Anton Mussert

De in de oorlog meest bespotte Nederlander was ongetwijfeld de oprichter en leider van de NSB, Anton Mussert. Al eerder citeerde ik uit een spotvers over het uniform van Mussert, en uit informatie van M.C.W. Altenburg maak ik nu op dat dit vers in omloop kwam nadat Mussert zich had aangemeld als vrijwillig soldaat bij de Wehrmacht. Hij zou het uniform aantrekken, zei hij in een toespraak, als de invasie begon. Of dat gebeurd is, weet ik niet. (LEES opmerking W.F. van Breen, onderaan de pagina) Zeker is dat hij al eerder bespot werd omdat hij op het moment van de Duitse inval voor alle zekerheid een veilig heenkomen had gezocht op het platteland. In het boekje ‘Het Leidertje’ wordt hij afgebeeld in zijn ‘bunker’: een kippenhok!

Deze en volgende prent: afkomstig uit het stripboek 'Het Leidertje'
Ingezonden door G. Kuitert.

Uit dat boekje is ook de volgende prent afkomstig: Mussert en kornuiten verkopen hun krant ‘Volk en Vaderland’.

In 1944 sprak Mussert in zijn nieuwjaarsrede: ‘Ons land is zoo teer. Teerder dan ander landen.’ Dat kwam hem meteen te staan op een dichterlijke berisping: Ach Mussert, spaar ons je gevlei/ Je zoete praat, je medelij/ Ons land is teer, heb je gezegd/ Maar zie, ons volk staat fier en recht.

Het bekendst was echter een in 1943 geschreven variant op het Wilhelmus, ingezonden door Wout van der Mee. Het begint zo: Anton van Werckendamme/ Ben ik Ghermaans van bloet… (Mussert werd in Werkendam geboren). En het tweede couplet: Mijn schild en de getrouwen/ Sijt Ghij, Adolf, mijn Heer. De beginletters van de acht coupletten vormen samen de naam A. Mussert.

Mussert is niet in zijn uniform gesneuveld. Na de bevrijding werd hij gefusilleerd. Hij had de twijfelachtige eer dat al voor zijn dood zijn bidprentje circuleerde, en daarvan heeft Gerrit Kobes ons een kopie gestuurd. Daarop lezen we onder andere: ‘Menige moeder, vrouw, en kind, hebben het verlies van zoon, echtgenoot of vader aan deze ellendeling te danken, hetwelk nimmer door een onzer mag worden vergeten.’ En daarom staat dat prentje nu hier.

W.F. van Breen schreef naar aanleiding van het bovenstaande:

Het is onmogelijk dat Mussert in het Duitse uniform heeft deelgenomen aan
de strijd toen de geallieerden Nederland binnenvielen.
Op 7 april 1945 hield hij als leider van de NSB (zijn laatste) politieke
reden in de Pulchri Studio in Den Haag en op 25 april was hij nog op het
hoofdkwartier van de NSB in Amsterdam om afscheid te nemen van Woudenberg.
Diezelfde avond kreeg hij in het donker een aanrijding met een een wagen
van de Duitse weermacht. Diezelfde avond werd hij opgenomen in de
Mariastichting met een hersenschudding en een gekneusde rib. Een poging van
de KP hem te kidnappen mislukte. Op 7 mei meldde hij zich bij het wettige
gezag. Diezelfde dag om 19.00 uur werd hij gearresteerd.