In de oude Zomerstraat is veel veranderd

Het Nieuwsblad van het Zuiden - donderdag 19 maart 1970

 

 

Een duik in Tilburgs recent verleden! Dit is een kijkje in de voormalige Zomerstraat, richting Nieuwlandstraat. Velen herinneren het zich nog wel, maar hoe is sindsdien hier het stadsbeeld veranderd. De hele bebouwing links vóór de protestantse kerk in de richting Bredaseweg en ook een deel van de overkant heeft het veld moeten ruimen.

Het lage huis met schuin dak op de hoek van de Schoolstraat, links in het beeld, was eens eigendom van Godefridus van Eijl, griffier van het kantongerecht tot 1892. Na diens overlijden heeft er notaris Van Eijl enkele jaren met zijn moeder gewoond. Toen deze notaris trouwde met Henriëtte Mathijsen, een nichtje van Doortje Mathijsen, de legatrice van het klooster van de zusters Visitadinen, liet hij, door architect De Beer, een nieuw huis bouwen aan de overkant van de straat. Dat was het herenhuis met de langgerekte erker op onze foto. Tijdens de oorlog zat er de door de Duitsers opgedrongen dienst van de zg. Winterhulp in. Bij de bevrijding heeft er zeer kort de Engelse "Town major" gezeteld. Van 1947-1959 verleende het onderdak aan de gemeentelijke dienst van Bouw- en Woningtoezicht met het kadaster.

Westelijk naast het notarishuis, gedeeltelijk zichtbaar, lag een breed, ouderwets herenhuis met beneden vier ramen en op de eerste verdieping vijf ramen naast elkaar langs de straatkant. Hierin woonde Henri Boelaars, die speciaal in kloosterstoffen grossierde. In een zwierig geschilderde banderolle op de zijgevel stond te lezen: "Magazijn van Manufacturen Henri Boelaars". Later is hier na een gedeeltelijke verbouwing de moderne apotheek van Hodes gekomen, welke echter voor de stadsplanning naar de Bredaseweg is moeten verhuizen.

 

B.Th. Straeter

Achter de erker van het notarishuis ziet men de kruin van een boom. Het betrof hier een enorme dikke boom, waarvan in de winter de takken fantastisch mooi tegen de lucht geëtst stonden als men, vanaf de Bredaseweg de Zomerstraat naderde. Langs deze boom leidde een particulier gangetje naar de daarachter gelegen fabriek van Bernard Theodoor Straeter, de latere "Tilkamwol". Straeter woonde met twee ongetrouwde zusters in het aan de andere kant van het gangetje gelegen herenhuis. Hij was niet alleen fabrikant maar tevens lid van de Eerste Kamer als hoedanig hij later werd opgevolgd door Henri Blomjous.

Bernard Straeter heeft een tijdlang een weekblaadje uitgegeven, waarin hij iedere week een artikel schreef onder het pseudoniem: "De zwarte Ridder". Eigenlijk is hij - aldus onze zegsman - de inspirator geweest van de oprichting van Het Nieuwsblad van het Zuiden. In die zin, dat hij tegen Harry Blomjous zei: "Het is noodzakelijk, dat er in Tilburg een courant komt, die een eigen geluid kan doen horen tegenover de Nieuwe Tilburgsche Courant van de oud-zouaaf en Tweede-Kamerlid Arts."

Naast Straeter kan, richting oost, nog een huis gestaan hebben en dan volgde de grossierderij in wollenstoffen van U.G. Nooteboom. Dit was de vader van de opvolger Toon Nooteboom en van Kees Nooteboom uit de Zwijsenstraat, tevens de grootvader van de journalist Uri Nooteboom. Deze laatste viel als journalist in de laatste dagen van de bezetting toen hij in Gelderland door een verdwaalde kogel werd getroffen.

 

Opvallende erker

Een "insider" zal op de foto nog een over de straat uitgebouwde erker aantreffen. Deze opvallende erker bevond zich boven een poort, die toegang gaf tot de daarachter gelegen voormalige synagoog, welke later werd ingericht tot tijdelijke Mariakapel uit dankbaarheid voor de bevrijding van Tilburg. In het erkerpand, waarvoor de toegang in de brede poort lag, woonde het echtpaar Groenewoud met zijn dochter Roosje. De vader had een functie bij de Joodse gemeente maar was geen rabbijn. Helemaal achter in de poort stond eens ook een zeer oude spinnerij van Noud en Toon de Beer, die ook een kruidenierswinkel op de Markt dreven. Sjoke de Beer verkocht daar "de beste azijn". Later kwam hier op de Markt de grossierderij van Daniels van Alphen. Als charmante bijzonderheid deelt men ons nog mee: "Prompt iedere zondag, met goed weer, gingen Noud en Toon de Beer met notaris Maas en Keesje Wouters samen wandelen..." Verder woonde langs deze kant van de straat o.a. mr. Bloemen, die met een dochter van Smits Goethals van de "Drie Hoefijzers" trouwde.

 

Terug naar de linkerkant

Springen we nu nog eens terug naar de linkerkant van de Zomerstraat (thans Heuvelstraat) naar het oudste huis van Van Eijl, dan zien we daar achtereenvolgens een kleine winkel met uitgezet luifel. Eens was daar een kruidenierswinkel van Richard van Hoek, later sigarenwinkel van Mutsaerts. Daarnaast de drogisterij van Broekhans. Het grote pand is de schilderijenzaak en lijstenfabriek van H. Briels-Buddemeijer, vader van de organisator Carel Briels. Achter de hoge bomen gaat de protestantse kerk schuil aan de westkant waarvan een groot herenhuis stond. Dit is bewoond geweest door Gust Brouwers-van Waesberghe, een van de zoons van Tinus Brouwers, de grondlegger van de voormalige Brouwers Lakenfabrieken in de Korte Schijfstraat. Een voor de tijd van rond 1900, waaruit deze foto dateert, vertrouwd stadsbeeld vormt de huifkar met paard. Dit kan wel een aardappelboer geweest zijn. Op het trottoir links een dienstbode met een wit mutsje zoals dat destijds, met de witte schort, tot het uniform van "deftige" dienstboden behoorde.

 

We ontvingen deze ansichtkaart van J. van Huijgevoort, Veemarktstraat 44. De inzender(ster?) schreef er bij: "Toevallig staat op deze foto mijn moeder, die aan het helpen is bij de verhuizing van notaris Van Eijl naar de overkant. Ook de dienstbode helpt mee". De meeste van de hierboven verwerkte gegevens kregen wij van de heer Arnoud van Eijl (Breda), geboren en getogen Tilburger, via zijn zuster mevr. J. Kerssemakers-van Eijl te Nijmegen.

 

Karakteristiek

Wij vonden het aardig de detailgegevens te vermelden, niet alleen omdat het vaak moeilijk blijkt zich oude en toch nog niet zo lang verdwenen situaties in de stad te herinneren, maar ook omdat zij een karakteristiek facet belichten van een Tilburg, waarin iedereen iedereen-tot-en-met-zijn-familierelaties scheen te kennen...

 

PIERRE VAN BEEK