De feesten en partijen van vroeger
Stuur uw bijdrage aan: eindredactie@brabantsdagblad.nl

Ik ben de dokter

Ed Schilders in Brabants Dagblad

Mevrouw C. v.d. Heuvel uit Vlijmen stuurde me een kopie van een liedtekst uit een zangbundel, mogelijk uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. De titel is ‘De koopman in Engeland’, en je zou dus niet vermoeden dat het hier om een variant gaat op het lied waarover ik vorige week schreef. Daarin mogen twee geliefden niet met elkaar trouwen, het meisje wordt door de ouders in een kerker (kelder) mishandeld, en uiteindelijk sterven beide gelieven. Het lied van mevrouw V.d. Heuvel begint zo: In Engeland woont een koopman rijk en machtig/ Die had een dochter Margreet, zo was haar naam/ Zij beminde een stalknecht zo trouw en teder/ Totdat haar ouders haar liefde werden gewaar. Ook hier speelt dus het standsverschil een rol, ook Margreet wordt opgesloten, en ze laat haar geliefde met een briefje weten: ‘Ik moet van de wereld af’, ofwel dat ze stervende is. Dan volgt een couplet dat niet zou misstaan in een moderne soap; de jongen verzint een gruwelijke list: Hij is terstond naar het Kasteel getreden/ Vroeg aan de dienstknecht: ‘is de juffrouw ook in huis?/ Ik ben de dokter, ik moet hier binnen wezen/ Ik ben de dokter, ik moet hier binnen zijn.’ De list slaagt: Hij is terstond naar het ledikant getreden/ Hij nam een mes en stak het in zijn jeugdig hart/ Hij riep: ‘O God hier rust mijn pand van waarde/ Leg mij maar naast mijn zoetlief in het graf.’

Door deze bijdrage van mevrouw V.d. Heuvel herinnerde ik me dat twee liedjes met deze inhoud genoteerd zijn door Harrie Franken in ‘Liederen en dansen uit de Kempen’ (nog verkrijgbaar via de boekhandel). Het eerste heet ‘Een Engels koopman rijk en machtig’, dat Franken in Tilburg hoorde zingen, en dat een uniek dramatisch detail bevat: het meisje schrijft de brief aan haar minnaar met haar eigen bloed. Ook hier volgt de list, en vergelijking leert dat zulke teksten wel steeds veranderden, maar dat het idee in wezen hetzelfde bleef: haar minnaar is toen naar het kasteel getreden/ en vroeg toen aan de dienstmeid is de meter (meesteres) niet thuis/ want ik ben een dokter en ik moet hier binnen wezen/ kom binnen sprak zij, de meter ligt in huis.

Zo ontstaat een hele stamboom van verschillende liedjes die echter allemaal, zeg maar, dezelfde wortels hebben. De tweede variant die Franken optekende (in Duizel) is weer net even anders. Nu heet het lied ‘Sofia’. De opbouw van het lied is hetzelfde, maar als de jongeman met een list is binnengekomen, is het meisje al dood. Kan het nog dramatischer? Ja. Het slotcouplet van ‘Sofia’ speelt zich af op haar begrafenis. Ook de jongen komt daarheen: hij heeft terstond zijne dolk genomen/ stak daarmee tot zijn jeugdig hart/ hij sprak o valse ouders ’t is door u gekomen/ leg mij naast mijn zoetlief in ’t graf.