CUBRA

INHOUD PIERRE VAN BEEK
HOME 

Pierre van Beek - Heemkunde-artikelen

 redactie: Ben van de Pol

 

Poppel krijgt een eersteklas camping- en recreatieoord

Het Nieuwsblad van het Zuiden - donderdag 3 april 1969

 

Camping Tulderheyde in aanleg - archief Pierre van Beek

 

Door alle geslachten heen heeft de mens aan de door hem bewoonde aarde geboetseerd, waardoor hij haar aangezicht veranderde. Dat doet hij ook nu nog iedere dag met dit verschil, met betrekking tot het verleden, dat hij bij dit werk in een ontzaglijke stroomversnelling is geraakt. Er zijn gebieden, die echter nog nauwelijks door zijn hand beroerd en - naar het leek - in zichzelve gekeerd voortvegeteerden zoals ze eens uit Gods hand gevallen waren. Natuurlijk was dit maar schijn, doch dit stempel lag er zó sterk opgedrukt, dat wij, die maar de kortheid van een mensenleven in de tijd hebben toegemeten gekregen, de trage gang van de verandering met welbehagen ondergaan als de grote stilte, als het grote zwijgen, dat zelden gebruikte zintuigen bespeelt en tot zelfconcentratie dwingt.

Er waren zulke plekjes en ze zijn er nog, hoe vreemd dat voor sommigen misschien klinkt. Ge vindt ze in Brabant, in onze en de Vlaamse Kempen. Dus dicht in de buurt van uw eigen stad Tilburg. Hier valt nog eens de grote naam Tulder, die men zich uit onze vroegere publikaties zal herinneren. En nu is ook Tulder in de stroomversnelling geraakt. Laten we echter ter geruststelling van onze geestverwanten er onmiddellijk aan toevoegen, dat het niet om het Tulder van "De Utrecht" maar om het Belgische Tulder aan gene zijde van de staatsgrens gaat. Meer concreet: om de Tulderse Hei, die overigens al lang geen hei meer was. Er is aan de Belgische kant inbraak gepleegd in het grote zwijgen, want onder de naam "Tulderheyde" wordt hier een Camping- en Recreatieoord uit de grond gestampt, dat tot de vijf grootste soortgelijke inrichtingen van België gaat behoren. Dit zijn geen papieren plannen meer, de bijl ligt reeds aan een deel van het houtbestand, de graafmachines graven en in fabrieken wordt "geprefabricated". Op 1 juni van dit jaar is de officiële opening gepland. Gaat dat geestelijk gewin of verlies worden?

 

"Tulderheyde" behoort onder de gemeente Poppel en grenst in het noordoosten aan de goederen van de heer R. van Puyenbroek uit Goirle en aan 't landgoed "De Utrecht". Beide laatste gebieden worden hier door de staatsgrens van België gescheiden. Voor enigszins ingewijden: het nieuwe recreatiecentrum ligt, komende vanaf Esbeek, net over de grens rechts van de oude trambaan nabij de twee gasstations van de Gasunie, wier leiding hier naar België oversteekt. Er is een tijd geweest, dat zich hier een onafzienbare heide uitstrekte, waarvan het gedeelte ten noorden van de dijk naar Mierde tot de Nederlandse grens reikte. Dat was de Tulderheide, die een voortzetting vond tot ver ten zuiden van de Mierdse dijk van Poppel.

Zo omtrent 1908 liet de liberale Belgische minister Orban het oog op de woeste gronden vallen, waarvan hij 400 ha aankocht die hij liet ontginnen. Als we goed zijn ingelicht, zou dit eigenlijk de eerste aanleg zijn geweest voor de enorme uitgestrekte, in cultuur gebrachte velden van de latere Boerenbond, met zijn proefvelden en laboratorium. Rond die tijd ontstond ook het Pannenhoefcomplex, dat via verschillende eigenaren ten slotte in handen kwam van de erfgenamen van F.J.H. baron 't Kind de Roodenbeke Houtart. Zo behoorde de plaats van het nieuwe recreatieoord tot de Pannenhoef, maar thans is het terrein in handen van een naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid "Belmonde", Antwerpse Steenweg 136 te Turnhout, waarbij o.a. de Turnhoutse makelaar de heer Sannen-Van Hoek geïnteresseerd is.

 

Oude trambaan

Dwars door de Tulderheide liep vroeger de Poppelse tram naar de Nederlandse grens, waar hij aansluiting gaf op de door de Aalst Heide (Nederland) en de Aalst duinen via Esbeek, Hilvarenbeek en Goirle naar Tilburg lopende tram van de Hollandse Buurtspoorwegen. Op de plaats van het huidige Nederlandse gasstation stond toen zelfs 'n grenskantoor. Is dit alles dan niet in strijd met het beeld, dat wij in de aanloop van dit artikel ophingen? Neen! Die Poppelse tram daar door de verlatenheid, eigenlijk aan het eind van de wereld, was er niet zonder strijd gekomen. Er wordt gezegd, dat interessen van machtigen daar een geducht woordje hebben meegesproken. In ieder geval heeft die tram in aanzienlijke mate in dienst gestaan van het hout- en het veetransport van de grondeigenaren. Voor het personenverkeer is hij nauwelijks ooit van bijzondere betekenis geweest. Dit wordt getypeerd door de opmerking van een kromgewerkte bosarbeider, die menig maal, leunend op zijn schop, met zijn collega's die lege tram, als hij zuchtend en steunend door de Tulderhei pufte, heeft nagetuurd als dagelijkse attractie: "Ze (de reizigers) zitten allemaal weer onder de banken!" werd er dan tot elkaar geroepen...

 

Volmaakte stilte

Met het opheffen van de tram, na de oorlog, kwam er wel echt de grote stilte over het afgelegen en slecht toegankelijk gebied van die heide daar tegen de grens. Aan beide zijden van de landscheiding werden de rails, die aanvankelijk niet van gelijke breedte waren geweest, opgebroken. De baan waar zij gelegen hadden bleef. Nog altijd kaarsrecht als met de liniaal getrokken, van de grens naar de Mierdse dijk in Poppel. Het was alsof de natuur verlicht ademhaalde toen zij langzamerhand haar rechten weer kon opeisen. Gedeelten van de oude trambaan raakten overwoekerd, het pad was mullig en verzand bij de voormalige Aalst Duinen; hobbelig, ruw en vol kuilen aan de Belgische kant, waar het aan zijn beginpunt ook nu nog een holle weg vormt. Op de grens was het lang afgesloten met een verweerd "Verboden Toegang"-bordje, dat nauwelijks zin van bestaan had. Hier kwamen geen mensen en degenen, die er onverhoopt toch verschenen, waren zeker niet degenen, die zich door zo'n verbod lieten tegenhouden: stropers en smokkelaars met de pungel op de nek! Hier was de volmaakte eenzaamheid, het totale einde, alleen ondergaan door een plichtsgetrouwe boswachter en een of andere romantische natuurzwerver.

 

Winst geroken

Zo schreden de seizoenen en gingen de jaren over dit voorportaal van het oude Kempenland totdat daar de Gasunie vanuit Nederland kwam aangerukt. Niets ontziend ploegde zij haar baan door de duizend schone dingen voor oog, geest en hart. De fraaiste, vijfstammige berk, die wij ooit gezien hebben en die hier pretentieloos zomer en winter, lente en herfst stond mooi te zijn, behoort er tot de slachtoffers.

Dit gebeurde er op Nederlands gebied. Maar aan de andere kant van de grens waren intussen ook economische mogelijkheden geroken. En wel voor dat deel van de Tulderheide, dat bestond uit een woeste vlakte, met geaccidenteerd terrein met knoestige oude dennen, zevenjarige dennenaanplant, een wat verwaarloosd maar overigens mooi berkenbos met het aangrenzend vogelreservaat "De Wielewaal", een dicht bos van jong loofhout. Vooruitziende zakenmensen begonnen te verkavelen, er werd puin gestort voor kleine wegjes tussen de kavels en er werden twee grotere en twee kleinere vijvers gegraven in de hoge zandbodem, die vol kiezel zit. Er werden kavels te koop aangeboden voor bungalowbouw, maar men had buiten de waard in dit geval burgemeester en schepenen van Poppel gerekend.

In België kan veel wat in Nederland tot de onmogelijkheden behoort, maar het dagelijks bestuur der gemeente weigerde toestemming. Grond verkopen? Goed! Bouw van bungalows op die grond: neen! Zo verrezen dan op zekere dag daar bij de mast van Tulderheide twee palen met een groot bord, dat iedere kandidaat waarschuwde, dat hier niet gebouwd mocht worden. Burgemeester en schepenen vreesden dat als er bungalows stonden, de eerste eigenaars er wel eens vlug genoeg van zouden krijgen, ze zouden verkopen en dat ze daarna tot permanente woningen worden ingericht. De gemeente zou dan een aantal jaren opgescheept kunnen zitten met een serie verafgelegen krotwoningen...

 

Groots plan

Weer verstreek de tijd totdat er het huidige, grootste plan op tafel kwam, dat Tulderheide in een heel ander licht stelde. Nu bestond er geen bezwaar meer voor een fiat. Niet van de gemeente en niet van de andere instanties, die hierin een woordje meespreken. Afgaande op prospectussen, die wij in handen kregen en wat wij er zoal verder over hoorden, gaat "Tulderheyde" behoren tot de vijf grootste en modernste camping- en recreatieoorden van heel België. Dus kwalificatie 1ste klas.

De totale oppervlakte bedraagt 27 ha of 270.000 vierkante meter. Er is ruimte voor 1.000 in het dennenbos uitgekapte staanplaatsen, alle door bos van elkaar afgescheiden met een variatie in oppervlakte van 100, 130, 150 en 200 vierkante meter. Het volledig afgesloten dag en nacht bewaakte terrein krijgt een zwemgelegenheid van 15.000 vierkante meter met een aansluitend strand van 20.000 vierkante meter oppervlakte, dat met wit zand bedekt wordt. Wat er verder altijd volgens een prospectus nog allemaal aan uitrusting aanwezig zal zijn? Een campingwinkel met zelfbediening, café, restaurant, bodega, friteszaak en grote openluchtterrassen.

 

Sanitair

Het sanitair wordt ultramodern genoemd. Er komen 80 w.c.'s met waterspoeling, 155 lavabo's met stopcontacten voor scheerapparaten, 48 stortbaden met warm en koud water, 40 piscines, 35 water- en afwaskranen, 2 saunabaden en 80 omkleedkabines.

Er komt een netwerk van geasfalteerde wegen, voorzien van elektrische openbare verlichting, ophaaldiensten voor vuilnis, voor de was en voor het drogen, strijkgelegenheid, parkeerterrein, postbus, telefoon, wissel- en bankagentschap, eerste hulp bij ongelukken, geneeskundige dienst en ook eredienst. Verder wordt er dagelijks toevoer van vers vlees, groenten en fruit beloofd.

Wat de afdeling ontspanning betreft, zien wij vermeld: voetbal, tennis, volleybal, basketbalterrein en trampolines, duiktorens bij de zwemvijver, een ploetervijver voor de kleintjes, uitgebreide kinderspeeltuin, terwijl het in de bedoeling ligt iedere week een ontspannings- en dansavond te organiseren.

 

Wat kost dat?

Nu wilt u natuurlijk ook nog wel weten wat dit allemaal gaat kosten. De tarieven zijn als volgt gepland voor vier personen, caravan of tent plus auto inbegrepen: voor 'n weekeinde 3 fr. per vierkante meter, voor één week 7 fr., twee weken 14 fr., één maand 17 fr., twee maanden 26 fr. en voor een heel seizoen 45 fr. Al deze prijzen gelden per vierkante meter.

Een van de prospectussen draagt als titelblad een fraaie landschapsopname, een weelderige bosdreef-in-de-zomer-in-tegenlicht, van een echte Brabantse zandweg. We zullen die wel als symbolisch moeten zien, want wij hebben hem ter plaatse niet kunnen ontdekken. Hoewel direct ter plaatse, niet zo overvloedig in de geest van de vermelde afbeelding, schoonheid is er genoeg. Het Nederlandse Tulder met heel "De Utrecht" ligt vlakbij. Dit is ook het geval met de opengestelde bossen van de voormalige Oranjebond, allemaal op Nederlands gebied.

 

Dichtstbij

De actieradius van de instelling strekt zich trouwens naar het noorden direct tot over Tilburg uit. Tilburg blijkt, zelfs met inbegrip van de Belgische sector, de dichtstbij gelegen grote plaats, nl. op een afstand van 14 km terwijl Turnhout er nog altijd 16 nodig heeft. Als er gesproken wordt van "nabijheid van het Safari-leeuwenpark" is dit geen reclamebluf, want dat "het" is voor de Belgen ons leeuwenpark aan de Beekse Bergen!

Op een winterse lentedag toen de koude beet en een schrale oostenwind over de vlakten sneed maar de bossen telkens wat beschutting boden, hebben we het "bouwterrein" eens vluchtig in ogenschouw genomen. Men bereikt het 't gemakkelijkst over de harde weg, die via "De Utrecht" naar het gasstation leidt. We kunnen ons echter nauwelijks voorstellen, dat "De Utrecht" haar terrein als Nederlandse toegangsweg zal openstellen. De stille recreatie, die velen daar graag vinden, is daar niet mee gediend.

 

Bedrijvigheid

Wij kwamen dan ook via Poppel. En dat was nu nog een temptatie. Rijdende over de "Dijk" richting Isidorushoeve van de Boerenbond neemt ge de tweede verharde weg links, dat is de eerste na de lange dreef, die naar de Pannenhoef voert. Ruim zeshonderd meter van die tweede weg, die de oude trambaan vormt, draagt een betonverharding. Daarna zit men nog een paar kilometer op de onverharde trambaan, die nu bezaaid was met steenpuin omdat ook hier een nieuwe weg in constructie is al zal dit ook geen betonbaan worden.

Op het terrein heerste een chaotische situatie want men is er nog ver van huis. Twee vroegere bassins zijn dichtgestoten en nu slaan de graafmachines hun grijpers diep in de heidegrond, die hoofdzakelijk blijkt te bestaan uit met kiezel vermengd rood zand. Een groot deel van de zwemvijver is reeds uitgegraven en gevuld met grondwater. Er zit al enige tekening in de toekomstige oeverlijn. Hoge bergen zand liggen te wachten om straks gelijkmatig te worden uitgespreid en ten slotte met wit zand bedekt. Een aantal campingplaatsen is reeds uitgekapt in het dichte jonge dennenbos.

 

Indrukwekkende streek

De oude kavels van de oorspronkelijke plannen zullen nu toch nog een bestemming krijgen voor zomerhuisjes. Hoewel vlak naast het recreatieoord, blijven zij hiervan door een in de richting Pannenhoef lopende weg gescheiden, naar men ons mededeelde.

Op zo'n koude, zonloze dag als de onze, is er met een bouwchaos voor ogen veel fantasie nodig om dit alles te zien onder een stralende zomerzon. Met de herinnering aan de hand lukte het nauwelijks. Maar we hebben het ook niet gewild, want het land rondom was, zoals het zich aanbood, zó weergaloos mooi, dat we er méér dan genoeg aan hadden. Het terrein van het eigenlijke recreatieoord heeft een bosrijke rugdekking in het noordoosten en een ver verwijderde op de flanken, nl. die van "De Utrecht" en de bossen van de Pannenhoef. In het zuidoosten daarentegen waart de blik over een eindeloosheid van weilanden, waar kievieten, wulpen en grutto's hun domein hebben, en over bouwlanden, waar straks het graan zal te ruisen staan. Het overweldigend gevoel van ruimte, dat zich hier onweerstaanbaar opdringt, krijgt nog een speciaal accent van eenzaamheid bij bestudering van een stafkaart. Vooral dan krijgt ge 'n beeld van de situering van het ontspanningsoord en de zekerheid niet te staan voor een fata morgana, maar voor een realiteit aan het bestaan waarvan men in onze dichtbewoonde wereld getwijfeld heeft.

 

Afwachten

In deze vijver van stilte is nu de steen van de moderne recreatie geploft. Met angst in het hart vraagt ge u af wat het straks worden zal. Zullen het enkel natuurvrienden zijn, die onder de hemel van de Tulderse hei, waar rondom "de bossen eeuwig zingen", gezondheid en levensvreugde vinden of wordt het kermis? De toekomst zal het leren.

 

PIERRE VAN BEEK