Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - oktober-november 2013

Natlab. foto Ruud Balk

¶ Natlab, Kastanjelaan 500, Eindhoven

www.natlab.nl

©Brabant Cultureel / Brabant Literair – november 2013

Plaza Futura is verhuisd naar het Natlab

Plaza Futura in Eindhoven heeft een nieuw onderkomen gevonden in het voormalig Natuurkundige Laboratorium (Natlab) van Philips op Strijp S. Het filmhuis zit nu samen met Broet, Baltan Laboratories en Architectuurcentrum Eindhoven in het gemoderniseerde pand. Daarmee blijft het Natlab een plek voor onderzoek en experiment.

door Irma van Bommel

Tijdens het openingsweekend in oktober 2013 werden in het Natlab onder andere oude animatie- en tekenfilms vertoond die in opdracht van Philips zijn gemaakt. Dat zijn lange reclamefilms bedoeld voor de bioscoop. Het zijn juweeltjes uit de jaren dertig van George Pal en uit de jaren veertig tot zestig van Marten Toonder en Joop Geesink.

Natlab met lichtzuilen. foto Ruud Balk

George Pal was in de jaren dertig Hongarije ontvlucht vanwege de oorlogsdreiging. Hij begon in 1934 in Eindhoven een filmstudio voor animatiefilms. Philips was zijn grote opdrachtgever. In 1939 vluchtte hij opnieuw, nu naar de Verenigde Staten. Daar werd hij een bekend filmmaker. Na zij vertrek uit Nederland ontstond een gat dat enkele jaren later werd opgevuld door het ontstaan van twee nieuwe studio’s. Striptekenaar Marten Toonder richtte Toonder Studio’s op voor het maken van tekenfilms en Joop Geesink startte zijn Dollywood studio en richtte zich op animatiefilms. Philips liet zijn reclamefilms voortaan maken door beide studio’s. Het is leuk dat bij de heropening van het Natlab deze voor Philips in Eindhoven gemaakte films voor het grote publiek te zien waren.

Gouden greep

De gemeente Eindhoven zocht een nieuwe bestemming voor het leegstaande, honderd jaar oude Natuurkundig Laboratorium van Philips, maar zocht ook een nieuwe locatie voor Plaza Futura. Het pand van Plaza futura aan de Leenderweg was verouderd en te klein en voldeed niet meer aan de huidige normen. Het idee om Plaza Futura onder te brengen bij het Natlab samen met Broet en Baltan Laboratories kwam van wethouder cultuur Mary-Ann Schreurs. Het bleek een gouden greep.

Na een renovatie die bijna een jaar in beslag nam werd het pand op vrijdag 11 oktober 2013 heropend. Het Natlab beschikt nu over vijf filmzaken, een multifunctionele podiumzaal, twee expositiezalen, filmstudio’s, workshopruimtes en een café-restaurant.

Café-restaurant, Natlab. foto Ruud Balk

Filmplatform Broet wil zowel films tonen als workshops verzorgen en advies geven aan mensen die in het filmvak werkzaam zijn. Het richt zich zowel op studenten als professionals. Tijdens de opening waren boeiende, korte films uit de zogenaamde Kweekvijver van Broet te zien in het Natlab. Baltan Laboratories wil een platform zijn voor professionals in de kunst, media en techniek. Ideeën kunnen worden uitgevoerd omdat Baltan de nodige technische expertise levert. Kortom, het is fantastisch dat Plaza Futura, Broet en Baltan nu onder één dak zitten en gebruik kunnen maken van elkaars voorzieningen en expertise.

Het Architectuurcentrum Eindhoven lijkt een vreemde eend in de bijt. Toch is dat volgens Pauline Terreehorst, sinds een jaar directeur van Plaza Futura, niet zo. Want dit centrum wil architectuurfilms tonen, kleine exposities organiseren en bijeenkomsten houden. Dat kan nu prima in het Natlab.

foto Piet den Blanken

Filmzalen

Een van de filmzalen in het Natlab is vernoemd naar Paul en Menno de Nooijer. Vader en zoon De Nooijer, van oorsprong uit Eindhoven, experimenteren al jaren op het snijvlak van fotografie en film, gecombineerd met theater en muziek. Tijdens de (besloten) opening hielden zij een performance. Tijdens GLOW kwamen zij terug met een complete performance waarin projectie (film) een grote rol speelt.

Een ander zaal is vernoemd naar Dick Raaijmakers. Raaijmakers was een pionier in de elektronische muziek en in de jaren vijftig werkzaam in het Philips Natlab. In dat Natuurkundig Laboratorium van Philips zijn tal van producten ontwikkeld, waaronder het cassettebandje. Daar experimenteerde Raaijmakers op de akoestische afdeling onder het pseudoniem Kid Baltan, een anagram van Dik Natlab. Nu weten we ook meteen waar de naam Baltan Laboratories van is afgeleid.

In de jaren vijftig werkte Raaijmakers samen met Le Corbusier, Iannis Xenakis en Edgard Varèse aan het Poème Électronique voor het Philipspaviljoen dat in Brussel te bewonderen was tijdens de wereldtentoonstelling van 1958. Onlangs borrelde het idee weer op om dit Philipspaviljoen te herbouwen op Strijp S. Als het paviljoen ergens thuishoort is het wel in Eindhoven. Het zou daar met het andere markante Eindhovense gebouw, het Evoluon, niet misstaan. Tijdens de opening van het Natlab was als hommage aan Dick Raaijmakers een van zijn geluidsculpturen te zien en te horen.

Pauline Terreehorst. Zelfportret

Terreehorst

Directeur Pauline Terreehorst vertelt: ‘Het Natlab is, in tegenstelling tot het oude Plaza Futura, de hele dag geopend. Er worden nu ook overdag films getoond. Dat betekent een uitbreiding van het programma. We richten ons op verschillende doelgroepen. Mensen die overdag naar de film gaan zijn veelal ouderen, maar ook flexwerkers. Ook organiseren we films voor kinderen van de buitenschoolse opvang, worden er films gedraaid waar ouders met baby’s welkom zijn en zijn er plannen voor lunchfilms. We hopen op een mix van oud en nieuw publiek. Onze filmclub, de vaste kern bezoekers, telt 1600 leden en is daarmee de grootste filmclub van Nederland.’

‘We willen ons met het programma richten op de actualiteit en samenwerken met andere organisaties als Design Academy en MU (dat tentoonstellingen maakt waar verschillende disciplines met elkaar worden verenigd. IvB) en festivals als DDW, GLOW, STRP en REFRAME FESTIVAL. Maar we willen hier ook premières houden van grote films. De monumentale entree van het gebouw leent zich daar goed voor.’ Hier was dan ook op 4 november, gelijktijdig met Tuschinski in Amsterdam, de galapremière te zien van de film ‘Het Diner’.

Disciplines

Niet alleen het Natlab, maar heel Strijp S is de plek waar verschillende disciplines samenkomen. Dat samenbrengen is Pauline Terreehorst wel toevertrouwd. Zij was gedurende haar loopbaan in meerdere vakgebieden werkzaam. Na haar studie Neerlandistiek aan de Universiteit van Amsterdam is zij gaan schrijven over film, fotografie en mode, onder andere voor De Volkskrant. Maar zij publiceerde ook over uiteenlopende onderwerpen als feminisme, architectuur, onderwijs, voedsel en tuinkunst. Naast artikelen heeft zij een aantal boeken op haar naam staan.

Toen zij eind jaren tachtig voor De Volkskrant werkte en op dat moment in Maastricht woonde, maakte zij de opkomst van het internet mee. Zij ontpopte zich als een van de eerste flexwerkers en leverde haar teksten via e-mail aan. Ze richtte het bedrijf Toutes Directions op en ging bedrijven adviseren over het toekomstige werken. Daarnaast was zij achtereenvolgens docent filmtheorie aan de Radboud Universiteit van Nijmegen, directeur van het Amsterdam Fashion Institute en directeur van het Centraal Museum in Utrecht alvorens directeur te worden van Plaza Futura.

Renovatie

De verbouwing van het Natlab is uitgevoerd naar een ontwerp van architect Peter Claassens van N-architecten in Maastricht. Daarbij is gelukkig een muurschildering van Albert Troost uit 1957 bewaard gebleven. Er verdwijnt immers al teveel monumentale kunst. Het interieur is ingericht door Eindhovense ontwerpers (Edhv). Zij gaven Jeroen Wand de opdracht de restaurantstoelen te ontwerpen.

Muurschildering van Albert Troost in Natlab. foto Ruud Balk

Bovendien biedt het Natlab nu de mogelijkheid tot tijdelijke presentaties van design en fotografie. Beneden zijn er designmeubels te zien van Sander Bokkinga en modefoto’s van Peter Stigter. Boven hangen foto’s van Lisa Klappe die met eten te maken hebben en die dus mooi combineren met de film ‘Het Diner’. Het mes snijdt aan twee kanten. ‘Kunstenaars, fotografen en designers kunnen hier tijdelijk hun werk laten zien. Het Natlab heeft zelf geen budget voor aankopen, maar kan hierdoor wel mooie objecten in huis halen,’ aldus Pauline Terreehorst.

Met de komst van Plaza Futura, MU, nieuwe woningen en nieuwe winkels komt er meer reuring, leven in de brouwerij, op Strijp S. En niet alleen tijdens de DDW.