aangebrachte rustbanken, waarvan sommige aardig
verscholen zitten in het groen zoals bv. bij het Zwarte
Goorven. Van grote drukte is er geen sprake. Men heeft
overal de ruimte. Op het eerste gezicht merkwaardig
genoeg blijken voor- en nazomer meer bezoekers te
trekken dan het hoogzomerseizoen, de eigenlijke
vakantieperiode. Dit komt wellicht doordat men dan een
"wijdere wereld" dan de zo "akelig nabije" Strijbeekse
Heide intrekt. Ja, dichtbij is het wel, al zoudt ge het
niet direct vermoeden. Voor de hierboven beschreven
route met omweg over Baarle-Nassau noteerden wij, van
Tilburg tot aan het startpunt voor de "Heide", slechts
31 km.
Andere route
Het kan
nog korter! Ge mist dan wel Baarle-Nassau en het
Goordonk, maar behoeft ook nergens door stoffige
landwegen te ploegen. Die totaal - behoudens het laatste
stukje - verharde route luidt: Tilburg, via Gilzerbaan
naar Gilze-Chaam. Buiten de bebouwde kom van Chaam (aan
westkant richting Ulvenhout) links af over Meerleseweg
en Ginderdoorstraat richting Strijbeek. Dit traject bij
Chaam is behalve comfortabel ook bijzonder rijk aan
landschappelijke schoonheid van een eigen karakter. Deze
route vergt "enkele reis" slechts 25 km.
En nu
maar op pad naar eigen keus. Goed succes!
PIERRE
VAN BEEK
