Tilburg
ge waart zó schòòn, rondom omgeven dur bossen, waor ge Tilburg ok
verliet, binnen de kortste keren waarde in un bos.
Dun
irste die ut zaag vanuit de lucht det was unnen Fraanse Vliegenier,
die in 1911 over Tilburg naor ut vliegveld Gilze-Rijen vloog., ik hoop
det ie goei weer hé gehad, dan heet ie kunnen genieten.
Nim
nou de Hasselt, de buurt waor ik geboren ben, de Retse Hoevenstraot en
dan hield de bebouwing op, un endje verder was men al in ut bos, hier
en daor un stukske bouwlaand en de sporlijn van Tilburg naor Breda.
Boerke
Mutsers mee zun café en zunne spultuin, die lagen eigelijk al ver uit
de bebouwing, ok ut wandelbos, de Lage Witsiebaon, ut was allemal bos.
Op
dun Bredosseweg liep de bebouwing iets verder deur, daaor hadden
meesen die un paor centen te vergeven hadden, toen al verschillende
villa's gebouwd mee flinke lappen bos er om heen.Bosgrond koste toen
mar un paor cent de vierkante meter.
Ok
ut dierenpark laag hillemal in ut bos, aon ene kaant tegen de Waranda,
dun aachterkaant tegen de sporlijn en rechts ut jodenkerkhof, det er
nou nog ligt.
Nou
nog steeds, ik vèèn ut ouwe dierenpark ut schonste wet er was, ut
grotste gedilte van de bomen hadden ze laoten staon, dus ok somers as
ut bloedheet was, konde rustig in ut dierenpark waandelen, lekker in
de schaduw van de dennenbomen. Ok sunt dat ut weg is.
Terug
naor de Hasselt. Gingde langs ut Hasselts kapelleke dun Dongenseweg
op, gelijk bij de stinoven van Tuurlings, begon ut bos, liep deur tot
aon ut kanaol en ging over ut kanaol weer verder tot Dongen en de
Lonse moer.
Hier
en daor laagen er un paor schraole stukskes laand die bebouwd werden
dur boeren die ter ok wonden, zonder stroom, zonder gas en zonder
waoter.
Licht
van de bronolielamp, koken op het houtfornuis en waoter uit de put.
De
brug van de Dongenseweg was toen nog un draaibrug, zo gauw ge die over
waart un endje verder rechts, daor laagen de lighallen, waor kiendjes
mee un slechte gezondheid kwamen om aon te sterken, moesten toen veul
melk drinken en in de openlucht liggen, sjuust! In de bossen. Boslucht
was gezond. As ge er nou komt dan stinkt ut mistal, zal mar nie zeggen
welke fabriek, hoeft ok nie want iedereen wit ut.
Laoter
wier ut Charlotte-oord, mar ok Charlotte-oord is verleden tijd.
Dan
laagen in de bossen aachter de lighallen ok nog de schietbanen en de
schietbergen.
We
hadden toen in Tilburg nog twee kazernes, De Kromhout en de Willem II
kazerne en de soldaoten kwamen daor leren schieten. Ze moesten wel
tevoet er naor toe, vural van de Willem II was ut toch un flink end
lòòpen.
In
de bossen rondom stonden allemal borden, dan mochte ut bos nie in as
er un rooi vlag op ut bord stond; was ut schieten afgelopen dan gingen
wij as kender kogels zuuken, die waren mee lòòd gevuld, hadde un
kwakske bij elkaar dan kreegde er van de toddenboer un spulgoedje
veur.
Ok
de moffen in dun orlog gingen schieten op de schietbergen, irst na dun
orlog zen ze afgegraven, toch nieuwsgierig waor ze mee al ut zaand det
vol mee lòòd zaat zen gebleven.
Gingde
van de Kraaivensebrug ut kanaol over, irst wir un paor boerderijen en
dan begon ut bos. Meteen as ge erin kwaamt begon ut witzaand en er lag
ok unne grote berg, wij vuulden ons in de duinen as we daor gingen
speulen.
Mar
toen was nog al ut bos tussen Tilburg en Loon op Zaand van de Familie
Houben, wij noemden ut dan ok 'Hoebens maast'. Familie van onze
Commissaris Houben?
Er
is nog ooit unne grote braand gewist en toen hé ut gebraand van
Tilburg tot Loon op Zaand. Laoter hebben ze tussen de verschillende
stukken bos ok braandgangen gemokt en op verschillende plotsen houten
braandtorens gebouwd, bij braandgevaorluk weer kon van daaruit gekeken
worden of er nergens braand was begonnen.
Ut
ergste was, die torens hadden gin tillefoon, dus as er braand was, dan
moes dun braandwacht op zun fietske irst naor de dichtsbijzende
tillefoon om dun braandweer te bellen.
Op
weg naor de bossen en ok in de bossen zelf hadde hier en daor un
slótje en un venneke, daor gingen we in ut vurjaor dikkopkes vangen,
inde-aaieren zuuken of jong indjes.
Wij
hadden gin jempotjes, daor stond immers statiegeld op, ok gin
plesticzekskes, die waren toen nog nie uitgevonden, wij moessen ut
doen mee un ouw gruunteblek en die waren er ok nie teveul, want gewoon
meessen konnen gin gruunten in blek kopen, te duur.
Soms
wieren die dikkopkes kleine kikkers, mar de miste gingen dòòd, zo ok
de jong indjes; wieren ze wel gròòt, dan hadden ze ok pech, want dan
kwamen ze vruug of laot in de pan terecht.
In
de bossen vongen we ok nog sallemanders, die zaten er toen nog zat; ok
wieren dur ons jong morkolven uitgehaold. Zagen die kaans om gròòt
te worren, ok die hadden pech want die gingen dan de soep in.
We
haolde ok jong eksters uit ut nist, voeierde ze mee natgemokt ouw
bròòd, gemengd mee braandnetelblaoikes en stukskes pierwurm.
Knipte
aon ene kaant de vleugel iets korter, zodat ze nie konden vliegen en
zo wieren ze tam.
Veul
jongens hadden toen un tam ekster op durre schouwer, ze hadden allemal
dezelfde naom 'tjannek'.
Bekaant
tegen Lòòn op Zaand lagen de plakken, ok wel genoemde ut Lons
Laaike, ut waren verschillende plaassen, rondom groeide er haai, daor
gingen we 's zomers ok wel dokkelen, zwemmen konde er nie, ut was te
ondiep.
In
dun Haaikaant moeste iets verder lopen om in ut bos te komen, daor
begon ut op de Lonse weg, mar liep dan ok deur tot Udenhout en de
Udenhoutse duinen.
Lòòn
op Zaand had zun eigen Lòònse duinen.
Gingde
naor dun aandere kaant van Tilburg, richting Moergestel, net vurbij de
Trappisten begonnen de bossen, ok hier aon ut knaol, daor laag vlak
bij ut Bakse-ven mar ok wir veul stukskes dennebos.
Over
de Bikse bergen hoef ik niks te vertellen, de miste van ons weten ut
nog: toen gin Safaripark ok gin bungalows, ut waren gewoon de Bikse
bergen waor ge 's zondags mee de kender naor toe gingt, die konden
daor fen speulen in ut zaand, zelf konden dan in de schaduw van unne
grote denneboom mee aander meessen un praotje maoken of un potje
kaorten.
Bròòd
en voldoende kouwe thee wier van thuis meegenomen, vur de kender as ut
kon un zekske zuurkes en un paar flessen mee ranja..
En
as ge die un endje in de grond groeft, dan hadde gin koelbox nodig,
die bleven toch wel koud.
As
ik nou mee munne auto Tilburg uit rij, dan denk ik echt "Tilburg
wat hedde toch mee oe schòòn bossen gedaon?" Was ut persee
nodig om daor un stel industriehallen neer te zetten.
Hadde
die misschien alleen vur ut gezicht, nie in un stukse bos kunnen
zetten, mar dan zo dat ge de hal pas ziet as ge er mee oe fruut vlak
vur stond.
Moesten
die munitieopslaghokken persee in ut bos worren gebouwd? Zo kan ik nog
efkes durgaon, mar ut helpt nie.De bossen zen weg en komen nòòt mir
terug.
Wij
moeten ut vort doen mee kunstmos vur de kerststal, ook gin bunt mir
krabben as strooisel in ut konijnenhok, ok gin bunt mir om
lijmstokskes van te maoken waor we veugeltjes mee vingen, des allemal
over.
Ik
ben blij, dat ik, as veul kender, er toen nog van heb kunnen genieten.
NAAR BEGIN VAN
DEZE TEKSTPAGINA
|