Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - juli 2013

Imke Donkers. foto Gemma Kessels

Lis de Kort. foto Gemma Kessels

¶ www.lisenimke.nl

www.tgplayback.nl

 www.festivalboulevard.nl

¶  Theaterfestival Boulevard 2013

Lis de Kort en Imke Donkers zijn twee van de jonge theatermakers op de Boulevard 2013, een categorie waarop festivaldirecteur Geert Overdam de komende jaren zijn vizier wil richten. Jongeren krijgen extra aandacht, naast de grote en middelgrote voorstellingen uit Vlaanderen en Nederlandse topvoorstellingen.

Zeventig verschillende programma- onderdelen met diverse premières presenteert de Boulevard dit jaar van 1 tot en met 11 augustus. Dat gebeurt middenin het festivalhart aan de voet van de St. Jan, maar gewoontegetrouw ook op een aantal afwijkende locaties, zoals een voormalige kazerne, een bouwput, een antieke draaimolen, verdedigingsbolwerk Pettelaarse Schans en een voormalige psychiatrische inrichting.

Theater, muziek, dans en ontmoetingen, dat zijn de ingrediënten waarmee Theaterfestival Boulevard 2013 gestalte krijgt. Familie-, kinder- en straatvoorstellingen zijn door het reguliere programma heen geweven, terwijl in de Verkadefabriek een tweede festivalhart is ingericht: BLVRD FABRIKAAT. Een plek waar opkomende en gerenommeerde makers, regisseurs, choreografen en muzikanten nieuwe initiatieven uitproberen en presenteren.

Boulevard 2013 telt weer grote namen. Een greep: NT Gent, Laika, Toneelgroep Oostpool, Het Zuidelijk Toneel, Theater Artemis, Studio Orka, Les Commandes Percu, Matzer, De Dolfijntjes en Loes Luca met John Buysman.

Muziek is er in de vorm van een presentatie van festival November Music en onder andere van Tom Nieuwenhuijse, Katja Remmerswaal en Chelsea Foreman. Ook dans in de personen van Katja Grässli, Luna Ensemble en Theatergroep Hertog Zout. En van het prille DansBrabant.

© Brabant Cultureel / Brabant Literair – juli 2013

Lis en Imke, actrices die hun kind-zijn koesteren

LISenIMKE. Artiestennaam voor twee jonge vrouwen die theater maken voor kinderen. En binnenkort ook voor bejaarden. Hoewel ze die gaan bezoeken met een voorstelling die in eerste instantie is gemaakt voor peuters. Beiden nog niet zo lang moeder. Maar ook als dit niet zo was, dan nog lopen kinderen als de spreekwoordelijke rode draad door hun leven.

door Rinus van der Heijden

LISenIMKE. Een tweepersoons theaterhofje, waarachter Lis de Kort (Eindhoven 1982) en Imke Donkers (Heeswijk-Dinther 1980) schuilgaan. Gemakshalve worden de twee theatermakers vrijwel altijd ingedeeld bij kindertheater, maar zo willen ze hun werkzaamheden toch niet per se zien. ‘Wij maken wat wij mooi vinden,’ zeggen ze. ‘Waarbij ik denk dat dit bij kinderen aansluit,’ vindt Lis de Kort. En Imke Donkers vult aan: ‘Omdat we zelf nog op die manier in het leven staan. Het gaat ons niet om geld en macht. Wij staan nog puur in zaken die anderen soms zijn vergeten.’

Lis de Kort en Imke Donkers vonden elkaar in 2004 tijdens hun afstudeerproject van de Academie voor Drama in Eindhoven. Beiden speelden bij de Utrechtse theaterfirma Growing Up in Public en tegenwoordig ook bij Theatergroep PlayBack. Imke Donkers schrijft en regisseert daarnaast voor de Efteling en werkt regelmatig als trainingsactrice. Lis de Kort werkte als docent en regisseur op een aantal kunstencentra. Daarnaast is ze eveneens trainingsactrice.

Imke Donkers met haar zoon Dieck (links), en Lis de Kort met haar zoon Lex.. foto's Gemma Kessels

In augustus staat op Theaterfestival Boulevard hun nieuwste voorstelling Thuis Best. Boulevarddirecteur Geert Overdam vroeg het duo, omdat het al tweemaal eerder op het festival stond. Ditmaal kan Overdam, die meer met jonge makers wil gaan werken, geen geld fourneren. ‘De Boulevard faciliteert ons door een tent beschikbaar te stellen,’ zeggen Imke Donkers en Lis de Kort.

Geluk

Thema van Thuis Best is de vraag wat geluk is en hoe het kan worden gevonden. Een groot thema voor de allerkleinsten: peuters vanaf drie jaar. En voor LISenIMKE dé uitdaging om van zo’n abstract thema iets beeldends te maken. Acht dagen lang wordt het stuk viermaal per dag gespeeld. In een van de tentjes op de Parade.

Tweeëndertig opvoeringen derhalve en dan is de koek op? Zeker niet, want Thuis Best zien de beide theatermakers als een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van LISenIMKE. ‘Eind september gaan we er drie dagen mee naar het festival 2 Turven Hoog in Almere. Als het daar aanslaat, gaan we met de gelijknamige theatergroep in het voorjaar op tournee.’

Maar daarnaast wil LISenIMKE haar nieuwste productie naar bejaardenhuizen brengen. ‘In die hoek is grote vraag naar peutervoorstellingen. Ouderen vinden het leuk om met hun kleinkinderen theaterstukken te zien. Wij werken vooral beeldend en dit en de muziek die wij gebruiken, prikkelt andere zintuigen. Thuis Best gaat vooral over het overbrengen van gevoel, dus dat gaat ook ouderen aan.’ Lis de Kort vindt bovendien dat het thema voor alle mensen in verschillende leeftijdscategorieën bruikbaar is. ‘Ook bejaarden worstelen met de vraag wat geluk is. Wij brengen die vraag voor hen op het podium en misschien gaan we er na de opvoering met hen wel over praten.’

In dat praten na een voorstelling, daar zijn Imke Donkers en Lis de Kort als geen ander bedreven in. Zij maken immers ook deel uit van PlayBack. Deze theatergroep maakt interactief, herkenbaar en actueel theater voor jongeren over thema’s die hen bezighouden. PlayBack brengt die themavoorstellingen naar scholen voor voortgezet onderwijs, met het doel de leerlingen aan het denken te zetten. Actuele thema’s zijn bijvoorbeeld geld, seksualiteit, internet, agressie en alcohol. Na de voorstellingen zetten Lis de Kort en Imke Donkers een debat in gang, waar de scholieren volop induiken.

De visie van PlayBack komt er in het kort op neer dat zij jongeren wil zien, maar jongeren ook de mogelijkheid wil bieden gezien en gehoord te worden. De beide Brabantse theatermakers maken als actrice en gespreksleider deel uit van het in Amsterdam zetelende gezelschap, dat wordt geleid door zakelijk leider Marieke Simons en artistiek leider Kim Zonneveld. ‘PlayBack is een heel mooie toevoeging aan wat wij met LISenIMKe doen. Vooral het educatieve karakter spreekt ons aan. Elke productie is gebaseerd op goed theater, daarom zijn wij er zo nauw mee verbonden.’

Intensief

Het interactieve van de projecten van Playback bestaat er uit, dat er na elke opvoering intensief met de jongeren wordt gesproken over het actuele thema dat zojuist voorbij kwam. ‘Negentig procent van alle klassen is meteen geboeid. Het gaat ook zó over hun leven. Binnen vijf minuten gaan de petten af en zitten de leerlingen op de punt van hun stoel. En de enkeling die niet geïnteresseerd lijkt, komt even later wel. Alles wat wij brengen gaat altijd over hén. Wij komen niet zeggen hoe het moet, maar gaan in gesprek met de vraag: wat vinden jullie hier nu van? Tegelijkertijd gaat het altijd over normen en waarden van pubers. Wij zijn oprecht geïnteresseerd in hun mening. We roddelen lekker vrij over mensen die zij zagen in de voorstelling en in wie zij zichzelf herkennen. Daarna proberen we het persoonlijk te maken door te vragen naar de eigen ervaringen van de jongeren.’

Een belangrijk aspect van de PlayBack voorstellingen is het terugspeeltheater. Na de opvoering en het gesprek met prikkelende vragen en stellingen, worden de jongeren uitgenodigd om gedrag uit te proberen op de spelvloer. Dit vooral om hun eigen mening te ontdekken en te onderbouwen.

Aan alle voorstellingen van PlayBack zijn ouderavonden verbonden. Ouder en kind bezoeken niet samen de opvoeringen, omdat PlayBack uitsluitend binnen het (educatieve) schoolcircuit werkt. Voor docenten zijn er trainingen en handleidingen. Zij ervaren bovendien bezoeken van PlayBack als erg positief, omdat ze nadien met hun klas nog over de voorstellingen kunnen napraten.

Het succes van PlayBack blijkt uit het feit dat vrijwel elke school de groep het jaar daarop weer terug vraagt. Sinds de oprichting in 2006 geeft het professionele gezelschap jaarlijks vijfhonderd voorstellingen op middelbare scholen door het hele land. PlayBack ontwikkelde in eigen beheer elf jongerenproducties en vijf ouderavonden. Dit schooljaar bereikt PlayBack haar honderdduizendste jongere. Ook instellingen als Rabobank en GGD doen een beroep op PlayBack om voorstellingen voor hen te creëren.

En het succes dat niet in cijfers uitgedrukt wil worden, rapen de acteurs tijdens elke opvoering als het ware van de vloer op: ‘Het is heel basaal dat vlak voor je neus wordt aangetoond hoe het werkt bij pubers.’

Bezuinigingen

Zoals in de volle breedte de kunst- en cultuursector keihard wordt geraakt door de bezuinigingen van de overheid, zo ontkomt ook PlayBack niet aan het spook van krimpende inkomsten. ‘Voor scholen wordt het steeds moeilijker om ons te bekostigen’, zeggen Lis de Kort en Imke Donkers. ‘En subsidies binnenhalen wordt ook een steeds groter probleem.’ Voor LISenIMKE geldt hetzelfde. ‘We trekken vaak aan een dood paard. De gemeentelijke subsidies zijn helemaal weggevallen. Deze maand deden we een beroep op het bkkc (Brabants kenniscentrum voor kunst en cultuur) en kregen daar ook nul op het rekest.’

Crowdfunding dan maar? Dat is immers ‘de oplossing’ die de overheden aandragen. ‘Daar hebben we op zich niets op tegen, maar daarbij moet iemand iets geven en er iets voor terugkrijgen,’ zegt Lis de Kort. ‘Geef ons gewoon een klein bedrag, dan kunnen we Nederland verblijden met voorstellingen die er nog niet zijn.’

Dat Thuis Best niet alleen beperkt blijft tot de Boulevard, heeft ook met geldtekort te maken. ‘Wij wilden het project niet eenmalig laten zijn,’ zegt Imke Donkers. ‘Daarom trekken we er de maatschappij mee in. We zijn geen kunstenaars die op een eilandje blijven zitten.’ De beide theatermakers vinden dat Thuis Best zonder meer subsidiewaardig is. ‘Ook al komt er helemaal geen geldelijke steun, ons nieuwste project wordt toch gemaakt. Omdat we mensen iets willen meegeven. Daarom is het ook goed dat we ook voor PlayBack werken. Dan heb je werk dat elkaar aanvult. Zo kunnen we blijven bestaan.’

Niettemin wordt er driftig rondgekeken naar geldschieters. Uit de hoek van bedrijven, dat lijkt het duo wel wat. ‘Als zij ons geld geven, dan komen wij een voorstelling geven, bijvoorbeeld tijdens een feest voor het personeel en hun kinderen. Daar hebben we dan beiden iets aan’, besluit Imke Donkers.