|
door NORBERT DE VRIES Elke week een nieuwe beschouwing over een bijzonder woord
25-09-2016 Overleefd worden
Ik las een artikeltje over de onlangs overleden Kees van der Velden (Volkskrant, 8 september 2016) dat afsloot met de regel: “Hij wordt overleefd door zoon Daniël en kleindochter Vesper.” Dat ‘overleefd worden’ wrong bij mij. Voor mijn gevoel is ‘overleven’ namelijk een onovergankelijk werkwoord. Van Dale zegt: overgankelijk. Ik begrijp waar het geciteerde zinnetje vandaan komt: uit de obituaries in de Engelstalige kranten. In die overlijdensberichten is het een standaardformulering: de ontslapene ‘is survived by’ (en dan volgen de namen der belangrijkste nabestaanden) en ‘was preceded in death by’ (gevolgd door de namen van enkele dierbaren die hem voorgingen in de dood).
Hoe prachtig zijn die obituaries! Laat me u een willekeurig voorbeeldje geven, uit Hillsboro, Ohio. Een kleine plaats met twee kranten: The Times Gazette en The Highland County Press. Ik pik er een overlijdensbericht uit:
Wie als een volstrekte buitenstaander dit bericht leest, leert de overledene al aardig kennen. En dan is dit nog slechts een biografietje van heel bescheiden omvang. Maar toch, vergelijk dit bericht eens met de overlijdensadvertenties in onze kranten die nauwelijks enige informatie geven over de overledene. O, hoe spijtig is dat. Ik denk aan de mooie studie van Janice Hume uit 2000: Obituaries in American Culture. Zij analyseerde vele duizenden overlijdensberichten die tussen 1818 en 1930 in zo’n 8000 Amerikaanse kranten gepubliceerd waren. Deze berichten bieden niet alleen een schat aan informatie over het leven van gewone mensen, zij laten ook zien welke waarden, kwaliteiten en eigenschappen in een bepaalde periode maatschappelijk in hoog aanzien stonden, en hoe daarin mettertijd veranderingen optraden. Hume: “Obituaries provide a unique window to examine changing American culture because they offer a rare link between the average citizen and the society.” Daarom ook mijn pleidooi: pleurt op met die nietszeggende overlijdensadvertenties: berichten met bondige levensbeschrijvingen willen we lezen! En spaar ons daarbij voor de formulering waarbij ‘overleefd wordt’. |
|