Brabants Licht - In almost every picture #7:
schietfoto’s van Ria van Dijk

Je hebt professionele fotografie, van kunst- tot documentaire fotografie. Maar daarbuiten ligt nog een eindeloos fotografisch gebied dat je met een oneerbieding woord huis-, tuin- en keukenfotografie zou kunnen noemen. Familiekiekjes horen daarbij, maar bijvoorbeeld ook pasfoto’s uit een automaat, fotootjes gemaakt met een mobieltje en foto’s van artikelen die men op marktplaats.nl probeert te verkopen.
Erik Kessels, fotografie-verzamelaar en oprichter van het Amsterdamse communicatiebureau KesselsKramer, is bijzonder geïnteresseerd in dit soort fotografie en heeft al heel wat prachtige schatten gevonden, soms gewoon op een rommelmarkt. Dat materiaal verzamelt hij niet alleen, hij maakt er ook boeken van. Engelstalige boeken die wereldwijd verzameld worden door liefhebbers. 
Zo begon Kessels in 2001 met de serie in almost every picture. In elk deel staat een specifieke verzameling foto’s over een mens of dier centraal. In deel 2 bijvoorbeeld was dat een gehandicapte dame die zich door haar taxichauffeur in de taxi liet fotograferen op mooie vakantieplekjes, in deel 5 een hond van een onbekende familie. Vandaag, 4 december 2008, wordt deel 7 gepresenteerd in het Amsterdamse fotomuseum Foam. En het eerste exemplaar gaat naar de Tilburgse Ria van Dijk die er een hoofdrol in speelt. Het is ook de eerste keer dat er een nog levende persoon centraal staat in de serie.

Kermis

Ik leerde Ria van Dijk (1920) kennen in 2006 toen zij in het nieuws kwam met de foto’s die ze in zeventig (!) jaar tijd geschoten had op de kermis. Die foto’s vormden een apart onderdeel van de toen gehouden kermisexpositie in de Concertzaal. En niet alleen het Brabants Dagblad besteedde er royaal aandacht aan, ook diverse landelijke media vonden het prachtig.
Daarna werd het zoals dat gaat weer stil rond Ria. Zou er niet een mooi boekje van haar schietfoto’s gemaakt kunnen worden, vroeg ik me af. Eigenlijk was er naar mijn idee maar één persoon die het materiaal goed tot zijn recht zou kunnen laten komen, Erik Kessels. Pasten de schietfoto’s niet perfect in zijn prachtige serie in almost every picture?  En inderdaad, de  Amsterdamse art-director en fotografieverzamelaar reageerde meteen enthousiast. Ondermeer door de wisselende kermisachtige kleuren van het gebruikte papier maakte hij er een schitterend boekje van, waarvoor ik met plezier een korte begeleidende tekst schreef.
Die tekst - de Nederlandse versie – volgt hieronder, samen met een aantal schietfoto’s die ik voor Brabants Licht selecteerde: een deel ervan als losse foto, een ander deel inclusief het kleurenpapier zoals ze gereproduceerd zijn in het boek.

Joep Eijkens


Nederlandse versie van de begeleidende tekst het boek:

Ria van Dijk was zestien toen ze haar eerste kermisfoto schoot. Op zichzelf al opmerkelijk dat een meisje dat doet. En dan zeker in 1936. Opmerkelijker: Ria bleef ook daarna jaar in jaar uit zichzelf schieten. Of dat nu in haar geboortestad Tilburg was of op een andere plek waar kermis was. En het mooie is, dat ze al die foto’s bewaard heeft als ware jachttrofeeën.
Alleen de oorlog toen er écht geschoten werd zorgde voor een onderbreking. En ja, dat ene jaar toen ze helaas in het ziekenhuis lag tijdens de kermisweek. Geen nood overigens wat het schieten betreft, want een vriendin huurde een geweer waarmee Ria vanuit haar bed kon blijven oefenen op een schietschijf  – met toestemming van haar chirurg.
Daar zijn toen ook foto’s van gemaakt, maar die passen niet in het mapje dat ze aangelegd heeft, een verzameling die een periode van meer dan zeventig jaar bestrijkt. Allemaal schietfoto’s, aanvankelijk nog in zwart-wit, vanaf eind jaren zestig in kleuren, zij het snel bleker wordende kleuren. “De meeste mensen zijn  al dood”, zegt Ria terwijl ze haar gekoesterde mapje doorbladert.
Schietfoto’s zijn in zekere zin te beschouwen als zelfportretten. Maar ze leggen méér vast dan de persoon die schiet. Want meestal komen er ook ooggetuigen in beeld. Al weten de meeste mensen die naast de schutter staan wel dat ze met een beetje geluk ook op de foto gaan, ze lijken zich daar amper bewust van te zijn. Het lijkt er eerder op dat ook hun blik toch vooral gericht is op dat ene punt waar raak geschoten moet worden om de verborgen camera te activeren. Wat dat betreft zijn het ook eerder groepsfoto’s.
In dit geval bestaat die groep zeker niet alleen uit anonieme kermisgangers die nieuwsgierig blijven wachten op het geluksschot. Zo zien we op diverse foto’s Ria’s vader staan, de laatste keer in 1964. Vaak ook zijn een paar vriendinnen van de partij. Of familieleden, zoals op die ene foto uit 1954 waar een nichtje haar oren dichthoudt omdat tante Ria weer zo nodig moet knallen.
Terwijl de stevige vrouw met de buks steeds ouder wordt – en de mensen achter haar steeds moderner gekleed en gekapt gaan – lijkt haar schiethouding amper te veranderen. Doelbewust, tamelijk zelfverzekerd, kijkt zij in het vizier. Pas op, deze dame gaat niet weg zonder een nieuwe aanwinst voor haar collectie. “Maar ik verschoot nooit meer dan een tientje”, relativeert ze.

Afgelopen zomer probeerde ze het nog eens op de Tilburgse kermis. Weer volgens het bekende recept: eerst schieten en dan lekker poffertjes eten. Twee vriendinnen, de een met rollator, de andere wat sterker ter been, begeleidden haar naar de schietsalon. Helaas, Ria legde tien keer aan en miste tien keer.  “De ogen beginnen het te begeven.”  Ze wilde het geweer al voorgoed neerleggen en haar stok pakken toen de exploitant over zijn hart streek: “Omdat het vandaag seniorendag is, zal ik op het knopke drukken.” En zo wist Ria van Dijk wederom een mooie foto van zichzelf te scoren, met het geweer in de aanslag en geflankeerd door haar secondanten.

 

in almost every picture #7
Verzameld & samengesteld door Erik Kessels en Joep Eijkens.
Met dank aan Ria van Dijk.
Kleur / zwart & wit, 155 x 200 mm , 128 pagina’s, soft cover, ISBN 978-90-70478-23-0
KesselsKramer Publishing, 24,95 Euro

Alle publicaties van KesselsKramer Publishing zijn te koop in de winkel van KK Outlet in Londen (www.kkoutlet.com) in geselecteerde boekwinkels wereldwijd of kunnen online besteld worden via www.kesselskramerpublishing.com.