Nieuwe
Tilburgsche Courant - vrijdag 19 juni 1936
Na 60 jaren
Een
merkwaardige dag uit de geschiedenis
der
Tilburgsche Zouaven-broederschap "Fidei et Virtuti"
Och, rijs
nog eenmaal voor mijn oogen
Tilburg
zooals ik u zag
Van vreugde en geestdrift
opgetogen
Op des Pausen jubeldag!
Nog éénmaal slechts tot troost
des harten
Tot verkwikking van 't gemoed
In dezen tijd van zielesmarten
Eenmaal! Tilburg! 't deed zoo
goed.
J.
Vrancken, Pr.
't Was op 16 Juni 90 jaar
geleden dat de groote Paus Pius IX tot de opperste leider
van het Rijk van Christus op deze aarde verheven werd. Op 21
Juni 1876, dus 60 jaar geleden, had in onze stad een
merkwaardige feestviering plaats ter gelegenheid des Pausen
30sten verjaardag van zijne kroning. 't Was na deze
feestviering dat de priester-dichter, J. Vrancken,
bovenaangehaalde regelen aan 't papier toevertrouwde, als
ontboezeming van de weelde van het grootsche schouwspel, dat
te Tilburg had plaats gevonden, trouwens al wat in Nederland
en België iets bij de Zouaven te beteekenen had, was in
Tilburg vereenigd onder voorzitterschap van Graaf de
Villermont. Het verslag van deze vergadering zegt o.a.:
"Vreemdelingen, die ons nijver
Tilburg op een der godsdienst gewijd feest niet bezocht
hebben, kunnen zich nauwelijks een denkbeeld maken van het
schouwspel, dat alsdan deze stad van 25 duizend inwoners
oplevert en het deed den edelen bezoekers van Brussel,
Antwerpen, Mechelen, Hasselt, Luik, Amsterdam, Rotterdam en
uit alle provinciën van Nederland goed aan 't harte, toen
zij, op den 30sten verjaardag van de kroning van Z.H. Paus
Pius IX, Tilburg in feestgewaad getooid zagen, zoo algemeen,
zoo eensgezind, dat er geen huis bijna was, dat er schier
geen straat was, welke geen behoorlijk gezicht opleverde.
Ja! Stemde een prachtige Junizon reeds vroeg tot
opgewektheid, vlaggen gaf den hooggeschatten gasten, die wij
de eer hadden in ons midden te bezitten en wier getal wij
met iederen morgentrein zagen vergrooten, te kennen, dat
Tilburg niet dan even rechtgeaarde vaderlanders als
geloovige zonen der Kerk in zijn boezem telt. Over den
uitstekend katholieken geest, over de geestdrift voor de
heilige zaak des Pausen, waarvan onze fabrieksstad blijken
gaf, hadden die waardige mannen dan ook slechts eene stem en
hun getal was velen."
Het verslag zegt dan, dat
behalve Graaf de Villermont, den grooten vriend van Z.H.
Paus Pius IX, nog aanwezig waren (de vergadering had plaats
in de Fraterschool van 't Heike, terwijl geluncht werd in de
pas gebouwde zaal van de Zouaven-broederschap, Koestraat,
sinds ettelijke jaren afgebroken) de kapitein Ridder Lénon
de Résimont, August Snieders hoofdredacteur van het
Handelsblad te Antwerpen, Spinnox secretaris van de
Zouaven-vereeniging te Antwerpen, L. Croonenberghs president
van de vereeniging te Hasselt, de Luitenants Looijmans uit
Oudenbosch en A.H. Arts uit 's-Bosch (later Tilburg), J.H.
v. Rijckevorsel oud-consul van België te 's-Bosch en
verscheidene voorzitters van de vereenigingen uit Nederland
en België.
Het vereenigingspunt der
oud-Zouaven was natuurlijk de zaal der Broederschap en men
begrijpt welke blijde ontroering daar plaats greep, als
ongeveer driehonderd oud-krijgers van Z.H. daar heen snelden
om hunne vrienden, hunne kameraden van Rome, Monte Libretti,
Mentana, enz. te zoeken, te vinden en bij een weerzien van
vijf, zes, tien jaren weer met hartelijken handdruk te
groeten. Maar spoedig wordt de vaan ontplooid, de schoone
vaan, waarop de Tilburgsche vereeniging trotsch mag gaan (1)
en al die vrienden, al die broeders, met geestdrift bezield,
volgen met lichten tred de banier naar de hoofdkerk van den
H. Dionysius, parochie 't Heike, alwaar te 9 uur een
plechtige Hoogmis gevierd zal worden. Door de zorgen van
Pastoor v.d. Lee was de kerk op zijn prachtigst versierd,
zelfs het orgel was met draperieën versierd. Een treffend
moment was het toen de oud-Zouaaf W. van Hulst uit Vechel,
met eereteekenen beladen, doch wiens grootste eereteeken het
houten been was, waarop hij na den slag van Mentana moest
steunen, binnentrad en door den heer Willem Mutsaers werd
binnengeleid naar de eereplaats bij het O.L.Vr. altaar. De
H. Mis werd opgedragen door Mgr. Sacré uit Mechelen, aan het
altaar hielden een aantal Zouaven, gecommandeerd door den
oud-luitenant Looijmans, de wacht.
De
vergadering welke hierna gehouden werd, was het tooneel van
laaiend enthousiasme, door de vele redevoeringen welke
gehouden werden. Door generaal De Charette werd eene kerk te
Loigny gebouwd, in welke kerk een crypte is, waarin de
stoffelijke overblijfselen der helden van Mentana werden
geplaatst en waar ten eeuwige dage voor hunne zielerust
Missen zullen worden gelezen. Generaal de Charette wilde,
dat het altaar betaald zou worden uit de penningen, door
alle oud-Zouaven verzameld, opdat het zoodoende een heerlijk
gedenkteeken zou zijn van den eerbied voor de gevallen
slachtoffers en hunne gehechtheid aan hunne vlag. Te Tilburg
werd op deze bijeenkomst de som van honderd gulden
bijeengebracht waarvoor op 8 Juli een eigenhandig
dankschrijven van De Charette werd ontvangen (2).
De zaal der Zouaven-broederschap
zag in den namiddag ongeveer 250 hoogwaardigheidsbekleeders
en oud-Zouaven aan den disch vereenigd, waar weder vele
redevoeringen werden gehouden, totdat de N. Kon. Harmonie in
den avond eene muzikale hulde kwam aanbieden, hetgeen met
het "Wien Neerlands bloed" werd besloten. Schooner stonde,
zoo besluit het verslag, aan dit inderdaad plechtig
oogenblik kon niet gevonden worden om een aanvang te maken
met het schitterend vuurwerk, dat eensklaps het voorplein
der Zouaven-broederschap en de geheele vlakte van
"Nijveroord" verlichtte (het terrein vanaf de Koestraat tot
de Gasthuisstraat was in die dagen een vlakte, de
"Heuvelsche Akker" in de wandeling genaamd), opvolgend
verschillende, allen goed geslaagde voorstellingen te
aanschouwen bood en met een prachtig "Leve Pius IX!" in
vlammende zilveren letteren met gouden stralen, als
verrassend kroonstuk, het genot van dezen heerlijken avond
sloot.
Wat waart gij schoon in uwen
jubelfeestdosch,
Wat waart gij heerlijk in uw
feestkleed,
O, Tilburg! toen de bloem der
oorlogshelden
In uwe veste zich verblijdde
vrij.
Het "Leve Pius" en uit duizend
borsten
Daar daverde, dat
geestdriftvolle lied,
Dat lied, één toon, één kreet
slechts, "Pius leve!"
Dat allen hem verlaten, Tilburg
niet!
Sinds dit feest zijn 60 jaren
verloopen. Tilburg heeft zich uitgedijd van 25.000 tot
90.000 zielen, de gelederen der oud-Zouaven zijn gedund, een
voor een zijn ze opgetrokken tot voor den troon van Hem,
voor Wien zij op deze wereld gestreden hebben. Nog een
kleine wijle en het keurcorps der Zouaven zal geheel tot de
geschiedenis behooren.
Nog menigmaal zijn hier
herdenkingsdagen, doch geen, welke het Katholieke
Nederlandsche bloed zoo heeft doen opbruischen als de dag
van 21 Juni 1876, waaraan de herinnering bij de oudsten
onder ons nu nog voortleeft en waarvan het verslag (3) in de
boekenkast nog eene eereplaats inneemt.
G. v. L.
1. Deze vaan berust nog bij den
ruim 91 jaar ouden, laatsten Zouaaf van Tilburg.
2. Waar zijn de archieven van de
Zouaven-broederschap gebleven? Waar zijn de vele portretten?
3. Verslag van het feest der
Zouaven-comité's van Nederland en België, onder
voorzitterschap van Graaf de
Villermont ter eere van het 30-jarig Pausschap van Z.H. Pius
IX, op den 21 Juni 1876 te Tilburg gevierd, Tilburg,
Snelpersdruk N. Luijten 1877.