|
Les cloches, dans les airs, de leurs voix argentines, |
Appelaient à grand bruit les chantres à matines, |
Quand leur chef, agité d’un sommeil effrayant, |
Encor tout en sueur, se réveille en criant. |
Aux élans redoublés de sa voix douloureuse, |
Tous ses valets tremblants quittent la plume oiseuse: |
Le vigilant Girot court à lui le premier. |
C’est d’un maître si saint le plus digne officier; |
La porte dans le chœur à sa garde est commise: |
Valet souple au logis, fier huissier à l’église. |
|
«Quel chagrin, lui dit-il, trouble votre sommeil? |
Quoi! voulez-vous au chœur prévenir le soleil? |
Ah! dormez; et laissez à des chantres vulgaires |
Le soin d’aller sitôt mériter leurs salaires.» |
|
«Ami, lui dit le chantre encor pâle d’horreur, |
N’insulte point, de grâce, à ma juste terreur: |
Mêle plutôt ici tes soupirs à mes plaintes, |
Et tremble, en écoutant le sujet de mes craintes. |
Pour la seconde fois un sommeil grâcieux |
Avait sous ses pavots appesanti mes yeux, |
Quand, l’esprit enivré d’une douce fumée, |
J’ai cru remplir au chœur ma place accoutumée. |
Là, triomphant aux yeux des chantres impuissants, |
Je bénissais le peuple, et j’avalais l’encens, |
Lorsque du fond caché de notre sacristie, |
Une épaisse nuée à longs flots est sortie, |
Qui, s’ouvrant à mes yeux, dans un bleuâtre éclat |
M’a fait voir un serpent conduit par le prélat. |
Du corps de ce dragon, plein de soufre et de nitre, |
Une tête sortait en forme de pupitre, |
Dont le triangle affreux, tout hérissé de crins, |
Surpassait en grosseur nos plus épais lutrins. |
Animé par son guide, en sifflant il s’avance: |
Contre moi sur mon banc je le vois qui s’élance. |
J’ai crié, mais en vain: et, fuyant sa fureur, |
Je me suis réveillé plein de trouble et d’horreur.» |
|
Le chantre, s’arrêtant à cet endroit funeste, |
A ses yeux effrayés laisse dire le reste. |
Girot en vain l’assure, et, riant de sa peur, |
Nomme sa vision l’effet d’une vapeur: |
Le désolé vieillard, qui hait la raillerie, |
Lui défend de parler, sort du lit en furie. |
On apporte à l’instant ses somptueux habits, |
Où sur l’ouate molle éclata le tabis. |
D’une longue soutane il endosse la moire, |
Prend ses gants violets, les marques de sa gloire, |
Et saisit, en pleurant, ce rochet qu’autrefois |
Le prélat trop jaloux lui rogna de trois doigts. |
Aussitôt, d’un bonnet ornant sa tête grise, |
Déjà l’aumusse en main il marche vers l’église, |
Et, hâtant de ses ans l’importune langueur, |
Court, vole, et, le premier, arrive dans le chœur. |
|
O toi qui, sur ces bords qu’une eau dormante mouille, |
Vit combattre autrefois le rat et la grenouille; |
Qui, par les traits hardis d’un bizarre pinceau, |
Mit l’Italie en feu pour la perte d’un seau; |
Muse, prête à ma bouche une voix plus sauvage, |
Pour chanter le dépit, la colère, la rage, |
Que le chantre sentit allumer dans son sang |
A l’aspect du pupitre élevé sur son banc. |
D’abord pâle et muet, de colère immobile, |
A force de douleur, il demeura tranquille: |
Mais sa voix, s’échappant au travers des sanglots, |
Dans sa bouche à la fin fit passage à ces mots: |
|
«La voilà donc, Girot, cette hydre épouvantable |
Que m’a fait voir un songe, hélas! trop véritable! |
Je le vois ce dragon tout prêt à m’égorger, |
Ce pupitre fatal qui me doit ombrager! |
Prélat, que t’ai-je fait ? quelle rage envieuse |
Rend pour me tourmenter ton âme ingénieuse? |
Quoi! même dans ton lit, cruel, entre deux draps, |
Ta profane fureur ne se repose pas! |
O ciel! quoi! sur mon banc une honteuse masse |
Désormais me va faire un cachot de ma place! |
Inconnu dans l’église, ignoré dans ce lieu, |
Je ne pourrai donc plus être vu que de Dieu! |
Ah! plutôt qu’un moment cet affront m’obscurcisse, |
Renonçons à l’autel, abandonnons l’office; |
Et, sans lasser le ciel par de chants superflus, |
Ne voyons plus un chœur où l’on ne nous voit plus. |
Sortons... Mais cependant mon ennemi tranquille |
Jouira sur son banc de ma rage inutile, |
Et verra dans le chœur le pupitre exhaussé |
Tourner sur le pivot où sa main l’a placé! |
Non, s’il n’est abattu, je ne saurais plus vivre. |
A moi, Girot, je veux que mon bras l’en délivre. |
Périssons, s’il le faut: mais de ses ais brisés |
Entraînons, en mourant, les restes divisés.» |
|
A ces mots, d’une main par la rage affermie, |
Il saisissait déjà la machine ennemie, |
Lorsqu’en ce sacré lieu, par un heureux hasard, |
Entre Jean le choriste, et le sonneur Girard, |
Deux Manceaux renommés, en qui l’expérience |
Pour les procès est jointe à la vaste science. |
L’un et l’autre aussitôt prend part à son affront; |
Toutefois, condamnant un mouvement trop prompt; |
«Du lutrin, disent-ils, abattons la machine: |
Mais ne nous chargeons pas tout seuls de sa ruine; |
Et que tantôt, aux yeux du chapitre assemblé, |
Il soit sous trente mains en plein jour accablé.» |
|
Ces mots des mains du chantre arrachent le pupitre. |
«J’y consens, leur dit-il, assemblons le chapitre. |
Allez donc de ce pas, par de saints hurlements, |
Vous-mêmes appeler les chanoines dormants. |
Partez.» Mais ce discours les surprend et les glace. |
«Nous! qu’en ce vain projet, pleins d’une folle audace, |
Nous allions, dit Girard, la nuit nous engager! |
De notre complaisance osez-vous l’exiger? |
Hé! seigneur, quand nos cris pourraient, du fond des rues, |
De leurs appartements percer les avenues, |
Réveiller ces valets autour d’eux étendus, |
De leur sacré repos ministres assidus, |
Et pénétrer des lits aux bruits inaccessibles, |
Pensez-vous, au moment que les ombres paisibles |
A ces lits enchanteurs ont su les attacher, |
Que la voix d’un mortel les en puisse arracher? |
Deux chantres feront-ils, dans l’ardeur de vous plaire, |
Ce que depuis trente ans six cloches n’ont pu faire?» |
|
«Ah! je vois bien où tend tout ce discours trompeur, |
Reprend le chaud vieillard: le prélat vous fait peur. |
Je vous ai vus cent fois, sous sa main bénissante, |
Courber servilement une épaule tremblante. |
Eh bien! allez; sous lui fléchissez les genoux: |
Je saurai réveiller les chanoines sans vous. |
Viens, Girot, seul ami qui me reste fidèle: |
Prenons du saint jeudi la bruyante crécelle. |
Suis-moi. Qu’à son lever le soleil aujourd’hui |
Trouve tout le chapitre éveillé devant lui.» |
|
Il dit. Du fond poudreux d’une armoire sacrée |
Par les mains de Girot la crécelle est tirée. |
Ils sortent à l’instant, et, par d’heureux efforts, |
Du lugubre instrument font crier les ressorts. |
Pour augmenter l’effroi, la Discorde infernale |
Monte dans le Palais, entre dans la grand’salle, |
Et du fond de cet antre, au travers de la nuit, |
Fait sortir le démon du tumulte et du bruit. |
Le quartier alarmé n’a plus d’yeux qui sommeillent; |
Déjà de toutes parts les chanoines s’éveillent: |
L’un croit que le tonnerre est tombé sur les toits, |
Et que l’église brûle une seconde fois; |
L’autre, encore agité de vapeurs plus funèbres, |
Pense être au jeudi saint, croit que l’on dit ténèbres; |
Et déjà tout confus, tenant midi sonné, |
En soi-même frémit de n’avoir point dîné. |
|
Ainsi, lorsque tout prêt à briser cent murailles |
Louis, la foudre en main, abandonnant Versailles, |
Au retour du soleil et des zéphyrs nouveaux, |
Fait dans les champs de Mars déployer les drapeaux; |
Au seul bruit répandu de sa marche étonnante, |
Le Danube s’émeut, le Tage s’épouvante, |
Bruxelle attend le coup qui la doit foudroyer, |
Et le Batave encore est prêt à se noyer. |
|
Mais en vain dans leurs lits un juste effroi les presse, |
Aucun ne laisse encor la plume enchanteresse. |
Pour les en arracher Girot s’inquiétant |
Va crier qu’au chapitre un repas les attend. |
Ce mot dans tous les cœurs répand la vigilance: |
Tout s’ébranle, tout sort, tout marche en diligence. |
Ils courent au chapitre, et aucun se pressant |
Flatte d’un doux espoir son appétit naissant. |
Mais, ô d’un déjeuner vaine et frivole attente! |
A peine ils sont assis, que, d’une voix dolente, |
Le chantre désolé, lamentant son malheur, |
Fait mourir l’appétit et naître la douleur. |
Le seul chanoine Évrard, d’abstinence incapable, |
Ose encor proposer qu’on apporte la table. |
Mais il a beau presser, aucun ne lui répond: |
Quand, le premier rompant ce silence profond, |
Alain tousse, et se lève; Alain, ce savant homme, |
Qui de Bauni vingt fois a lu toute la Somme, |
Qui possède Abéli, qui sait tout Raconis, |
Et même entend, dit-on, le latin d’A-Kempis. |
|
«N’en doutez point, leur dit ce savant canoniste, |
Ce coup part, j’en suis sûr, d’une main janséniste. |
Mes yeux en sont témoins: j’ai vu moi-même hier |
Entrer chez le prélat le chapelain Garnier. |
Arnauld, cet hérétique ardent à nous détruire, |
Par ce ministre adroit tente de le séduire: |
Sans doute il aura lu dans son Saint-Augustin |
Qu’autrefois saint Louis érigea ce lutrin; |
Il va nous inonder des torrents de sa plume. |
Il faut, pour lui répondre, ouvrir plus d’un volume. |
Consultons sur ce point quelque auteur signalé; |
Voyons si des lutrins Bauni n’a point parlé: |
Etudions enfin, il en est temps encore; |
Et, pour ce grand projet, tantôt, dès que l’aurore |
Rallumera le jour dans l’onde enseveli, |
Que chacun prenne en main le moelleux Abéli.» |
|
Ce conseil imprévu de nouveau les étonne: |
Surtout le gras Évrard d’épouvante en frissonne. |
«Moi, dit-il, qu’à mon âge, écolier tout nouveau, |
J’aille pour un lutrin me troubler le cerveau! |
O le plaisant conseil! Non, non, songeons à vivre: |
Va maigrir, si tu veux, et sécher sur un livre. |
Pour moi, je lis la Bible autant que l’Alcoran: |
Je sais ce qu’un fermier nous doit rendre par an; |
Sur quelle vigne à Reims nous avons hypothèque: |
Vingt muids rangés chez moi font ma bibliothèque. |
En plaçant un pupitre on croit nous rabaisser: |
Mon bras seul, sans latin, saura le renverser. |
Que m’importe qu’Arnauld me condamne ou m’approuve? |
J’abats ce qui me nuit partout où je le trouve: |
C’est là mon sentiment. A quoi bon tant d’apprêts? |
Du reste, déjeunons, messieurs, et buvons frais.» |
|
Ce discours, que soutient l’embonpoint du visage, |
Rétablit l’appétit, réchauffe le courage: |
Mais le chantre surtout en paraît rassuré. |
|
«Oui, dit-il, le pupitre a déjà trop duré. |
Allons sur sa ruine assurer ma vengeance: |
Donnons à ce grand œuvre une heure d’abstinence; |
Et qu’au retour tantôt un ample déjeuner |
Longtemps nous tienne à table et s’unisse au dîner.» |
|
Aussitôt il se lève, et la troupe fidèle |
Par ces mots attirants sent redoubler son zèle. |
Ils marchent droit au chœur d’un pas audacieux, |
Et bientôt le lutrin se fait voir à leurs yeux. |
A ce terrible objet aucun d’eux ne consulte: |
Sur l’ennemi commun ils fondent en tumulte; |
Ils sapent le pivot, qui se défend en vain; |
Chacun sur lui d’un coup veut honorer sa main. |
Enfin sous tant d’efforts la machine succombe, |
Et son corps entr’ouvert chancelle, éclate et tombe. |
Tel sur les monts glacés des farouches Gélons |
Tombe un chêne battu des voisins aquilons; |
Ou tel, abandonné de ses poutres usées, |
Fond enfin un vieux toit sous ses tuiles brisés. |
La masse est emportée, et ses ais arrachés |
Sont aux yeux des mortels chez le chantre cachés. |
|
|
|
De torenklokken nodigen met zilv’ren stemgeluid |
|
Bij ochtendschemering de zangers tot de metten uit, |
|
Wanneer hun cantor, na een vreselijke nacht gekraakt |
|
En badend in het zweet, met een navrante kreet ontwaakt.
|
|
Omdat zijn smart hen noodt met dubb’le ijver te ageren, |
|
Springen zijn bedienden hevig bevend uit de veren. |
|
Girot, als immer waakzaam, komt als eerste toegesneld: |
|
Nog nooit heeft hij zijn eminente heer teleurgesteld. |
|
Aan hem is de bewaking van de koordeur toevertrouwd: |
|
Als knecht in huis bekwaam, is hij als wachter fier en stout. |
10 |
|
‘Welk leed verstoort uw nachtrust?’ vraagt hij met zijn bariton, |
|
‘Wilt u soms vroeger op het koor verschijnen dan de zon? |
|
Slaap door! Laat toch de zangers van het alledaagse slag |
|
Hun arbeidsloon verdienen bij het krieken van de dag.’
|
|
|
‘Mijn broeder,’ reageert de cantor helemaal verbijsterd, |
|
‘Spot niet, al is het nog zo goedbedoeld, met wat mij teistert: |
|
Vermeng veel liever jouw gezucht met mijn gegronde klachten |
|
En sidder bij de oorzaak van mijn angstige gedachten. |
|
De Slaap – ik lag behaaglijk in elkaar gedoken – |
|
Had voor de tweede keer mijn ogen delicaat geloken, |
20 |
Toen ik, terwijl ik in een aangename roes verzwond, |
|
De indruk kreeg dat ik me op het priesterkoor bevond. |
|
Omringd door zwakke zangers glorieerde ik voorin |
|
– Ik zegende het volk en ademde de wierook in – |
|
Tot plots vanuit de duist’re diepte van de sacristie |
|
Een dikke, kronkelende wolk naar binnen zweefde die, |
|
Zich vóór mij openscheurend, rijzend in een blauwe gloed |
|
Een slang liet zien, geleid door de prelaat: een waar gebroed! |
|
Dat drakenlijf, vol zwavel en salpeter, had – zo bleek – |
|
Een akelige kop die veel op een lutrijn geleek, |
30 |
Waarvan de driehoek, eng begroeid met opstaand haar, |
|
Veel kolossaler was dan onze grootste lezenaar. |
|
Hij nadert sissend, door zijn begeleider opgejaagd: |
|
Ik zie hoe het gedrocht mijn koorbank furieus belaagt. |
|
Ik schreeuwde tevergeefs en vluchtend voor zijn nijdigheid |
|
Ontwaakte ik onthutst – ik was de kluts volkomen kwijt.’ |
|
|
De cantor wenst zijn wreed relaas op dit punt af te breken |
|
En laat daarna nog slechts zijn huiverige ogen spreken. |
|
Om hem te sussen lacht Girot om die gedroomde ramp: |
|
Dat visioen was vast te wijten aan een kwade damp. |
40 |
De grijsaard duldt edoch geen scherts en snoert kortaangebonden |
|
Zijn valet de mond en klautert toornig uit zijn sponde. |
|
Terstond bezorgt men hem zijn oogverblindende gewaden, |
|
De voering afgewerkt met glanzend taf en fijne naden. |
|
Hij hult zich in zijn glimmende soutane, zeer voornaam, |
|
Pakt zijn glacés, de violette tekens van zijn faam, |
|
En grijpt zijn superplie – waarbij hij zilte tranen stort – |
|
Die door de ijverzuchtige prelaat werd ingekort. |
|
Zijn hoofd getooid met een bonnet en in zijn linkerhand, |
|
Uit bont vervaardigd, een manipel, vliegt hij flamboyant, |
50 |
De broosheid van zijn rijpe jaren steil negerend, door |
|
De kerk en arriveert als eerste op het priesterkoor. |
|
|
O, gij, die aan de stille waterkant in vroeger tijden |
|
De kikker en de muis uit lijfsbehoud verwoed zagt strijden, |
|
Die in Italië met verve flink wat onrust stichtte |
|
Door dartel over een verloren emmer te berichten, |
|
O, Muze, schenk mijn strot een ruwer stemgeluid, |
|
Opdat ik beter het chagrijn en de aversie uit, |
|
Die het gemoed van deze cantor wisten te verhitten |
|
Bij de aanblik van de bank waar híj toch placht te zitten. |
60 |
Eerst bleek en stomverbaasd, verstard uit furiositeit, |
|
Gaf hij geen sjoege als gevolg van zijn verslagenheid. |
|
Uiteindelijk, ofschoon zijn snikken hem nog smoorden, |
|
Ontsnapten aan zijn lippen deze jammerlijke woorden: |
|
|
‘Ziehier, Girot, de gruwelijke Hydra die me hoont |
|
En die me in een levensechte droom werd voorvertoond! |
|
Ik zie de helse draak die eropuit is mij te vellen, |
|
De lezenaar die mij nu in de schaduw tracht te stellen! |
|
Prelaat, wat heb ik jou misdaan? Wat maakte jou zo zuur, |
|
Dat jij op het idee kwam van zo’n duivelse tortuur? |
70 |
Ach, zelfs wanneer je ’s nachts behaaglijk in je bedstee woelt, |
|
Wordt jouw profane agressiviteit niet afgekoeld! |
|
Mijn hemel! Moet zo’n lomp gevaarte, tegen wil en dank, |
|
Voortaan een kerker maken van mijn zo geliefde bank? |
|
Gecamoufleerd en anoniem – wat een bedroevend lot – |
|
Word ik op deze plek alleen nog maar gezien door God! |
|
Ach, laten wij, veeleer dan in het duister weg te teren, |
|
Ons van de toog ontdoen, het altaar vanaf nu negeren, |
|
De hemel niet meer plagen met gezang en bovendien |
|
Geen priesterkoor meer zien waar niemand óns kan zien. |
80 |
We gaan… Maar ondertussen zal mijn vijand, zorgenvrij, |
|
Zich op zijn bank verheugen in mijn loze razernij |
|
En op het koor de opgekalefaterde lutrijn, |
|
Door hem geplaatst, bewonderen in al haar schone schijn! |
|
O nee, ik kan niet langer leven als dat ding blijft staan. |
|
Ik ga het eigenhandig slopen tot de laatste spaan |
|
En mochten wij, Girot, daarbij het leven zelf verbeuren, |
|
Dan zullen wij het overblijfsel nóg ons graf in sleuren.’ |
|
|
Bij deze woorden grijpt de cantor krachtig, want witheet, |
|
En zonder talmen de ellendige stellage beet. |
90 |
Op dat moment betreden, of het lot het zo beschoor, |
|
Girard de klokkenluider en de zanger Jean het koor, |
|
Vermaarde kerels uit Le Mans, die in geval van strijd |
|
Een degelijke kennis paren aan ervarenheid. |
|
Ze onderschrijven dat er sprake is van een affront, |
|
Doch zien voor onbesuisd verweer geen enk’le grond: |
|
‘Natuurlijk dienen wij de lezenaar te ruïneren, |
|
Maar laat ons liever niet op eigen houtje reageren. |
|
Haal de kapittelleden hierheen en behaal uw recht, |
|
Zodat het onding door wel dertig handen wordt geslecht.’ |
100 |
|
De cantor laat de lezenaar pardoes uit handen vallen. |
|
‘Akkoord,’ zegt hij, ‘Laat ze maar komen met z’n allen: |
|
Ga heen en wek hen met devote jammerklachten. |
|
Zeg de kanunniken dat wij hen hier verwachten.’ |
|
Het tweetal, schichtig en verbluft, voelt niks voor dit karwei: |
|
‘Met deze drieste en vergeefse missie worden wíj,’ |
|
Betoogt Girard, ‘belast alvorens het begint te dagen? |
|
We zijn welwillend, maar u kunt dit echt niet van ons vragen. |
|
Ach, toon toch medelij! Al mochten onze meest fervente |
|
Kreten reiken tot de deur van hun appartementen, |
110 |
De knechten – uitgestrekt in hun nabijheid – wakker maken, |
|
Die toegewijd de rust van de kanunniken bewaken, |
|
En binnendringen in de afgeschermde, stille sponden, |
|
Denkt ú, wanneer de schaduwen in deze vroege stonde |
|
Hen aan bed gekluisterd houden, dat het óns zou lukken – |
|
Met onze machteloze stem – hen daaruit los te rukken? |
|
Dus moeten wíj het zien te fiksen, om u te behagen, |
|
Waarin – jaar in, jaar uit – de klokken nimmer konden slagen?’ |
|
|
‘O, ik begrijp wel waar u heen wilt met dit loos geblaat,’ |
|
Herneemt de boze grijsaard, ‘U bent bang voor de prelaat. |
120 |
Wel honderd keer heb ik gezien hoe u deemoedig boog |
|
Wanneer hij soeverein zijn zegenende hand bewoog. |
|
Welnu dan, ga maar heen en laat uw knieën knikken: |
|
Ikzelf zal de kapittelleden wakker laten schrikken. |
|
Kom op, Girot – de enige die ik vertrouwen mag – |
|
Pak snel de ratel die we elke Witte Donderdag |
|
Gebruiken. Dat de zon, wanneer hij weer is opgegaan, |
|
Mag zien dat het kapittel eerder nog is opgestaan.’ |
|
|
Zo sprak hij. Uit een stoffig meubel pakt daarop de knecht |
|
De ratel, die er na de Goede Week is neergelegd. |
130 |
Met dit gerei en zonder op het vroege uur te letten, |
|
Weten zij de buurt behoorlijk op z’n kop te zetten. |
|
De vuige Tweedracht vliegt, want zij wenst nóg meer trammelant, |
|
Naar het paleis, alwaar ze in de grote zaal belandt, |
|
En zendt vanuit de diepste krochten – niets is haar te min – |
|
De demon van commotie en kabaal het duister in. |
|
Geen oog blijft zacht geloken in de opgeschrikte wijk, |
|
Geen enkele kanunnik toeft nog in zijn dromenrijk. |
|
De een meent dat de bliksem op het dak is ingeslagen |
|
En dat het vuur de kerk ten tweeden male weg zal vagen. |
140 |
De ander beeldt zich in – o, dat is pas een hard gelag – |
|
Dat men de donk’re metten leest van Witte Donderdag |
|
En huivert, menend dat de torenklok het noenuur slaat, |
|
Bij het idee dat hij zich voor het eten heeft verlaat. |
|
|
Zo laat ook Lodewijk, bereid tot elke represaille, |
|
Als hij de bliksemschicht hanterend weggaat uit Versailles |
|
– Wanneer de nieuwe zefiers waaien en de zon de blauwe |
|
Luchten siert – zijn vaandels op het Marsveld openvouwen. |
|
Bij louter het gekletter, door zijn opmars voortgebracht, |
|
Verschiet de Donau, uit de Taag een kommervolle klacht, |
150 |
Wacht Brussel op de oorvijg die haar neer doet zinken |
|
En hunkert de Bataaf ernaar zich nogmaals te verdrinken. |
|
|
Maar spoed, gevoed door onrust, acht men blijkbaar al te kras: |
|
Ze blijven liever liggen op hun hemelse matras. |
|
Om hen te haasten schreeuwt Girot in zijn geprikkeldheid, |
|
Dat hun een heerlijk maal in het kapittel is bereid. |
|
Door deze woorden worden alle harten aangewakkerd: |
|
Eenieder springt uit bed, eenieder vliegt, eenieder jakkert. |
|
Ze haasten zich naar het kapittel met het zoet verlangen |
|
Naar een copieuze maaltijd van wel enk’le gangen. |
160 |
Maar vruchteloos en ijdel is hun culinaire hoop! |
|
Hen ziende laat de cantor zijn verdriet de vrije loop: |
|
Hij wijst hen op zijn martelgang, neerslachtig en benauwd,
|
|
Waardoor de honger sneeft en droefenis het licht aanschouwt. |
|
Alleen Évrard, nou eenmaal tot onthouding niet in staat, |
|
Durft nog te opperen dat men de tafel halen laat. |
|
Hoezeer hij echter aandringt, geen kanunnik geeft een kik, |
|
Totdat Alain zijn keel schraapt en met zelfvoldane blik |
|
Verrijst, Alain, die o zo wijze man, die twintig keer |
|
Bauny’s prudente Somme gelezen heeft, misschien wel meer, |
170 |
Die Abelly bezit, die Raconis van buiten kent |
|
En het Latijn doorgrondt dat door a Kempis is gepend. |
|
|
‘Dit is gegarandeerd,’ zegt de geleerde canonist, |
|
‘De walgelijke streek van een verdorven jansenist. |
|
Ikzelf heb gisteren gezien, tot mijn verwondering, |
|
Hoe kapelaan Garnier bij de prelaat naar binnen ging. |
|
Arnauld, de ketter die op onze neergang is gebrand, |
|
Probeert hem listig te verleiden via die trawant: |
|
Uit Augustinus peurde hij dat de lutrijn gewis |
|
Eertijds door Lodewijk de Heilige verrezen is. |
180 |
Hij zal ons met een stortvloed aan schrifturen bombarderen. |
|
Je moet voor tegenweer een hele bibliotheek citeren, |
|
Dus laat ons bij uitnemende auteurs te rade gaan |
|
– Licht dat we bij Bauny iets over lezenaars zien staan – |
|
Onszelf in deze zaak verdiepen – er is tijd genoeg – |
|
En laat ons allemaal, zodra Aurora morgenvroeg |
|
Haar roze vingers uitspreidt over onze confrérie, |
|
Aandachtig bladeren in de beknopte Abelly.’ |
|
|
Ze worden door dit onvoorzien advies opnieuw verrast. |
|
De vlezige Évrard verstijft en vindt het ongepast: |
190 |
‘Moet ík, in weerwil van mijn jaren, weer een leerling zijn |
|
En mijn vergrijsde hoofd nog breken over een lutrijn? |
|
Een fraaie raad! We moeten alles uit het leven halen! |
|
Laat jij het, weggedoken in je boeken, maar verschralen. |
|
Voorwaar, ik lees de bijbel net zo vaak als de koran. |
|
Ik weet nauwkeurig wat een boer ons jaarlijks af moet staan, |
|
Welk pand we hebben op een wijngaard en in welke streek. |
|
De twintig vaten op mijn kamer zijn mijn bibliotheek. |
|
Ze menen ons met deze lezenaar te kunnen grieven. |
|
Ik kan haar zó, ook zonder jouw Latijn, doormidden klieven. |
200 |
Wat maakt het mij nou uit of deze daad Arnauld wel zint? |
|
Wat mij bedreigt, verniel ik, wáár het zich ook maar bevindt. |
|
Waarom, zo wil ik weten, moeten wij ons voorbereiden?
|
|
We kunnen ons veel beter, heren, aan de maaltijd wijden.’ |
|
|
Die toespraak, door de aanblik van zijn embonpoint geschraagd, |
|
Hernieuwt hun appetijt en maakt hen allen onversaagd. |
|
Vooral de cantor lijkt door dit betoog gerustgesteld: |
|
|
‘De dagen van de lezenaar zijn onderhand geteld. |
|
We gaan ons op haar resten vergewissen van mijn wraak: |
|
Een uur onthouding is voldoende voor die grootse taak |
210 |
En mogen wij ons later storten op een rijk ontbijt |
|
Dat ongemerkt in een exuberant diner verglijdt.’ |
|
|
De cantor richt zich op en zijn trouwhartige kornuiten |
|
Zijn, door deze woorden aangemoedigd, niet te stuiten. |
|
Ze rennen kranig naar het koor, een eindje verderop, |
|
En weldra doemt de lezenaar daar voor hun ogen op. |
|
Waartoe, zo menen zij, hierover langer prakkiseren? |
|
Meteen beginnen zij de opponent te molesteren. |
|
De arme spil, die zich vergeefs verdedigt, zwicht al gauw: |
|
Eenieder gunt zijn hand de glorie van een ferme houw. |
220 |
Ach! De lutrijn heeft tegen deze furie geen verweer: |
|
Ze wankelt aangeslagen, splijt en stort ten slotte neer. |
|
Zo gaat op de besneeuwde bergen van de woeste Scyth |
|
Een eik door gure noordenwinden hopeloos teniet |
|
Of zó, niet langer meer gesteund door zijn versleten spanten, |
|
Zakt een krakkemikkig dak ineen aan alle kanten. |
|
De povere restanten worden, smadelijk verschopt, |
|
Door de verwenste meute bij de cantor weggestopt. |
|
|
|
|
|
|