Ik
heur jullie al denken: "Wé krèègen we nou wir?" Mar ut is
wel zo, as ik er nie over begin dan wit ut strak niemand mir.
Al
de boeken van Tilburg dur gekeken, mar gin portret van unne pisbak !
Vruuger
toen ge nog overal kont pissen waor un muurke of unne dikke bóóm
stond, toen ut woord 'Wildplassen' nog moes worren uitgevonden, toen
stond er bij iedere kerk van naom, op ieder pleintje en weet ik waor
nog meer unne pisbak.
Néé
er stond gin pisbak boven, mar 'Urinoir'. Toen ze in Tilburg pisbakken
gingen bouwen, ut was in de twintiger jaoren, toen was Fraans nog
deftig.
Vrouwen
droegen toen nog un directoire, wij zin gewoon 'direktwaar'.
Nou
moette hier ok nie te ver mee gaon, want in Frankrijk zelf hee un
direktwaar ok te maoken mee ut besturen van ut laand, hier misschien
ok wel, want onze Wim gao aaltij mee zunne kop naor benejen op bezuuk
bij onze bazin, mar daor zullen we het verder mar nie over hebben.
In
de keuken om op te koken hadden we toen ok unne quisjéér; zal in ut
Fraans wel aanders geschreven worren.
Fraans
was toen deftig. Alle jongens en meskes van meessen die dochten dé ze
iets meer waren, die moessen naor de Fraanse les.
Kwaamde
's middags aachterom on ut portje en riepte "Maag Bertje mee
komen speulen?"
En
dan riep zun moeder terug, zo hard det hil de buurt kon heuren
"Ons Bertje kan nie, die moet naor de Fraanse les." Zo, det
wiessen de buren dan ok wir! Bertje hee Fraanse les.
Mar
nou ben ik wir mun verhaol kwéét, net as die vrouwen die un half uur
staon te kletsen en dan zeggen 'Waor hadden we ut ok wir over?'
Mar
goed, bij men staogut er boven dus ik weet ut wir. Pisbakken dus.
Om
te beginnen zal ik er un paor noemen, waorvan ik zeker wies des ze er
stonden. Ik vertel er ok nog bij, hoe ze er uit zaagen.
Irst
dun dieë bij de Hasseltse kapel. Daar ben ik geboren. Nèè nie in de
pisbak mar in de parochie. Aachter de kapel, recht tegenover de
looierij stond un gruun ijzere pisbak, twee halve rondus mee un
réécht stuk ertussen, ge kont er mee twee man tegelèèk pissen.
Ik
weet nog wij as jongens. De fraters droegen toen nog van die lang
zwarte togen mee héél veul knupkes. Zagen wij det er unne frater de
pisbak inging, dan ging er ene van ons óók.
Alléén
mar om te kèèken, hoe dieë frater ut gedaon kreeg mee al die
knupkes en dieë lange toog. Mar echt goed zen we ut nie te weten
gekomen.
Gurkese
kerk. Daor stond ok unne pisbak, mar ik weet niemir hoe die eruit
zaag.
Ut
gèètenperkske. Had toen nog un pliesiepost en ok unnen pisbak.Hier
kan ik me ok nog iets van herinneren. Ik kan ut nou gerust vertellen
ut is toch verjaort.
Ik
was bij men zus op bezuuk in de Korte Hoefstraot, men fiets stond vur
de raom en unne pliessie naam die stiekum mee, omdat ie nie op slot
stond. As ge dan wit, det in die tééd op un fiets weghaolen nog
bekaant un jaor gevangenis stond. Ge begrept, er wieren nie veul
fietsen gejat. Mar goed, de overburen hadden ut gezien, dus ik naor de
pliesiepost on ut géétenperkske, en ik zaag ut al, daor stond men
fiets, mar wel op slot.
Om
ut kort te maoken, ik naor binnen en ut koste men toen vééf gulden,
vur ik um mee kreeg.
Vééf
gulden was in die tèèd veul geld en ik was hèèl kwaod op dieë
wout.
Tegen
de pliessiepost stonden nog meer fietsen, mar die waren van de
pliessieagenten die binnen waren, mar mee één oog zaag ik, die
stonden ok nie op slot. Die dochten óók 'Wie haolt er nou un
pliessiefiets weg?'
Ikke
dus.
Ik
heb irst men fiets un endje verder neergezet, wel op slot natuurluk.
Ben teruggegaon, heb stillekus un fiets gepakt van die
pliessieagenten, ben er mee naor de haven gerejen aon de
Gurkeseknaoldijk en bij dun boerenbond heb ik ze daor in ut knaol
gegooid. Niemand haggut gezien, ut was al goed donker toen ut
gebeurde. Ze zen naoderhaand nog wel bij men zuster komen informeren,
mar die wies van niks nattuurluk.
Waor
hadden we ut ok wir over? Pisbakken. Ut Wilhelminapark. Had ok un
pliessiepost. Nog gin junks, ok gin vrouwen die ut deejen vur geld,
mar wel unne pisbak. Ik vond ut de schónste van Tilburg. As ge ut
park in liept lagen er toen nog die twee herten en dan iets verder
onder de bomen, daar stond dieë pisbak, un bruurke van die on de
Hasseltse kapel, ze zagen er alle twee ut zelfde uit.
Nou
gebeurde ut, in ut park waren dikkels moeders mee kiendjes, vur te
speulen of de indjes te voeieren, dan gebeurde ut, zo'n kiendje moes
poepen. "Moeder… ik moet poepen!" Dan kwaam ut veur det er
ok vrouwen de pisbak ingingen en die lieten hun kiendje dan daor
poepen, ge moet tenslotte iets mee zo'n jong. Mar dan moessen er toch
veul meessen pissen eer det dieë drol dur die gaotjes was
weggespuuld.
Dun
overweg aon de Gasthuisstraot, aon de kaant van de fraters, krek onder
de voetgangersbrug, unne gemetselde pisbak, ze hadden er ok un dak op
gemokt, aanders konnen de voetgangers die over de brug gingen erin
kééken. Mar ut had ok zun naodelen, die pisbakken stonken van dur
eigen al veul, want spuuling det kenden ze toen nog nie, mokte ze er
nou un dak op, dan kwaamde mee de traonen in oe ogen naor buiten dur
ut ammonejakluchtje in de pisbak.
Nou
stond er aon dun overweg mar on éne kaant unne pisbak, dus hadde
haost en ge stond aon de verkeerde kaant, dan moeste over de
voetgangersbrug en trappen klimmen as ge haost had! Ut kon toch wel is
tegenvallen.
Ok
bij ut station, recht vur de fietsenstalling, stond unne pisbak, ok
gemetseld en ok mee un dakske. De meens van de fietsenstalling was er
nie blij mee; un tedje laoter is ie bij Franken Donders gaon werken,
daor verkochten ze allerhande chemische dingen en die stonken soms ok
nog harder as rotte vis. Toch heet ie ut tot zun pensioen volgehouwen.
Ok
aon de Koeistraot bij dun overweg, stond unne pisbak, mar ik ben effen
kwéét hoe die eruit zaag.
Nou
moet ik terug naor dun Besterd; dun Besterd had ok unne pisbak, maar
ik weet niemir hoe det er die uitzaag. Er was ok un pliesiepost.
Ok
was er un pliessiepost op dun Heuvel, hoek van de Tuinstraot, en
jawel, aachter tegen de pliessiepost aangebouwd unne pisbak, ge zó't
host gaon denken pliessieposten en pisbakken is ene pot nat.
Dan
hadde schuin tegenover hotel Riche, ik docht det Julianastraot hiette,
ut badhuis en tegen ut badhuis gebouwd ok wir unne pisbak. Dus
wildplassen was toen op en rond dun Heuvel nie nodig er stonden mar
liefst drie pisbakken.
Haaikusse
kerk en om dun hoek ut pliessieburo in de Zwijsenstraot, daartussen
neffen ut ouw stadhuis, ok daor stond unne pisbak.
Misschien
heb ik er in menne drift ene teveul of te weinig op genoemd, maar
zeker is, er waren vollop pisbakken in Tilburg en kwaamde un bietje
buitenaaf dan was er aaltij wel un gengske of un heg waor ge ut
kwéét kont.
Mar
zelf véén ik ut sunt. Det er nie ene van die pisbakken in al die
boeken over Tilburg te zien is. Meesen van buiten de stad die denken
det wij ut nog net as vruuger in un kruik doen, zodoende raoken we
dieë naom van kruikenzeiker ok nie kwéét.
As
we nou mar één portretje konden laoten zien mee unne Tilburgse
pisbak, dan hadden wij as moderne Industriestad toch ut bewijs det er
nie aattij in un kruik werd gepist.
Waor
ik ok kwaod om ben. Ik weet nie precies wanneer ut begonnen is, mar al
die pisbakken wieren afgebroken. Dun een of aandere linkmiegel hee
gedocht daor is geld te verdienen vur de geminte. We slopen irst al de
pisbakken, die hoeven dan ok niemir schongemaokt te worren. Mar de
meessen bléven pissen en doen ze ut dan tegen un muurke of tegen de
kerk, nou det noemen we dan wildplassen en net as unne hond die wild
poept, mag de op hèèter-daod betrapte un boete betaolen van zistig
gulden. Daor moes "Groenpies" ok mar is aktie tegen voeren.
NAAR BEGIN VAN
DEZE TEKSTPAGINA
|