De
venijnboom van Haarendael
Bij mijn
bomentochten door het Brabantse land kom ik er steeds meer achter dat de
provincie wemelt van de verborgen heerlijkheden. De landgoederen behorende
bij kastelen en landhuizen maar zeker ook de grondgebieden van kloosters
en instellingen voor geestelijke zorg bieden de natuur- en bomenliefhebber
veel. Al eerder kon u genieten van bomen bij het klooster in Oirschot,
huize Assisië in Biezenmortel, kasteel Geldrop en ga zo maar door. Op de
terugweg van een bomentocht naar landgoed Haanwijk, afgelopen zondag,
besloot ik even een kijkje te gaan nemen op het terrein van Haarendael.
Dit grondbezit gelegen aan de doorgaande weg van Tilburg naar 's-Hertogenbosch
is oorspronkelijk gebouwd als seminarie in 1839. Peerke Donders, Tilburgs
heilige coryfee, heeft hier nog gestudeerd.
In de oorlogsjaren is het
gebouw gevorderd geweest door de Duitse Sicherheitsdienst die het
gebruikte als gevangenis voor engelse piloten en gijzelaars. Na een korte
periode gebruikt te zijn als kwartier voor de geallieerden keerde het
seminarie terug tot in 1967. Vanaf toen doet het dienst als instituut voor
geestelijk gehandicapten. Mijn reden voor een bezoekje aan Haarendael was
een tip van Maria de Zeeuw, werkzaam voor Haarendael, die mij verzekerde
dat er een erg dikke boom pal voor het gebouw zou staan. Nou, die staat er
ook. Een prachtige meerstammige taxus baccata siert het plantsoen pal voor het
hoofdgebouw. De taxus, ook wel venijnboom genoemd is een inheemse
struik/boomsoort die aan zijn bijnaam komt door de hoge mate van
giftigheid van bijna alle delen van de boom. Een paard dat ongeveer
tweehonderd naalden eet, sterft. De boom krijgt zeer smakelijk uitziende
rode besjes. En ze zijn ook smakelijk en eetbaar. slechts het kleine
zwarte pitje is zeer giftig. Ondanks al die giftige werkingen, bevat de
taxus de stof taxol, die weer gebruikt wordt om medicijnen te maken tegen
bepaalde vormen van kanker. Snoeisel van de taxus wordt dan ook verzameld.
Het hout van de taxus is altijd populair geweest voor o.a. het maken van
bogen. Het woord taxus betekent dan ook boog.
De taxus is een boom die zeer hoge leeftijden kan bereiken. Ondanks dat ik
dit exemplaar nog nooit ergens eerder beschreven heb gezien moet hij toch
heel oud zijn. De eerste honderd a honderdenvijftig jaar groeit de taxus
als een eenstammige boom die na die tijd zich vanaf de grond gaat verdelen
in meerdere stammen. Die stammen groeien later weer aan elkaar tot een
dikke stam. De boom groeit op jeugdige leeftijd zo'n 8 centimeter per jaar
en op hogere leeftijd hooguit enkele millimeters per jaar. Misschien is de
boom net als het hoofdgebouw uit 1839, in ieder geval niet jonger. Binnenkort ga ik
nog eens op het gemak kijken op dit terrein, er staat vast nog veel meer
moois.
Met dank
aan:
Maria de Zeeuw, voor de tip over deze boom en Wim van der Wouw
voor de second opinion over de determinatie van deze boom.