Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - april 2014

¶ Openingsexpositie t/m 27 april 2014: Hans van Hoek, Bert Loerakker, Hans van Koolwijk, Frank Peeters, Esther van Waalwijk en Mo Swillens, Lucy Hannen.

Van 11 mei t/m 22 juni expositie met werk van Helmie Brugman, Charles Vreuls, Hilde Elbers, Jan van Brabant College.

www.cacaofabriek.nl  (De Cacaofabriek)

www.cacaofabriek.com  (Kunstinitiatief De Nederlandsche Cacaofabriek)

©Brabant Cultureel – april 2014

Eigentijdse cultuurcluster in de Cacaofabriek in Helmond

De Cacaofabriek aan de Zuid-Willemsvaart in Helmond werd in 2008 grotendeels door brand verwoest. Met respect voor het industriële verleden heeft Architectenbureau Cepezed uit Delft het pand omgevormd tot een ‘nieuw’ gebouw met allure. Tal van culturele instellingen zitten er bij elkaar, sinds de opening medio maart 2014.

door Irma van Bommel (tekst) en Piet den Blanken (foto’s)

De Nederlandsche Cacaofabriek is sinds jaar en dag een begrip in Helmond en omstreken. De naam herinnert aan de oorspronkelijke functie van het pand. Nu heet het kortweg Cacaofabriek. In dit pand had sinds 1984 een kunstinitiatief met dezelfde oorspronkelijke naam zijn intrek genomen en in het vernieuwde complex heeft dit kunstinitiatief wederom een prominente plek gekregen.

foto Piet den Blanken

Een filmhuis, een poppodium en een restaurant vonden er eveneens onderdak. Omroep Helmond heeft er een radio- en televisiestudio en de Helmond-editie van het Eindhovens Dagblad houdt er kantoor. Daarnaast zijn er tal van creatieve bedrijfjes, waaronder een tattooshop en een chocoladefabriek. Grappig om in de Cacaofabriek ook een echte chocoladewerkplaats te huisvesten. Een uitvergrote foto van fabrieksarbeidsters in de oude cacaofabriek op de wand in de winkel herinnert aan de vroegere situatie.

Chocolaterie in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

Ruimtelijk

Het verbouwde complex oogt fris en ruimtelijk. Het U-vormige gebouw kreeg aan de zuidzijde een monumentale entree en een ruime foyer. Daar bevindt zich ook het terras waar het bij mooi weer goed toeven is. Aan de binnenkant van de U-vorm is veel glas, wat het gebouw heel transparant en toegankelijk maakt. Aan de buitenkant herinnert het gebouw aan de industriële oorsprong. Cepezed toverde het pand om tot een eigentijdse cultuurcluster met allure.

De oorspronkelijke cacaofabriek dateert van eind negentiende eeuw. De kapconstructie die in de loop der jaren plaats had gemaakt voor een plat dak, is in ere hersteld, maar wel met toepassing van nieuwe materialen zoals roestvrij staal. Dat geldt ook voor de dakkapellen die zijn gereconstrueerd. De nieuwe exemplaren zijn geheel opgetrokken uit glas. In de jaren twintig van de vorige eeuw was tegen de oude fabriek, evenwijdig aan het kanaal, een aanbouw opgetrokken. Hiervan staat nu alleen de gevel nog overeind. De rest is vervangen door nieuwbouw.

Expositieruimte in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

Hoofdexpositieruimte met werk van Hans van Hoek en Bert Loerakker. foto Piet den  Blanken

Kunstinitiatief

Vanaf de foyer leidt een brede gang met een hoog, plat, glazen dak naar de expositieruimte van het kunstinitiatief. De gang zelf is ook al expositieruimte. Hier hangen de vervreemdende womanpower schilderijen van Frank Peeters, waarvan de lugubere sfeer aardig overeenkomt met de sfeer die in de aangrenzende tattooshop hangt. Vanuit de gang bereik je via een deur de ruimte van het kunstinitiatief. De expositieruimte zelf is afsluitbaar en alleen overdag toegankelijk. Op de begane grond staan nu enkele installaties van de Amsterdamse geluidskunstenaar Hans van Koolwijk. Twee objecten lijken op gigantische basfluiten. Met een druk op de knop wordt er lucht in geblazen en is een zware, lage toon te horen.

Shoot de Monkey Tattoo in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

Martin van de Laar, sinds 1993 artistiek leider van het kunstinitiatief, wijst erop dat bij de verbouwing de twee tussenvloeren zijn verwijderd. Daarmee is de oorspronkelijke fabriekssituatie in ere hersteld. Je kijkt nu vanaf de grond in de kapconstructie die, zoals gezegd, ook in oorspronkelijke staat is teruggebracht. Een trap leidt naar de bovenverdieping, naar de vide en de grote expositieruimte.

Vanaf de vide kijk je neer op de geluidsinstallaties. Goed te zien is dat bij de ophanging van de objecten handig gebruik is gemaakt van de dwarsbalken in de nok. Op de vide wordt het boek Tête-à-tête van Esther van Waalwijk en Mo Swillens gepresenteerd. Daarin zijn telkens twee totaal verschillende portretten van één persoon tegenover elkaar gezet. Links een foto in zwart-wit van Esther van Waalwijk, vervaardigd met een houten veldcamera uit 1890. En rechts een fotografische kleurenets van Mo Swillens. Een mooi project waarbij goed het verschil in uitdrukkingskracht van de twee technieken is te zien.

De expositieruimte van het kunstenaarsinitiatief in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

Licht

De vide geeft toegang tot de grote expositieruimte. De glazen dakkapellen die uitzicht bieden op de fabriek van Vlisco zorgen voor veel lichtinval. Voor de openingsexpositie is gekozen voor het werk van Bert Loerakker uit Helmond en Hans van Hoek uit Deurne. Van Hoek toont enkele grote schilderijen met opvallende, zelfgesneden houten lijsten. Ook toont hij keramische objecten, die nog het meest weg hebben van berglandschappen.

Hoewel anders van aard, passen de schilderijen en foto’s van Bert Loerakker hier goed bij. Kenmerkend voor de schilderijen van Loerakker is dat hij zijn landschappen – of liever gezegd wolkenluchten – combineert met geometrische patronen. Ten slotte wordt er op de buitengevel van het pand in de avonduren een video gepresenteerd van Lucy Hannen. Bovengenoemde kunstwerken zijn nog te zien tot en met 27 april 2014.

De fabriek aan de Zuid-Willemsvaart. foto Piet den Blanken

Ageeth Boermans, directeur van het kunstinitiatief, meldt dat de volgende expositie op 11 mei opent. In de grote zaal komt een keramiekinstallatie van Helmie Brugman. Martin van de Laar vult aan dat zij werk zal tonen dat tot stand kwam na een werkperiode bij het Europees Keramisch Werkcentrum in Den Bosch. Toevallig is dit EKWC net als de Cacaofabriek gelegen aan de Zuid-Willemsvaart. Transport zou dus via het kanaal kunnen plaatsvinden.

Op de vide komt een expositie van tekeningen voor een boek van Charles Vreuls. In de benedenzaal zal danseres Hilde Elbers van Dans Brabant uit Tilburg een productie voorbereiden. Een video wordt dan weer op de gevel buiten geprojecteerd. In de gang zal eindexamenwerk worden getoond van het Jan van Brabant College uit Helmond.

De informatiebalie bij de entree van de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

foto Piet den Blanken

De filmzaal in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

Gemeenteambtenaren op excursie in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken

De bar bij het poppodium in de Cacaofabriek. foto Piet den Blanken