TEKST
Uit:
Hollandsche Gezelschap Liederen, een handschrift van W. Offermans
Datum
van optekening : ?
Transcriptie:
Leonie Robroek
Hiep
voorwaarts
1.
Hiep
voorwaarts! is de stem der eeuw
Van
stoom; machine en kroeggeschreeuw
Idees
en idealen,
Sa,
berg je beenen op de baan!
Daar
stormt het jonge Holland aan
Om
meê een prijs te halen.
2.
Tien
jaren pas bah kinderspel
Geen
hoepelwedren; weet het wel
Men
springt niet in soupeetjes!
Geen
knikker die in ’t kuiltje gaat,
Geen
priktol* die een vuurvonk slaat
De
nagels in glaceetjes.
3.
Geen
spel met ballen! ben je mal!
Maar
spelen op een kinderbal
Hier
dult men ’t woord van kinder
Een
vrijpas voor de lieve jeugd.
Die
immers daar de reine deugd
Mag
kreuken zonder hinder
4.
Door
modes groeit men uit de kluit
En
stapt de groeikracht zóó vooruit
Met
kielen aan de ‘stevels’*
Hoe
releveeren* jas en rok
Lorgnet
en hoed en bamboestok
En
cosmetieke knevels!
5.
De
"jongenlui" van onzen tijd
Poseeren
op de Societeit*,
Ontwolkt
van ’t puik-cigaartje
Het
"jongmensch vijftien jaren pas
Schreeuwt;
" Jan, een vlammetje en een glas
"Allons
een hombre* kaartje!"
6.
Dan
kuieren bras-dessus-dessous*;
Want
kuieren zie, dat maakt niet moê
Heel
"chic door drokke* straatjes.
Van
daag muziek en morgen dans,
En
Frankrijk produceert romans
In
lieve zak formaatjes
7.
Hiep
voorwaarts! bij zoo’n tijdverdrijf
Gaauw
ingeslokt een taal of vijf
Bij
dertig wetenschappen
Is
’t wonder, met zoo’n volle maag,
Dat
ze op ’t Latijn niet ijslijk graag
In
’t Grieks volstrekt niet happen?
8.
Dat
’s ook maar gekheid allemaal!
Weert
licht en dicht en geniaal;
Laat
mollen grondig wezen,
Hiep
voorwaarts! gaat de wetenschap
Wat
’t eerst, na tien jaren studie knap,
Nu,
knap na één jaar leezen.
9.
Niet
Vondel*, Huijgens*, niet de Drost*,
Geen
Bilderdijk* maar fransche kost,
Die
’s lichter te verteren
Laat
de oude sukkels in het graf;
De
Pegasus* is uit den draf,
Nu,
hiep! aan ’t galoppeeren!
10.
Halt!
weetals met gespleten brein;
Halt!
springers op geleerd terrein,
’t
Heb één woord te vertellen:
Zet
spoedig deze reismuts op,
En
dan hiep voorwaarts in galop,
Hiep,
hiep, met kap en bellen.
* priktol,
een tol die eerst omwonden daarna geworpen wordt, waarbij vaak een
vonkje ontstaat bij het ketsen op de grond
*
stevels = laarsjes; in de tijd van de Bokkenrijders waren dit houten
laarzen die als martelwerktuig dienden
*
releveren betekent onder de aandacht brengen, hier dus: opvallen
*
sociëteit = verenigingsgebouw
*
Allons een hombre kaartje = laten we kaarten; hombre = Fr. voor
kaartspel
*
bras-sessus-dessous = Fr. Bras dessus, bras dessous = arm in arm
*
drok betekent druk, maar geeft de deftigheid weer waarmee het is
uitgeproken
*
Joost van den Vondel, 1587-1679
*
Constantijn Huijgens, 1598-1687, Nederlands leerdichter, secretaris
van Frederik Hendrik, Willem II en III
*
Baron Coenraad Droste 1642-1733 Nederlands officier bij de tocht
naar Chatam, was tevens dichter, schreef "Overblijfselen van
Heugens in 1720"
*
Mr. Willem Bilderdijk, 1756-1831, Nederlands dichter,
geschiedschrijver en taalgeleerde, kwam fel op tegen het liberalisme
van zijn tijd
*
Pegassus = het gevleugeld paard, door Poseidon verwekt bij Medusa;
zinnebeeld van de dichtkunst
|
AANTEKENINGEN
Hiep
voorwaarts!
Tekst
van en aantekeningen bij dit gezelschapslied staan op CuBra: KLIK
HIER
Dit
satirische vers op de ook toen al als te haastig bevonden
ontwikkelingen komt voor in de bundel ‘Rijm en zang’ van
pater Bernard van Meurs – 1e druk Utrecht 1868. Daarin is de
tekst vrijwel geheel overeenkomstig met de tekst die in het
liedschrift van Willem Offermans (op CuBra) voorkomt, zelfs
qua spelling en interpunctie. Dat doet vermoeden dat Offermans
de bundel van Van Meurs gebruikt heeft om de tekst over te
nemen, en dat hij deze tekst in ieder geval niet uit
mondelinge overlevering genoteerd heeft.
Aanvulling
27 januari 2007
In
'Nederlandsch Dicht en Ondicht uit de negentiende eeuw' van
Dr. J. van Vloten (Deventer, 1868) vond ik een gedicht van
George Henry Elliot Boswel onder de titel 'Voorwaarts'. De
datum waarop dit gedicht voor het eerst in druk verscheen
wordt daar niet vermeld noch het jaar van uitgave van de
bundel met Boswels verzamelde gedichten.
De
tekst is vrijwel geheel afwijkend zoals we die kennen van Van
Meurs en Offermans, maar er is toch een opvallende gelijkenis,
de regel 'Voorwaarts is 't parool der eeuw', waar Van Meurs
schrijft: 'Hiep voorwaarts! is de stem der eeuw'.
De
volledige tekst van Boswel luidt:
VOORWAARTS!
Voorwaarts
is 't parool der eeuw;
Niet
door driestheid en geschreeuw,
Voorwaarts!
Maar
door arbeid, vroeg en laat,
Strijd
voor 't goede en tegen 't kwaad,
Flink
gedrag en kloeke daad,
Voorwaarts!
Met
de ervaring van 't verleen,
Door
vooroordeels dwangperk heen,
Voorwaarts
!
't
Hart naar boven; 't hoofd verlicht
Door
het licht, dat sterkt en sticht; T
rouw
in groote' en kleinen plicht,
Voorwaarts!
Niet
het hoogste in 't slijk gesleurd,
Maar
't vernederde opgebeurd,
Voorwaarts!
Roekloos
niet een kiem verplet,
Maar
ze in't koestrend licht gezet,
Naar
der eeuwge liefde wet;
Voorwaarts!
Niet
door gunst, door kliek of bent,
Maar
door kennis, deugd, talent,
Voorwaarts!
Recht
door zee, voor baas als knecht;
Liefde
en vriendschap — rein en hecht,
In
uw doen en laten — recht,
Voorwaarts!
In
de wereld'als in huis,
Goed
en manlijk, blij en kuisch,
Voorwaarts!
Met
gebluft, maar, vast van stap,
Opgestegen
trap voor trap,
Needrig,
ook in 't meesterschap,
Voorwaarts!
Niet
uit eerzucht of belang,
God
gediend naar 's harten drang,
Voorwaarts!
Met
met valsch verplooiden mond,
Steeds
uw zonden luid verkond,
Maar
Gods kind zijn, blij, gezond,
Voorwaarts!
Geen
partijzucht, hoe die zij ;
Geen
partijen , één partij,
Voorwaarts!
Wars
van kruipende eigenbaat,
Zoo
in voorspoed , als in smaad,
Steun
van huis, Van troon, van staat,
Voorwaarts!
Eer
bespot, maar vrij en braaf,
Dan
gevierd, maar toch een slaaf,
Voorwaarts!
't
Hoofd in 't handlen reê en koel,
't
Hart ontgloeid door frisch gevoel,
Recht
door zee, naar 't heilig doel,
Voorwaarts!
|
Aanvulling
12 juni 2007
In
de eerste uitgave van 'Rijm en zang' (1868) vinden we ook de
muziek van dit lied:
Blijkbaar
was het een populair lied, want Van Meurs nam het in 1863 ook
al op in een kleinere bundel die de titel draagt: 'Rijm en
zang - Tusculaanse liedjes'. Ook daarin werd het notenschrift
afgedrukt:
(Ed
Schilders)
|
|