HOME CUBRA

INHOUD AUTEURS

Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - april 2014

 
HOME BC / BL Contact / Reageren Archief Brabant Cultureel Archief Brabant Literair
 
 

‘Artist Textiles. Picasso to Warhol’, van 14 juni t/m 14 september 2014 in het Textielmuseum te Tilburg.

 

www.textielmuseum.nl

 

Geoffrey Rayner, Richard Chamberlain & Annamarie Stapleton, Artist’s Textiles. Artist designed textiles 1940-1976. Londen: Antique Collectors’ Club 2012, 303 pp, ISBN 978-1-85149-629-7, pb., € 44,95 in de museumwinkel.

 

©Brabant Cultureel – april 2014

 

 

Hoofddoeken en sjaaltjes

Een nieuwe zijden sjaal of hoofddoek kan een forse investering betekenen. Tweedehands daarentegen, op rommel- en vlooienmarkten lijkt de prijs vaker in relatie te staan tot hun vlindergewicht. Marja van Trier, onder meer theatermaker, verzamelt ze al jaren en vond dat die honderden kleurige stukje stof ook eens moeten uitwaaien. Onder de titel ‘’s moeders sjaaltje’ laat zij ze driemaal wapperen in de wind: op Moederdag (11 mei) op de Kasteelweide in Loon op Zand, op 28 en 29 juni op de Winterdijk (achter het oude raadhuis) in Waalwijk en op 6 juli 2014 op Moerenburg in Tilburg.

Bij de aankondiging hiervan plaatste Van Trier een oproep om foto’s in te zenden van ‘moeders met sjaaltjes’ – het mogen ook oma’s en tantes zijn – die zij op textiel geprint tussen de sjaaltjes hangt. In een aantal gevallen is het dan mogelijk naast zo’n foto ook daadwerkelijk ‘oma’s sjaaltje’ van de foto in het echt te zien.

Een diepere bedoeling in de zin van een pleidooi voor of tegen hoofddoekjes heeft deze expositie niet, maar duidelijk wordt er wel mee dat met een mooie hoofddoek helemaal niks mis is. En uiteraard biedt deze expositie een fraai overzicht van vijftig jaar design en mode. Foto’s kunnen nog steeds worden ingestuurd naar marjavantrier@hotmail.com

 

 

 

 

Kunstenaarstextiel in het Textielmuseum

 

Op doek, maar niet opgespannen, dat zijn de dessins die tal van beroemde kunstenaars gedurende de twintigste eeuw ontwierpen. Het Textielmuseum in Tilburg toont ze in een grote tentoonstelling die eerder in Londen was te zien. De tentoonstelling en het begeleidende boek brengen beeldende kunst en mode bij elkaar.

 

door Lauran Toorians

 

Effen is saai. Dat weet de mens al zo lang als hij textiel produceert en vooral sinds het bedrukken van stoffen in zwang is gekomen, zijn er nauwelijks nog grenzen aan de mogelijkheden. Het decoreren van textiel voor kleding, maar ook interieurstoffen, werd een vak zoals ook het beschilderen van gebruiksaardewerk dat was. En net zoals allerlei beroemde schilders zich lieten verleiden tot het beschilderen van schalen en vazen zo lieten zij – vaak dezelfde kunstenaars – zich er ook toe brengen om dessins voor textiel te ontwerpen.

 

 

Jurk met stofdessin ‘Fish’ van Pablo Picasso. De jurk werd ontworpen door Claire McCardell, 1955. Rouleauxdruk op katoen. foto Courtesy Target Gallery / Fashion and Textile Museum London

 

Wellicht, omdat schilderen veelal ook op doek – op linnen – gebeurt, lag het voor veel schilders voor de hand om ook eens een gordijn, jurk of sjaal te versieren. Een stimulans ging ook uit van de bewegingen als Arts & Crafts, Arts Decoratifs, Wiener Werkstätte en Bauhaus die streefden naar esthetiek met een doelmatige ambachtelijkheid. Wat praktisch was, moest ook mooi zijn en kon door moderne productietechnieken binnen het bereik van de ‘burger’ worden gebracht. Van begin twintigste eeuw tot redelijk recent hebben zo tal van kunstenaars textieldessins ontworpen.

 

 

‘Roller Coaster’, kledingstof van John Rombola, ca.1952. foto Courtesy Target Gallery / Fashion and Textile Museum London

  Grotere weergave

 

Naadloos

Onder invloed van de idee van het totaalkunstwerk gebeurde dat rond 1900 nog wel als onderdeel van een totaal concept voor een woning of een openbaar gebouw, zoals de Beurs van Berlage. Maar al snel maakten de kunstenaars zich vrij, net zo vrij als in hun kunstenaarspraktijk, en werden de dessins autonome kunstwerken.

Zelfs de concessie dat het dessin ‘eindeloos’ herhaalbaar op de stof moest worden gedrukt, werd lang niet altijd gedaan. Een sjaal of hoofddoek kan inderdaad prima met één ‘plaatje’. Maar ook op de stof voor meubelbekleding of een jurk konden ineens dessins verschijnen die dan wel eindeloos werden herhaald, maar die niet à la Escher naadloos in elkaar overvloeiden tot één groot geheel. En dat die noodzaak er helemaal niet is, wordt al duidelijk bij het zien van een dekbedovertrek met autootjes erop.

 

 

‘A Fish is a Fish is a Fish’, kledingstof van Ken Scott, 1951, geïnspireerd door de dichtregel van Gertrude Stein: ‘Rose is a rose is a rose is a rose’. Zeefdruk op katoen. foto Courtesy Target Gallery / Fashion and Textile Museum London

 

Van half juni tot half september is dit jaar (2014) een expositie met dergelijke kunstenaarsdessins te zien in het Textielmuseum in Tilburg. De tentoonstelling was eerder in het Fashion and Textile Museum in Londen en wordt begeleid door een informatief en even kleurrijk boek in het Engels.

Jammer natuurlijk dat daar geen vertaling of bewerking van komt, zoals het ook jammer is dat het museum de tentoonstelling niet aanvult met Nederlands materiaal uit eigen collectie. Maar niet getreurd, want de expositie geeft zeker een vrolijk beeld van een kleurrijke wereld waarop we bepaald niet altijd als kleurrijk terugkijken. Twee wereldoorlogen en een wat grauwe periode van wederopbouw, in deze tentoonstelling zie je er niks van. Bovendien zijn een aantal van de nu getoonde dessins zelden eerder te zien geweest.

 

 

Sjaal ‘Number, Please?’ van Salvador Dali uit 1947. Zeefdruk op zijde. foto Courtesy Target Gallery / Fashion and Textile Museum London

 

 

Schreeuwerig

De namen liegen er niet om: Pablo Picasso, Salvador Dalí, Henri Matisse, Marc Chagall, Henry Moore, Fernand Léger, Joan Miró, Andy Warhol, Alexander Calder en anderen zijn hier vertegenwoordigd met ontwerpen voor meer dan tweehonderd dessins. Vaak ontwierpen deze kunstenaars eenmalig of gedurende een korte periode dessins, waarmee zij dan soms wel een grote invloed op de mode uitoefenden. Een constante factor is daarentegen de sterk door Bauhaus beïnvloedde Sonia Delaunay die vrijwel haar hele leven textieldessins bleef ontwerpen. De invloed op de mode kwam behalve uit Parijs en Londen vooral via de Verenigde Staten, die wij niet voor niks associëren met schreeuwerige overhemden.

De manier waarop kunstenaars reageerden op het verzoek om dessins te ontwerpen, kon erg verschillen. Matisse vond het een mooie uitdaging om hoofddoekjes te ontwerpen en Chagall zag er een verlengde van zijn schilderwerk in. Hij ontwierp stof voor een jurk die eruit zag alsof de draagster uit een van zijn schilderijen was gestapt. Picasso maakte het zich gemakkelijk door simpelweg toe te staan schilderijen en tekeningen van zijn hand als dessin op textiel te drukken. Maar niet op meubelstoffen, want ‘tegen een Picasso mag je wel leunen, maar niet erop zitten’.

 

 

‘Endless - Where?’, das van Salvador Dali uit 1940. Bedrukte rayon. foto Courtesy Target Gallery / Fashion and Textile Museum London

 

 

Duncan Grant, interieurtextiel ontworpen voor gebruik op het P&O schip ‘Queen Mary’. Bedrukte rayon, 1936. foto Courtesy Target Gallery / Fashion and Textile Museum London