As
ge katteliek geboren wierd dan hadde toch veul te doen en te
laoten
As ut dan zóver
was det ur geboren ging worren en er waren nog aander kender,
die wieren dan efkes ondergebrocht bij un opoe of un taante. Dan
begun ut en ut begon al vruug ut katteliek zèèn. Al bevroren
oe tèènen in oe klompen, of vielen de mussen gebraoien van ut
dak er moes zó vlug mogeluk gedopt worren. Aanders waarde nie
in staat van genade en mochte nie as ut verkeerd ging op
geweëie grond worren begraoven. Konde ok nie in dun hemel
komen, daor hadden ze un aander afdèling veur. Zò hadde un
vurgeborgte van dun hemel en ok un vurgeborgte van de hel, maar
die ongedopte kiendjes zullen dan wel in ut vurgeborgte van dun
hemel ondergebrocht zéén. Mar we gaon dóópen.
Ge wiert goed ingepakt, de buurvrouw die mistal
ut pasgeboren kiendje naor de kerk droeg kreeg nog un
dóópspraai mee un paor flinke spelden aon durre jas vaastgezet
en daor onder laagde gij op weg naor de kerk, de baokster en de
taante die peet moog zèèn liepen aon wirskaanten neffen de
buurvrouw die de klèène droeg.. De stoepen lagen er toen beter
bij as tegensworrig.
In de kerk aongekomen bij ut dopvont, daor wier
oe kupke onder al die lappen uytgefrut en mee un " Ik
dóóp oe in de naom van de vadder en de zoon en ok nog dun
heilige geest " kreegde unne scheut kauw waoter over oeën
bol, dan wier er ok nog un bietje zout op oe tong gesméérd en
dan waarde gedopt en vort katteliek.
Dan konde janken zò hard ge wot, mar ge waart
katteliek. Irst as ge un jaor of twaalf waart dan moogde ut zelf
nog unne keer overdoen, dun ene zee vormsel en dun aandere
plechtige Communie, ok wel vernuuwen van de dóópbeloften. Ik
kan er ok neffen zitten.
In die tèèd wieren er ok allèèn mar naomen
gegeven die iets mee heiligen te maoken hadden, dus Boïke of
Harley die waren nog niet aon heilig zèèn toe, dus ut wier
Tiesje, vernoemd naor dun Heilige Baptist of ons Triske,
vernoemd naor de heilige Theresia.. Mar we hadden heiligen zat
dus we hadden ok genog naomen. Mar ut wier allemal wel lekker
afgekort, zoals: Ons kiske, ons Sie, ons Keeke, onze Bas.
Wir terug van ut dóópen, dan kon ut kiendje
wel honger hebben en wier dan bij de moeder aon gelee, zò
noemde ze det toen as un kiendje de tiet kreeg.
Had de moeder nie genog moedermelk vur ut
kiendje, dan wonde er wel un vrouw in de buurt mee ok pas unne
klèine en die veul meer had as heure klèine op kon, die was
dan mistal nie te beroerd om un aander kiendje mee te laoten
genieten van heure overvloed. Ok as die vrouwen gewoon bij
elkaar zaten te buurten en ur begon unne klééne te janken, dan
zee zon vrouw ' Gift um men mar efkes, ik heb toch zat '
De fles die was ur allèèn as ut echt nie
aanders kon. Unne flinke scheut koeiemelk rèècht van dun boer,
unne kluytje goei boter en un bietje kendermèèl, schudde mee
de fles en daor wieren de kiendjes ok gróót van.
Mar we waren nog mar net terug van ut dóópen.
Dan was er koffie en beschuyt mee muysjes. Vur ut manvolk wier
er dan un borreltje geschonken, hoeveul, ut was mar net wet er
in huys was. Geboortekortjes kende ze toen nog nie en
advertensie's ok nie, dus alléén de buurt, de kerk en ut
gemintehuys wiesen degge geboren waard.
Was ur èèn van de kiendjes nuusgierig, die
vroeg dan ' Wurrum lee ons moeder te bed ? ' Het kiendje kreeg
dan te heuren ' Dun òòievaor hee ons moeder gepikt ' dus wij
waren nie zò wild op òòievaors..
In ut begin viel vur ut kiendje ut katteliek
zèèn wel mee, mar as ut kiendje aon bróód eten toe was, det
was ut begin, want vur det bróód gesneëien wier, mokte de
moeder mee ut mis drie kruyskus op ut bróód.
Nou hadde in ut katteliek zèèn drie
verschillende kiendjes, kender van oe èègen, kender van un
aander en kender van de missie. Die van oe èègen en van un
aander zen nie zò moeiluk, Alhoewel, die van un aander, mistal
wies ut hil de buurt, behalve hij die vur pa dur moes gaon. Mar
die van de missie ? Ut zaat zò. Dun pastoor en ok dun
fabrikaant zagen ut liefst un huyshouwe mee un stuk of aacht
jong, ut mòògen ur ok gerust meer zèèn, mar det wò nie
zeggen det iederèèn zun èègen daor aon hield.
Durum kwamen Cappesienen of Paoters aaf en toe
donderpreken houwen, ze noemde die weken dan un missieweek. De
meesen waoren daor dan zó van verschoten, veul din ut dan wir
zó as ut moes. Dus nie mee ut kruyske de kerk uyt of daogen
tellen. Wier ur dan negen maonden laoter un kiendje geboren, dan
was ut un missiekiendje. Dus zò'n kiendje had zun lèèven te
danken aon ut katteliek zèèn van zun ouwelui.
Zó gauw ut kiendje un bietje kon praoten en
heuren wet ur wier gezee,dan begon zun les wet ge allemal moest
doen om unne goeie katteliek te zèèn, mee ut irste liedje
desse leerde zingen begon ut al, zoals :
Onze
lieve heertje
Geef
mooi weertje.
Geef
mooie dag.
Dat ut
zonneke schijnen mag.
Nog efkus en dan kon ut medje of menneke naor de
bewaarschool, daor waren mistal nonnen de baos, veul kender
hebben daor nie de schonste herinneringen aon, want daor zaten
krengen bij, vural die nonnen die vruuger ginnen vrijer konden
krèègen die werkten de kwaoighed hierover mar op aander meesen
kender ööt, omdet ze er zelf gin konnen krèègen.
Mar op de bewaarschool mochte ok vur ut irst aon
' De Kindsheid ' meedoen, dan gingde mee un vrouw uyt de buurt,
mistal ok un vrouw die ginne vent had, vur ut irst naor de kerk,
dan kreegde un schapulier om, det waren un paor lepkes die on un
lint zaten en zó om oeë nek wieren gehangen, un paor lepkus
veur op oe borst en un paor aachter op oeë rug. Die lepkes
waren geweeïe en ok nog verschillend van kleur, die kleuren
betéékende ok wir iets, ik weet allèèn nog, ut blauw lepke
had iets mee Maria te maoken. As ut afgelóópen was in de kerk
dan mòògde mee die vrouw wir naor heur huys en dan kreegde
ranja en un snuupke.
De kiendjes leerde bidden op de bewaarschool, as
ze ut goed konden dan kreede un prentje, det was un plotje mee
Maria of onze lieve heer durrop, ok wel dun heilige Hubertus of
wie dan òòk, as ut mar unne heilige was. Mar ok hier kwamen de
prentjes mist bij de kiendjes van de Fabrikaant en de
middenstaand.
Thuys moeste vort bidden vur en nao ut eten, as
ge naor bed ging oeë vinger in ut wijwaoterbekske steken en un
kruyske maoken, ok wir bidden vur det ge gingt slaopen Mar er
waren ok kender die moessen iedere avond op hun knieën mee hil
de familie ut rózenhuudje bidden, de miste hadden toen nog
kokosmatten op de vloer en die waren echt nie lekker vur oe
knieën.
Daor wier toen wet afgebid. Tot dun heilige
Jozuf vur unnen zaolige dööd, dun heilige Antonius om iets
trug te vèènen, dun heilige Hubertus om nie hondsdol te worren,
daor aten we ok èène keer per jaor ' Hubertusbrooikus ' veur.
Ur wier ok gebeeëen om kiendjes te kréégen, mar ok om ur nie
meer te kréégen.
Jonge ,jonge wet wieren die kender toen muug van
det katteliek zèèn, die irste communie, wekenlang oefenen om
ut mar goed te kunnen. Hoe ge moest biechten, wet ge dan
kréégt, irst de pinnetentie en dan de absolutie. As ge dan die
pinnetentie gedaon had, mistal un paor wees gegroetjes, tuminste
vur de dagelukse zonden, dan was oe zieltje wir wit zin de
pastoors en de kappelaons. Mar didde un dodzonde, jao det kon ok
héél makkeluk in dieë tééd, as un menneke efkes mee zun
piemeltje zaat te speulen, det was toen un dodzonde en dan
kwaamde mee un paor weesgegroetjes nie klaor.
Dan moeste mee naor de stad vur nuuw kleren en
nuuw schoenen. Erme meessen die ut nie konnen betaolen kregen un
bonneke van ut ermbestuur uyt de parochie en konnen dan ergens
nuuw kleer en schoenen haolen, maar de meskes en de jongens die
mee kleren liepen van ut ermbestuur hadden wel allemal dezelfde
kleren, dus iederèèn kon zien " Die zen aongekleed dur
dun erme".
Dun irste keer det ge zon hostie op oe tong
krèègt, de miste vonden um nog nie eens lekker, ge moogt er
nie op bééten, dan plekte ie on oe tong vaast en moeste mar
zien die hostie weg te krijgen. De hostie was ut lichaam van
Jezus Christus en de miswéén zun bloed. Mar de miste han
liever un kuukske mee un gloske ranja gehad.
Mar de communiedag zelf, dan was er fist, dan
kwamen de femielie en ok de buurt mee kudokus, réépen sjoklade
mee un communieprentje, un bildje van unne heilige, unne
ròòzenkraans, unne nuuwe kerkboek, van opoe en opa kreegde
mistal un ' desineetje 'Det was un botterhammenbordje en un
kumke mee un schoteltje, op die bordjes stond dan unne
communiekaant en verder nog ' Ter herrinnering aon oe heilige
communie ' ( Ut men had ik nog, kréégt munne jongste
kléénzoon mee zun irste Communie ) Hil de femielie bleef mee
eten, uyt de mis brooikus mee allemal dingen erop die we mistal
nie aten, gekokte ham, ouwe kéés, jonge kéés, rookvléés.
Verder was ur vollop koffie.'s Middags wier ur werm geëten, ok
veul beter as aanders, ur was soep, èèrepul mee gruunte en
vléés en dan verder nog pudding.
Ut communiekantje moes wel maoken det ie zun
kleren nie smèrrig mokte, want om drie uur moes ie ok nog naor
ut lof.
As ut lof was afgelòòpen, dan ging de pastoor
en zun kapelaons op höösbezuuk, mar ut was mist bij de
fabrikaanten, winkeliers en rééke boeren wor ze op bezuuk
gingen, daor wier goeie drank geschonken en goei sigaren gerokt,
gin snevel die mee ut half literke los bij de slééter was
gehold, ok gin bier uyt de lampetkan, néé die sloegen mistal
un votje aon det dan in de kelder onder de opkaomer stond om ut
koud te houwe.
Mar ok bij gewoon meesen wier er dur gefist, ur
wieren ouw liedjes gezongen, van men opoe weet ik nog, die kende
un liedje over unne stok kaorten en op iedere kaort had ze un
versje, dus ut liedje was 52 versjus lang, mistal zaten er un
paor te slaopen vur det ze uytgezongen was. Mar de kiendjes
moessen op tééd nor bed en de ouw mokte ut ok nie laot, want
die moesse dun volgende dag wir werken.
Mar as ge oe communie had gedaon, dan moeste oe
éégen ok hillemal houwen on de katechismus en de tien geboden,
wet ge as kéénd allemal nie moest leren, irst de akte van
berouw, de oefening van ut gelèuf, de twaalf artikelen van ut
gelèuf, ut onze vadder en ut wees gegroet. Verder nog al die
latijnse gezangen zò as ut Kierië, ut sangtus, ut agnus deï
en nog veul meer.
Dan kreegde iedere week van unne kapelaon
godsdienstles, iederéén had unne kattechismus en iedere week
moest daor un stuk van kennen. Aanders konde in school blééven
as de aander naor huys mochten.
Ge mocht op Vrijdag ok gin vléés eten, dus vur
die ut betaolen konnen was ut dan herring of un gebakken
scholleke, dun duurdere vis was vur dun betere staand.
Ge had veul kender die iedere dag naor de kerk
moessen van hullie moeder, mistal de mis van kwart vur aachten,
die van half zeuven was te vruug. Die ver weg wonden mòògen as
de mis uyt was op school hun bróód opeten, nie vur desse naor
de kerk gingen, want ze moesse nuchter zéén vuur de communie.
's Zondags dikkels naor twee missen. Dan hadde
om half zeuven, om kwart vur aachten om negen uur en om half elf
un mis, die liste was de hoogmis en daor wier gezongen. Mar de
miste heurde ut liefst ut ' Misa ita est ' ( Ge kunt gaon, de
mis is uyt ) Ge had urbij die dan mutéén opstapte en die
gingen dan mee ut kruyske de kerk uyt.
As ge mee zongt in ut kerkkoor, dan moeste
mistal van de moeders irst naor de mis van kwart vur aachten,
want die mis van half elf waor ut menneke stond te zingen die
telde nie mee. Ut kerkkoor was alléén vur manvolk en jongens,
daor heurde gin meskes in thuys.
Vur de jongens was er verder nog ut zangkoor op
school en ge kont ok misdienéér worren, mar ok daor moeste un
menneke zéén die unne fabrikaant, unne winkelier of noem mar
op as vadder had, kender van unne metseléér, draoimaoker of
duveléér, die wieren gin misdienéér.
Op ut kerkkoor konde wel komen, mar dan moeste
wel un goei stem hebben en ok goed kunnen onthouwen. Want al die
gezongen missen die waren mistal in ut Latijns, mar bij un
begroffenis of bij aandere diensten ok wel in ut Gregoriaans.
Daor wier dur die mennekes wet afgeoefend om die
missen allemol goed te kunnen zingen.
Dan kwaam daor nog bij ut lof, 's Zondagsmiddags
om 3 uur. De missen mee drie heren, de missen mee Kersmis en mee
Paosen, Palm-Zondag. Witte Donderdag, iedere viering had zun
èègen gezangen.
De trouwmissen en de begroffenissen waren vur de
kenderzangers ut féénst, dan kreegde as de mis afgelòòpen
was, bij un trouwmis iets lekkers en bij un begroffenis,
brooikus mee kèès of ham.
Mar daor heurde nog veul meer bij ut katteliek
zéén. Dun aswoensdag, op Dinsdag de vastenaovond wieren er nog
pannekoeken gebakken mee krenten erin en poeiersööker erop,
mar op Woensdag-mérege, dan moeste un askruöske haolen in de
kerk, dan begon de vasten, vur ons kender 40 daogen nie snoepen,
al de kuukskes en snuupkes die ge kreegt gingen allemal in ut
vasten-trommeltje. Ok de gròòte meessen moessen vaasten,
minder eten, gin vléés. Alléén meessen die héél hard
moessen werken en zwaor werk hadden, die kregen dispensatie en
hoefde nie te vaasten. Ok moeders die wir un kiendje gingen
kréégen, die hoefde ok nie te vaasten.
De liste week vur Paosen dan heurde gin klok mir
luiën, die waren allemal naor Rome, pas op irste paosdag waren
ze wir terug en dan was in Tilburg ut gebeier van die klokken
iets wet alles overstemde, 28 Kerktorens die tegeléék lieten
heuren ' We zen wir terug ' In die Paosweek konde ok nog un stel
aflaoten verdienen dur te gaon ' pesjonkelen '
De kerk ingaon, un stuk of vééf onze vadders
en wees gegroetjes bidden, de kerk wir uytgaon enge had unne
aflaot verdiend. Ge had erbij, die ut rustig twintig keeer
aachterelkaar din. Mee die aflaoten konden zielen van aander
meesen ööt ut vagevuur haolen, mar ge kond ze ok opspaoren vur
oe éégen. Ge had aflaoten in verschillende sorten, maar de
miste waren vur honderd daogen.
Irste paosdag was vur de kender ok unnen
schòòne dag, dan mòòg ut vastentrommeltje worren leeg
geëten, verder was ut paosaaieren zuuken, bij gewoon meesen,
geverfde kiepenaaier en bij die ut beter konnen doen, sjokolade
aaier in un mandje meen un sjokolade knijn. Veul zieke kiendjes,
teveul gesnoept.
Ut Katteliek zéén is nog veul meer as ik
docht, ge komt er nie over uytgeprot.
Vur de jongens hadden we 's Zondags ok nog de '
concegratie ' vur de meskes was ut docht ik de ' H. Familie '
Was rond twaalf uur in de kerk, ok wir bidden en zingen en de
kappelaon of de pastoor vurlezen uyt ut evangelie.
We hadden ok nog processie's, in en vlak vur de
kerk, zò as de sacramentsprocessie, mar ok naor de Hasseltse
Kapel en naor Peerke Donders. Dan nog de processie daor alle
scholen aon meedin, de heilig hart processie naor dun Heuvel
Daor wier un werk van gemokt, al die bruidjes en
al die schildknapen en pages, al die vlaggen en vaonen, al die
bloemen en al die borden mee spreuken, hil dun Heuvel stond dan
kaaivol mee kender.
's Zondags wier ut dur de gròòte meessen nog
even overgedaon mar nie zò schóón as dur de kender.
We hadden ok nog un stel beevaorten, de
Hasseltse Kapel en Peerke heb ik al genoemd, mar ge had ok nog
de Sint Jan in dun Bosch, honderden meessen en gróótere kender
gingen daor dun irste Zondag van Mei te voet naor toe en de
echte gingen ok nog tevoet terug..
Dan hadde nog St. Job in Berkel Enschot. Ut
Heilig bloed in Boxtel. De Sint Pieter in Ouden Bosch mee ok nog
un Zouaven museum.
Verder weg was Kevelaer en Scherpenheuvel. Dan
vur hun die ut konnen betaolen was er nog Lourdes en Rome.
Mar kort bij huys was er genog te bidden, iedfer
kerk had zunne kruysweg mee 14 staties, we hadden ok nog
retraite in Vught en op ut Cenakel.
Ok hadden we tonéél in ut patronaat. We hadden
de welpen en de vekenners, mar ok wir iets vur meessen die iets
meer te vurhapstukken hadden, want die pekskes van die welpen
waren vur gewoon meesen vuls te duur. Vur de jongens van
draoimaokers en metseléérs, daor hadde de kajotters veur, dan
hoefde alléén mar un wit bloeske te hebben en unne stropdaas (
Ik méén unne blaowe )
We hadden ok nog de voetbalclub, mar ok iedereen
moes weten det un kattelieke club was,
Zò hadde RKTVV VKC. Ut betéékende ' Rooms
Katholieke Tilburgse Voetbal Vereniging - Voor Koning Christus '
Ok de gimmestieclub hiette VKC.
Ut katteliek zéén in die tééd, as ge ut goed
wot zéén, was un héél gesjouw.
Mar ik weet nie of al die aflaoten en die
weesgegroetjes aon dun Heilige Jozef strak nog meetellen vur
unne zaolige dóód.
De Hasseltse kapel is ok niemir wet gewist is,
er wordt lang nie zó veul verheurd as vruuger, vurrig jaor heb
ik nog un paor pitjes aongestoken en om un paor dingen gevraogt,
zelf ben ik er nog, mar aander die er van men ok nog rustig
hadden meugen zéén liggen nou op un kerkhof.
Mar misschien he Maria gedocht ' Ut is daor
beneeïen zon rotsooi, ik heb ze liever un bietje korter in mun
buurt '
|