Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

64ste Jaargang - februari 2015

©Brabant Cultureel – februari 2015

Column: Kunst en poen

door JACE van de Ven

In de kunst verdienen zij geld die erop uit zijn om geld te verdienen, naïeve schatten die alleen met de puurheid van hun werk bezig zijn, zullen altijd uitgebuit blijven. Zij zijn vaak al trots als hun werk getoond wordt. En als zogenaamde kenners zeggen dat het niet mis is, lopen ze maandenlang rond met een erectie.

Om hen heen verrijken zich de randfiguren in de kunst. Op alle gebied.

Het moet medio jaren tachtig zijn geweest dat ik voor de Tilburgse krant verslag deed van de kermis. De dag voor de opening ontmoette ik een enthousiaste ondernemer die zijn snelle attractie helemaal groen aan het verven was en daarna de naam De Hulk erop schilderde. Na de eerste kermisdag ging ik eens kijken of het publiek trok. De zaak stond stil. ‘Wat is dat nou,’ vroeg ik. ‘De deurwaarder,’ zuchtte de kermisbaas, ‘met een dwangbevel uit Amerika.’ Elke dag dat de groene Hulk-attractie zou draaien zou de ondernemer tienduizend gulden kosten.

Onze getalenteerde Tilburger, Jeroen de Leijer, tekende bij een elpee-ontwerp eens zijn eigen Eefje Wentelteefje achterop. In de tekening was ook op postzegelgrootte als persiflage de ingang naar Jurassic Park afgebeeld, net als in de film. De plaat was nog niet geperst of een bureau meldde zich dat Spielberg wilde delen in de winst van de elpee. Toen Jeroen aantoonde dat de plaat een verliesgevend project was, haakte het bureau af. Meedelen in het verlies wilden ze niet.

Het ergste is wel de Walt Disney compagnie. Heeft de man zelf alles bij elkaar gejat, na zijn dood is zijn compagnie erin geslaagd zijn auteursrecht op Donald Duck en Mickey Mouse te verlengen van vijftig tot zeventig en momenteel zelfs tot negentig jaar. Wordt straks als hij negentig jaar dood is honderdtien.

Ach, die Amerikanen, destijds gingen ze Jackson Pollock en andere Amerikaanse kunstenaars bewust voor veel geld vermarkten om financieel tegenspel te kunnen bieden aan Picasso en andere dure Europese schilders. En uiteraard lukte dat.

Zo zijn er in de kunst meer ongelofelijkheden die er toch normaal zijn. Galeries van naam houden tweederde van de verkoopprijs van een kunstwerk voor zichzelf, eenderde gaat naar de kunstenaar. Die meneer Sanders die Brabant wel even tot Culturele Hoofdstad van Europa zou maken, verdiende daarvoor vijftienhonderd euro per dag, buiten alle onkostenvergoedingen en etentjes die hij kon declareren. Ad ’s Gravesande, intendant van het Jeroen Boschjaar dat eraan komt, toucheert al een jaar of vijf een vergelijkbare vergoeding met dito extra’s.

Er is best geld te verdienen in de kunst, maar niet door kunstenaars die enkel gefocust zijn op hun werk. Netwerker moet je zijn, trendwatcher met een onfeilbaar oog voor de vraag, of, knapper nog, een intrigant die de vraag weet te creëren.

Door colleges over zaken doen in te voeren op de academie dacht de maatschappij het probleem te hebben opgelost. De kunstenaar zou in het vervolg een bedrijf voeren, investeren in zijn afzet, reclame maken en zijn toko managen. Forget it. Er kamen weliswaar enkele kunstenaars die dat zo gingen doen, maar dat waren slimmeriken die het anders ook wel gemaakt zouden hebben. De kunstenaar die alleen met zijn kunst bezig was, omdat hij niet anders kon, strooide zijn kwaliteiten nog steeds zo goed als gratis rond.

Gelukkig werd toen het bkkc opgericht, het Brabants Kenniscentrum voor Kunst en Cultuur. En sindsdien gaat alles goed. Daar wijzen ze de kunstenaars op opdrachten en jobs, houden ze zichzelf en de kunstwereld bezig met symposia over knelpunten die er zonder het bkkc niet geweest zouden zijn en regelen ze de provinciale geldstroom naar de kunstwereld, na aftrek van eigen kosten. Net als de fiscus bij faillissementen zijn zij een preferente crediteur. Maar omdat er bij het bkkc veel gesjeesde kunstenaars als ambtenaar in dienst zijn, mag je zonder al teveel overdrijving stellen dat dit geld ook naar de kunst gaat. Daarbij behoeden zij meer dan dertig potentiële kunstenaars voor het maken van overbodig werk. Zie hoe wij hier in Brabant onze zegeningen moeten tellen. Eindelijk loopt het in de kunst zoals het zou moeten. Pas de generaties na ons zullen erom lachen.