HOME CUBRA

INHOUD AUTEURS

Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

62ste Jaargang - december 2013

 
HOME BC / BL Contact / Reageren Archief Brabant Cultureel Archief Brabant Literair
 
 

Henriėtte Pessers, Portret meisje. Olieverf op doek, Collectie Peter van den Braken Centrum Sterksel.

 

‘Henriėtte Pessers (1899-1986). Eenvoud als kracht’, t/m 5 januari 2014 in Museum Jan Heesterhuis, Schijndel.

 

www.schijndel.nl/museum

 

Bij de expositie verscheen een boekje:

Jan Geerts, Henriėtte Pessers (1899-1986). Eenvoud als kracht. Schijndel: Museum Jan Heestershuis, 2013. € 5,00.

 

©Brabant Cultureel / Brabant Literair – december 2013

Retrospectief Henriėtte Pessers in Schijndel

 

Museum Jan Heestershuis in Schijndel toont werk van Henriėtte Pessers. Deze schilderes leverde in de eerste helft van de twintigste eeuw een bijdrage aan de ontwikkeling van de moderne schilderkunst in Noord-Brabant.

 

door Irma van Bommel

 

Wie de expositie in Schijndel bezoekt, ziet direct dat Henriėtte Pessers (1899-1986) een veelzijdig kunstenaar was. Er worden portretten, bloemstillevens en landschappen getoond, voornamelijk olieverven op doek, maar ook enkele krijttekeningen en etsen. Wat ook meteen duidelijk wordt, is dat zij in verschillende stijlen werkte. Niet vreemd, gezien haar lange werkzame leven. In haar vroege werk zien we invloeden terug van het Impressionisme, Kubisme en het Vlaams Expressionisme.

 

 

Henriėtte Pessers, Zelfportret op 40-jarige leeftijd, 1939. Olieverf op doek. Particulier bezit.

 

 

Vlaanderen

De invloed van het Vlaams Expressionisme is interessant. Het ‘Boerenechtpaar uit Oirschot’, dat Pessers schilderde in 1933-1934, doet sterk denken aan werk van de Vlaamse Expressionist Constant Permeke. Ook hij plaatste in zijn figuurstukken de personen sterk op de voorgrond. Ook bij hem ligt het accent op de grote werkhanden. Die grote werkhanden zien we eveneens in een paar etsen van Pessers. Ook in haar landschappen zien we invloeden van het Vlaams Expressionisme. Kenmerkend is het perspectief van bovenaf en de weergave van grond en gebouwen in grote kleurvlakken.

 

 

Henriėtte Pessers, Dorpsbrink in Vlaanderen. Olieverf op doek. Particulier bezit.

 

 

Henriėtte Pessers volgde in haar geboortestad Tilburg de R.K. Leergangen beeldende kunst. Daarna, in 1925, ging ze naar de kunstacademie in Brussel. Daar kwam zij in contact met het Vlaams Expressionisme. Toch was het niet in Brussel dat ze Permeke ontmoette, maar in de schilderskolonie Oostende, waar vele kunstenaars in de zomermaanden samenkwamen.

 

Zelfstandig

Henriėtte Pessers was een zelfstandige vrouw. Ze moet ook een opzienbarende verschijning zijn geweest, want ze reed in een leren jas op een Harley Davidson motor door het Vlaamse landschap. Ze kon door de verkoop van haar werk in haar eigen onderhoud voorzien, wat bijzonder was voor een vrouwelijk kunstenaar in die tijd: ‘Je had niet veel zorgen. Als je iedere maand één doekje voor honderd gulden verkocht, kon je er van leven. Ik ben zo gelukkig geweest, dat ik altijd mijn eigen kostje heb kunnen verdienen.’

 

 

Henriėtte Pessers, Begonia’s met boek, 1931. Olieverf op doek. Particulier bezit.

 

 

Heeze

In 1939 keerde ze vanwege de oorlogsdreiging terug naar Nederland. Ze besloot zich in Heeze te vestigen. Heeze was eind negentiende en begin twintigste eeuw bekend als schildersdorp, maar was als zodanig eind jaren dertig op zijn retour. Enkele schilders bleven echter nog graag in de zomermaanden komen zoals de Expressionist Piet van Wijngaerdt. Hij was het die al vroeg zijn waardering uitsprak over haar werk. Hij had in 1931 drie schilderijen van haar gezien in Hotel Barendsma in Heeze waar veel kunstenaars vertoefden.

Net buiten de bebouwde kom, richting Leende, liet Pessers een huis met atelier ontwerpen door de architect Cees de Bever. In de jaren dertig had Henriėtte textielfabrikant Piet Jansen leren kennen. Zij trouwden in 1941. Piet kwam bij haar in Heeze wonen en in 1943 kregen ze een dochter, Martine. De ouders van Piet Jansen waren in Schijndel kousen- en sokkenfabriek Jansen de Wit begonnen. Aardig is dat elders in het museum een krijttekening van het pand hangt van Jan Heesters, aan wie het museum zijn naam dankt.

Piet begon in Heeze een eigen garen- en stoffengroothandel. Henriėtte is altijd blijven schilderen, aangemoedigd door haar man. Pessers dateerde zelden haar werken, maar sinds ze was getrouwd, signeerde ze met HJPessers, met een extra ‘J’ ertussen.

 

 

Henriėtte Pessers, Portret man. Krijttekening.Collectie Peter van den Braken Centrum Sterksel.

 

Natuurgetrouw

Na 1940 keerde ze terug naar een meer natuurgetrouwe weergave, vooral in haar portretten. Op latere leeftijd werd haar toets losser, meer impressionistisch. Dat is vooral in haar bloemstukken goed te zien, waarin ze een bijna abstracte stijl bereikte.

Typisch is dat de twee laatste schilderijen die zij vervaardigde, sneeuwlandschappen, weer invloed vertonen van het Vlaams Expressionsime. Daar is een verklaring voor. Voor deze schilderijen gebruikte zij schetsen die zij vroeger in Vlaanderen had gemaakt.

Voor de expositie zijn ruim vijftig werken bij elkaar gebracht. Veel uit particulier bezit, maar ook veel uit het Peter van den Braken Centrum in Sterksel, dat op een steenworp afstand ligt van Heeze en dat een grote collectie van haar werk bezit.

 

 

Henriėtte Pessers, Kerkje in Vlaanderen. Olieverf op doek. Collectie Peter van den Braken Centrum Sterksel.

 

 

Belang

Ondanks haar lange werkperiode zijn haar vroege werken uit de jaren twintig en dertig – de werken die onder invloed van het Vlaams Expressionisme zijn ontstaan – het meest interessant, omdat deze werken van belang zijn geweest voor de ontwikkeling van de moderne kunst in Brabant.

 

 

Henriėtte Pessers, Dorpskerk in Vlaanderen, 1938. Olieverf op doek. Collectie Peter van den Braken Centrum Sterksel.