Nieuwe
Tilburgsche Courant - zaterdag 28 juli 1934
Uit de geschiedenis van
Tilburg's oude huizen
Reeds langen
tijd waren wij van plan het een en ander mede te deelen over
Tilburg's oude huizen en hunne benamingen, doch niet alleen
de huizen van Tilburg zelf, maar ook van die huizen,
buitengoederen en herbergen tegen den rand van de stad,
welke vroeger veel door de Tilburgers bezocht werden. Wij
willen nu aan dit plan, na heel wat vergeelde papieren te
hebben nagesnuffeld en oude herinneringen te hebben
opgerakeld, uitvoering geven en beginnen met een van
Tilburg's oudste en meest beroemde buitenherbergen, ter
plaatse waar nu de R.K. Handelshoogeschool is gevestigd, nl.
de herberg Tivoli.
De herberg
Tivoli was nog een overschot van het oude buitengoed
Enthoven, in 1300 reeds genoemd en toebehoorende aan de
voorname Tilburgsche familie Back (Bax, Backx, Bacx) waarvan
eenige leden Abt van Tongerlo zijn geweest. De Buurtschap
aldaar heet nog altijd Enthoven (Enteven) en komt in de
nieuwe kaarten ten onrechte als Eindhoven voor, want wij
meenen dat de woordafleiding meer te maken heeft met "ven"
dan met "hoven". Hoe oud de herberg Tivoli geweest moet
zijn, althans hoe lang zij dien naam gedragen heeft, is niet
met zekerheid te zeggen, doch mogelijk had het buitengoed
reeds dien naam vóórdat het herberg geworden is. Het
buitengoed als herberg zal bestaan hebben van eenige jaren
vóór 1800, althans dit kunnen wij concludeeren uit de
volgende bekendmaking uit het jaar 1827. Wij lezen dan:
Openbare Verkooping van het Huis "Tivoli" te Tilburg.
Pieter
Gerard Molengraaff, openbaar notaris, residerende te
Tilburg, zal voor Adriaan Donders op 26 Nov. 1827 des avonds
te zes uuren, in het voorgemelde huis te Tilburg aan het Ven
(1) provisioneel en over veertien dagen finaal verkoopen het
bovengenoemde huis en erven, bevattende onder anderen: zeer
ruime boven- en benedenlokalen, met aangelegen terrein,
plantaadje, koepels, slingerbosch, groot omtrent 40 Ned.
Roeden, aan het Ven gemerkt lett. No. 1357, Oost de straat,
West Wilh. Mutsaerts, Zuid Wed. A. Mombers en Noord Arnoldus
Storimans, waarin tappersnering, het houden van danspartijen
en concerten sedert een aantal jaren met goed gevolg heeft
plaats gehad, zijnde het zelve zeer geschikt voor fabriek of
andere nering of bedrijf.
De helft van
den koopprijs kan tegen interest van vijf ten honderd
blijven staan.
Zegt het
voort!
Ter boekdrukkerij van H. Palier en Zn., 's Bosch.
Het
buitengoed kwam bij dezen verkoop in handen van de familie
Panis en bleef herberg.
Wanneer in
vroeger dagen voorname personen Tilburg bezochten en dat had
in de jaren 1800-1850 veelvuldig plaats, dan werd ter hunner
eere in Tivoli een feest gegeven. Zoo lezen wij in het
dagboek van de Beer: "1833. 5 Augustus hebben de Heeren
hoofdofficieren in het huis genaamd Tivoli een bal gegeven.
Z. Kon. Hoogh. de Prins was daarbij tegenwoordig. Alsook
eenige aanzienlijke heeren van Tilburg, die ook waren
geïnviteerd." Zoo werden in Tivoli in de jaren, dat de Prins
te Tilburg kwam veel openluchtbals gehouden. Door de oude
Harmonie werden er reeds in 't begin van de 19de eeuw vele
buitenconcerten gegeven, terwijl ook de N. Kon. Harmonie bij
hare oprichting in 1843 Tivoli koos voor de bals, welke des
zomers aan de leden der sociëteit werden aangeboden. Tivoli
was een gaarne gezochte buitenplaats, het lag dicht bij het
centrum, had een schitterende tuin, welke later door de
spoorwegen gedeeltelijk is ingenomen, in allen deele, wat
men nu noemt een aangenaam zitje.
Het
buitengoed werd ongeveer het jaar 1860 aan zijne vroegere
bestemming onttrokken, door aankoop door den kolonel de
Horion de Corbij. Daarna kwam het in bezit van den heer Leo
Swagemakers, die het geheel verbouwde, en daarna in bezit
van de R.K. Leergangen, die ene algeheele verandering
aanbrachten. Nu herinnert nog alleen een stukje tuin aan den
vroegeren slingertuin, eene koepel aan de vele koepels en
een paar mooie acacia's aan den vroegeren boomenschat. Sic
transit…
GERARD VAN
LEIJBORGH
1. De
Bosscheweg behoorde in die jaren nog administratief onder de
wijk "Het Ven", later onder de wijk Heuvel.