Oude familiefoto's hebben iets moois maar ook iets triests. Sterk heb ik dat ervaren toen ik een aantal jaren terug een boek maakte over Tilburgse familiealbums. Ook Jan werkte eraan mee. Afgelopen dinsdag toen ik hoorde dat hij overleden was, nam ik het boek nog eens ter hand. En, geloof het of niet, het viel juist open op de plek van zijn hoofdstuk. 'Rythm op z'n Tilburgs' luidt de titel. Over dat 'rythm' zal ik het direct nog hebben maar dat 'Tilburgs' mag nu al onderstreept worden. Want ik ken weinig Tilburgers die zo Tilburgs waren als Jan - al heette hij dan ook Van Amersfort.

Waar zat dat 'Tilburgse' in? Ik denk op de eerste plaats in die typische mengeling van eenvoud en trots, in een bepaald soort humor én in een aanstekelijke manier van vertellen. Ik vond het altijd een genot om naar Jans verhalen te luisteren. Al hoorde ik ze soms al voor de vierde keer, ik kreeg er niet genoeg van. Zoals van dat ene verhaal over de beroemdste gitarist die Tilburg ooit gekend heeft, Bill Coolen. D'n Bill noemde Jan hem. Hij had er les van gekregen net zoals zijn broer Theo met wie hij in een Hawaï-orkestje had gezeten.

D'n Bill, zo ging het verhaal, had ooit een heel speciale gitaar laten bouwen waar niemand dan hij, de maestro, op mocht spelen. "Daar mochte nog niet naar kijken", zei Jan. En hij vervolgde: "Eddy Christiani wilde die gitaar kopen. Dè's goed, zei Bill. Maar dan moette één ding beloven. En dè is? zei Cristiani. Dè ge irst`gitaar leert spelen. Nou, die Cristiani was zó vertrokken!"

De gebroeders Van Amersfort hebben na de Hawaï-periode ook nog een soort jazzbandje gehad, 't Rythum Kwartet, dus het Engelse Rythm op z'n Tilburgs. Maar op zeker moment heeft Jan de gitaar toch ingeruild voor iets anders, iets dat zijn hele leven ging beheersen: de fotografie. En ik neem aan dat de meeste mensen Jan van Amersfort eerder kennen als fotograaf dan als muzikant.

Zelf maakte ik voor het eerst kennis met hem toen ik voor het Nieuwblad een stukje moest schrijven over een expositie van amateurfotografen. Jan was meen ik de enige exposant die zich richtte op modelfotografie. Dat was niet alleen zijn specialisme maar ook zijn grote passie. Niet dat het hem erom ging om zoveel mogelijk Playboy-achtige modellen voor zijn lens te krijgen. Nee, het liefst werkte hij langere tijd met hetzelfde model om te variëren op het eeuwige thema van de vrouwelijke schoonheid. En - wat minstens zo belangrijk was - die schoonheid kwam volgens hem het beste tot zijn recht in gomdrukken en andere edele drukken, zoals ze al gemaakt werden door de 19e eeuwse pioniers van de fotografie.

Nee, je moest bij Jan niet aankomen met digitale camera's - dat had volgens hem weinig of niets met fotograferen te maken. En al had hij daarin zeker geen gelijk, ik vond zijn hang naar het ambachtelijke en schilderachtige wel mooi. In de plaatselijke fotoclub was hij wat dat betreft een roepende in de woestijn.

Gelukkig dat hij zijn liefde voor de analoge fotografie kon delen met een landelijke werkgroep die eens in de zoveel tijd bij elkaar komt. Eén keer ben ik meegeweest. Het was waarempel in Amersfoort te doen. En ik heb Jan daar echt in zijn element gezien tussen die andere mannen en een enkele vrouw. Hij was de oudste maar zeker niet de minst enthousiaste van het gezelschap.

Een paar maanden geleden vertelde Jan me dat hij na lang zoeken gelukkig weer een goed en aardig model had gevonden met wie hij graag werkte. Maar toen ik hem een tijdje later belde om weer eens bij te praten, schrok ik van de stem die ik hoorde aan de andere kant van de lijn. Hij bleek in het ziekenhuis te liggen. "Het gaat niet goed, Joep", zei hij. Dat had ik hem nog nooit horen zeggen. Jan had op medisch gebied al heel wat voor zijn kiezen gehad en daar hoorde je hem amper over klagen. Maar dit was anders. Dit klonk meteen als een verloren wedstrijd.

Ik geloof niet dat ik gelovig ben maar af en toe zou ik willen dat de Hemel bestond. Al was het maar om Jan van Amersfort te horen spelen in het orkestje van d'n Bill. Maar evengoed kom ik hem daar niet een-twee-drie tegen omdat hij met zijn fotocamera op jacht is achter een of andere schitterende engel aan.

Ja, oude familiefoto's hebben iets moois maar ook iets triests. Dat komt omdat er vaak mensen op staan die al dood zijn. Net zoals Jan nu. Maar Jan leeft voor mij voort. In zijn foto's, zeker, maar meer nog in zijn verhalen, zijn lachende gezicht -, ook al was hij de tachtig gepasseerd, nog steeds had hij iets van de jongen die het eerste levenslicht zag in de Tilburgse Textielbuurt...