Geheugensteuntjes
Ed
Schilders
De
inzendingen van de lezers van deze rubriek maken bij andere lezers
weer de meest onverwachte herinneringen los. Niet alleen aan
liedjes en spotverzen uit de oorlogsjaren, maar ook aan de
toenmalige omstandigheden. Zo verhaalt P. v. Giersbergen (ik hoop
dat ik de naam goed lees) hoe haar liedjesschrift bij een inval
van de Duitsers niet gevonden werd, maar hoe daarbij haar zus, die
koerierster was in het verzet, gearresteerd werd. De zus werd
gevangengezet in Haaren en Vught, maar overleefde de ellende. ‘Ze
is nu 83 jaar’, schrijft Van Giersbergen. Zo wordt het
invoelbaar dat de ouders van mevrouw M. Altenburg het
liedjesschrift van dochterlief in 1943 voor alle zekerheid toch
maar verbrand hebben ‘om veiligheidsredenen’.
Liedjes,
spot, en humor, moesten een clandestien leven leiden, en daarom
krijgen we ook veel vragen die het geheugen moeten opfrissen. Vaak
lukt dat. Zo hebben Ties Elands en Jan Kerkhof de vraag van Carel
ten Horn beantwoord hoe de tekst ook al weer was die begint met:
In Rhenen zijn velen gevallen. Dit blijkt een ontroerend lied te
zijn waarin twee strijdmakkers een afspraak met elkaar maken: Zij
hadden elkander gevonden/ Zij hadden elkander zo lief/ Als een van
hen beiden kwam te sterven/ schreef de ander zijn moeder een
brief. Op zijn beurt vraagt Jan Kerkhof zich af hoe een ander lied
over de Duitse inval precies luidde. Het begint zo: Het was op een
vrijdagmorgen/ de tiende dag in mei/ dat Hitler het bevel gaf/
door Nederland trekken wij/ Een half uurtje later/ de grens stond
op zijn kop/ de Duitsers waren binnen/ dat was voor Holland een
strop. Het toeval wil dat Kerkhof ook een vraag instuurde over een
lied met de regels: Nederland is gevallen door verraad/ Engeland
kwam natuurlijk weer te laat (in het begin van de oorlog was er
nog niet veel vertrouwen in de Engelse politiek). Toeval, want in
het liedjesschrift van P. v. Giersbergen staat een tekst onder de
titel: Nederland is gevallen door verraad. Ik vermoed dat dit een
variant is op een lied dat aan het begin van de oorlog gezongen
werd, want de tekst uit het schrift van Van Giersbergen gaat over
het einde, over de bevrijding: Maar de dag der vergelding breekt
nu aan/ Dat wij Mussert op zijn sodemieter slaan/ Daarom viert ons
landje feest/ Zoals nimmer is geweest/ Nederland is gevallen door
verraad. Karel Verkerk stuurde al in november vorig jaar een flard
van deze tekst op met de vraag hoe het geheel luidde, want, zo
schreef hij, ‘die herinnering is te ver weg’.
Zo
ziet u: samen komen we er wel uit. Zelfs na zestig jaar.
|