Inhoud Gevanel 5:
1929 12 14
21 Langs de straat - Volksfantasie
1930 02 03
22 Langs de straat - Eenrichtingsverkeer
1930 05 28
23 De tamme vink - 'n Ware gebeurtenis
1930 06 06
24 Tegen het eenrichtingsverkeer, maar begrepen! -
Historisch
1930 11 17
25 Langs de straat - De kruimels van de tafel des rijken
Nieuwe
Tilburgsche Courant - zaterdag 14 december 1929
21 Langs
de straat - Volksfantasie
Plaats van
handeling: Zwijsenstraat voor 't Politiebureau. Weerbericht:
nog steeds stormachtig maar droog. Verwachting: storm en
regen, misschien ook niet.
Voorspel
Eerst
langzaam, doch dan in sneller tempo verzamelt zich 'n groote
menigte, meest marktgaande vrouwen van allerlei slag
verzamelen zich voor 't hek van het Politiebureau.
1ste
bedrijf, 1ste tafereel
De wildste
geruchten doen de ronde. De moordenaar van Düsseldorf zou
zich op 't bureau bevinden. 'n Rukwind speelt langs de haren
der vrouwen, doet 'n poging om de hoeden mede te sleuren.
1ste
bedrijf, 2de tafereel
't Gerucht
gaat van mond tot mond, dat de Düsseldorfsche moordenaar
aangezegd heeft alleen in de Zwijsenstraat slechts 42
moorden te plegen.
1ste
bedrijf, 3de tafereel
De monden
roepen brrrrrr… de tanden klapperen.
Wegens
afwezigheid van 'n doek kan dit niet vallen.
2de
bedrijf, 1ste tafereel
'n Auto N
718 rijdt de poort binnen, 'n opstuiving in 't publiek.
Geroep: "Nauw brengen z'm weg." 't Publiek stuwt meer en
meer op. Met haarspelden wil men zich wapenen… doch men
heeft ze niet. Opeens…, de auto rijdt weg… leeg, d.w.z. met
alleen de chauffeur er in. Algemeene teleurstelling…, de
nieuwsgierigheid onvoldaan… De straat stroomt leeg.
Tusschen het
2de en 3de bedrijf verloopen 10 minuten.
3de
bedrijf, 1ste tafereel
'n Auto mooi
blauw gelakt, lang model 6 cylinders, super six, houdt voor
't hek stil. 't Publiek dringt weder op. Wat nu weer? 'n
Dikke meneer stapt uit, 't type van 'n aannemer van
reuzewerken, begeleid door 'n type meer werkman, uitvoerder
misschien? Met ernstige blikken nemen ze de omgeving op,
kijken op naar den hoogen achtergevel van 't stadhuis.
3de
bedrijf, 2de tafereel
De gekste
geruchten doen de ronde; de Düsseldorfsche moordenaar is
vergeten. "Dès de aannemer van 't stadhuis; ze gaon 'n nuuw
bouwen tegenover de kerk op de Mèrt en 't aauw wordt
museum." De menigte is een en al aandacht. 'n Paar
rechercheurs komen buiten kijken, monsteren de menigte.
3de
bedrijf, 3de tafereel
Ongemerkt
bijna komt de eerste auto terug. Stopt plots voor den
hoofdingang; man met masker erin; 't gebeurt in een oogwenk,
rrrrrrt… auto weg.
Slottafereel
De
Zwijsenstraat herkrijgt plots haar gewoon marktaanzicht. De
dames gaan "koopjes" zoeken.
Moraal
Laat toch de
fantasie niet te veel de gemoedsrust in de war brengen. De
Düsseldorfsche moordenaar zal wel niet in onze stad zijn;
zou hij er onverhoopt wel geweest zijn, nu, dan is hij
netjes opgeborgen. Tilburg kan rustig werken en ook rustig
slapen.
Gevanel
Nieuwe
Tilburgsche Courant - maandag 3 februari 1930
22 Langs
de straat - Eenrichtingsverkeer
'n Mooie dag
ongeveer einde Januari. 't Kon een van die mooie dagen zijn,
die legendarisch aan Februari worden toegewezen. In 'n
straat, we zullen omwille der navorsching maar geen naam
noemen en ook geen persoonsnamen omdat een der "dramatis
personae" 't niet aardig zou vinden. Er staat 'n groote
hooge wagen, zooals er trouwens wel meer zijn. Vanuit die
wagen staffelt 'n koe over 'n breede plank naar buiten,
vastgehouden met 'n touw door een der "dramatis personae".
't Kan een koe zijn geweest, mogelijk was 't nog maar 'n
vaars, 't was in elk geval 'n beest, waarvan 'n slager
handig biefstuk weet te snijden. Toen 't beest uit den wagen
was geladen, werd 't naast den wagen geplaatst, om den
voerman gelegenheid te geven z'n voertuig te sluiten. Doch
toen begon 't spul. De "dramatis personae" deed 't touw
spannen en trok en trok om de koe, althans het biefstuk
leverende rund, eenige meters verder naar den stal te
leiden. 'n Ruk, nog 'n ruk, 't beest bleef pal op z'n
plaats, er was geen beweging in te krijgen. 't Geval begint
belangstelling te trekken.
Daar daagt
een ander "dramatis personae" op. "Timmert 'm op z'n bast",
roept deze den eersten "dramatis personae" toe. Klets!
Klets! 't Touw komt op den rug van 't biefstuk leverend dier
los. 't Blijft stokstijf op de plaats staan. 't Geval begint
nog meer belangstelling te trekken; er vormt zich een
groepje alle "dramatis personae" rondom de runderhaas
leverende koe en den zich boos en ongeduldig makenden
leider. "Neemt een stok", raadt een der "dramatis personae".
Zwiemend komt de stok op het onwillige dier neer.
Daar dringt
zich 'n nieuw "dramatis personae" door den kring. 'n Oud
heertje met bestoft zwarten bolhoed, 'n lorgnet aan dik
zwarten lint. "Weet u wel, beste vriend," klinkt het in 'n
taal, dat geen Brabantsch lijkt, "dat 't hier
eenrichtingsverkeer is." Daar staan alle "dramatis personae"
perplex van, niet aan gedacht. "Wel verdimme", roept de
geleider en meteen rukt hij 't dier naar de andere zijde,
dat dra op dien ruk reageert en kwakkelstappend gewillig
langs 'n grooten omweg het doel van de wandeling bereikt.
"Hi hi," roept 't heertje, onwillekeurig z'n zwart bestofte
hoed af en weer op zettend, "'n pracht van 'n beest en zeg
nu maar dat de regeling niet deugt." Even verder moet 'n
agent 'n slagersjongen op het navolgen van de bepaling van
het eenrichtingsverkeer wijzen.
Gevanel
Nieuwe
Tilburgsche Courant - woensdag 28 mei 1930
23 De
tamme vink - 'n Ware gebeurtenis
Aan de
voorgevel van 'n nederig huisje aan de Vreedepad hing 'n
even nederig vogelkooitje. Doch in dat nederig kooitje
huisde 'n vink, dat bij dagen vooral wanneer de zon de
omgeving zette in 'n zee van levensfleurend licht, wanneer
het heerlijk jonge groen van de overliggende tuin tintelend
in het gouden licht een paradijsgloed verspreidde, dan
juichte de vink in hemelschen zang z'n levenslied van geluk
en blijdschap. En zij, die de Vreedepad passeerden, zij
bleven blij verrast staan en keken, mede juichend, naar het
kooitje van waaruit de vink door zijn vroolijken zang als 't
ware de levensblijheid in de harten der luisteraars
overgoot. Zelfs trok het beestje de aandacht van de langzame
wandelaars uit de Heuvelstraat.
't Werd daar
'n idyllisch plekje dat meer en meer de aandacht trok en
waar de luisteraars zich kwamen verlustigen; ja zelfs door
bieding de schat naar hunne eigene omgeving wilden
meetronen. En wanneer de zomer vorderde, dan zwollen nog de
lustaccoorden van de zangrijke vink. De komende winter was
slechts de rustperiode om aan de vink de gelegenheid te
geven bij het jonge voorjaarsgroen zijn zegenrijken arbeid,
waardoor deze aan de minnaars der natuur zooveel genot
verschafte, te hervatten. En dan zagen wij met innig
verlangen de nieuwe zomer tegemoet, want de vink kweelde
nieuwe levenslust, nieuwe levensmoed tot ons.
Zoo
herhaalde 't zich een paar jaren, totdat de nieuwe zomer ons
de juichende vinkenzang niet meer bracht. We wachtten…
tevergeefs. We vreesden, dat de bezitter zou zijn bezweken
voor 't aanlokkende geld en het zangertje elders z'n
levenslied te kweelen zat. Dies gingen wij op kondschap uit.
We traden de woning binnen, waar we met de oude Tilburgsche
gastvrijheid werden ontvangen en aanhoorden 't volgende
verhaal.
"Nee,
m'nheer, nie verkocht, mar afgegeve of liever teruggegeve."
"Wè zegde daor? Afgegeve, hoe komde daor toe, zo'n schon
bistje?" "Dè moesik wel!" "Wè, moeste dè? 't Was toch jouw
veugeltje." "Nee, m'nheer, dè was 't nie." "Was 't dè nie?
En ik hem hier al wel drie jaor geheurd." "'t Is wel vrèmd,
mar 't was mèn veugeltje nie, mar gao zitte, dan zak 't
vertelle. 'k Waar veur 'n jaor of drie bij onze Loewie in de
Willem II-straot op 'n middag en die ha sjuust in z'n
kiepekooi 'n veugeltje gevange. Hij wies nie wet 't waar en
daor ik 'n veugeltjesprutter ben, gaaf ie 't mèn. Ik ha 't
gère, want ik zaag dèt 'n vink waar en ik naam 't mee en
zette 't in 'n kooike. En as 't schoon weer wier, dan hing
'k 't buite en 't zong as 'n nachtegaol, dè hedde zelf
geheurd. Iedereen kwaam luistere."
"Jè, dè
wittik, mar waor ist naauw." "Dè zak oe ók zegge. Verleje
jaor op 'ne middag kwaam hier 'ne kappesien (1). En die
vroeg of ie de vink is moog zien. Mee alle plezier
eerwaarde. En toen hadde toch motte zien. Hij begos allemaol
tegen 't veugeltje te praote en op slot zeetie zet 't kooike
is ope. Nee zik, dè doek nie want dan vlieg 't weg. En witte
wè de kappesien toen zee? Dès mèn veugeltje. Ik zee dès nie,
want ik heb 't al ruim twee jaor." "Jè en toch is 't mèn
veugeltje." "En werkelijk 't bistje dee net of ie de
kappesien goed kende. Hij vertelde toen dèt bij hum was
weggevlogen, toen de cel openstond en hij weg was. Hij had
't opgebrocht toen 't nog piepjong was en hij nog in Den
Bosch was. Mee goedveine van den baos moog ie 't naor
Tilburg meenemen. Hij zee toen gao mar mee naor 't kloster
dan kunde zien dèt van mèn is. Ik zei toen naor 't kloster
gegaon.
De kappesien
liet 't in de gang los en aachter elkaar vloog 't naor de
cel waor 't ging zitte zingen van blèdschap dèt 't wir thuis
was. En jè, zeet ie, as 'k 't terug krèg, krègde van mèn
drie kenaorieveugeltjes. Ik zi, dè hoeft nie, want as 't
jouw veugeltje is, dan mottet terug hebbe en dan hebbik er
niks vur terug nodig. Mar is dè nie curieus, dè de paoter
nao meer dan twee jaor z'n eige vink terug hee. Ik zij zo
blij dè'k 't nie verkocht heb." "En waor zen naauw oew
kenaorieveugeltjes?" "Ik hè gezee dèk 'r gin drie wo, mar ik
moes er toch twee vatte, één hèk 'r aon onze Loewie gegeve
en d'aander hèk hier; 't zingt as 'k 't vraog." En
werkelijk, 't beestje begon te zingen toen 't de goede man
vroeg. Zoo eindigde deze ware historie aan de Vreedepad,
waar 't steeds vrede is in 't nederige huis.
Gevanel
1. Pater
Siegesmundus
Nieuwe
Tilburgsche Courant - vrijdag 6 juni 1930
24 Tegen
het eenrichtingsverkeer, maar begrepen! - Historisch
't Gebeurde
gisterenmiddag, dat 'n jongeman naar de kerk ging om,
alvorens in 't huwelijksbootje te stappen, van den pastoor
eenige wijze raadgevingen te ontvangen, die hem in z'n
verder leven van groot nut zouden zijn voor z'n
huwelijksgeluk. Nog geheel onder den indruk van de wijze
lessen, die hij had ontvangen, stapt de a.s. echtgenoot uit
de kerk, neemt z'n fiets, springt er op en peddelt weg tegen
de regels van het verkeer in. Daar nadert 'n politieman,
ziet de overtreding van de verordening en houdt den zondaar
staande. "Weet je wel, dat je hier zoo niet rijden mag?"
Bedremmeld kijkt de wetsovertreder op. "Ja, nu je 't zegt,
zie ik 't ook." "Ga jij niet trouwen", zegt de agent, die
hem uit de kerk heeft zien komen en den toestand overziet
en… begrijpt. "Ja…" "Nu, voor ditmaal dan." Nu moet men nog
zeggen, dat de politie niet tactisch optreedt.
Gevanel
Nieuwe
Tilburgsche Courant - maandag 17 november 1930
25 Langs
de straat - De kruimels van de tafel des rijken
'n Zeer
variante voormiddag, nu eens schijnt de zon vanuit een
helder blauw, in de verre verte breed omkranst met
weelderige wolken van het allerkuischte wit, dan weer
striemt de kille regen in lugubere depressie terwijl de
druppels kletterend op de steenen terugkaatsen en een dubbel
nat suggereeren voor het haastig en ineengedoken
menschenras, dat zuchtend heenenspoedt naar 't doel dat hen
vooral onder deze omstandigheden magisch trekt. En 't was
Vrijdag, dat verhoogt nog de lugubere stemming: Vrijdag's
weer is Zondag's weer! Dan houdt plots de regen weder op en
't zonnetje straalt even plots in vorige glorie, 'n grillige
voormiddag. En even rustig als voorheen schuiven de
weelderige wolken van het meest onsmettelijke wit langs de
blauwe lucht.
De
verkeersagent regelt het verkeer, auto's, fietsen, karren;
met onverwoestbare regelmaat verdwijnt dit vanuit vier
toevoersgangen in den eindeloozen trechter van de
Nieuwlandstraat. Daar buigt zich de agent, hij komt even van
z'n hoogen troon. Ziet hij 't goed? 't Is allang in orde en
weer beklimt hij z'n steenen verhooging en regelt met een
gelaat waarop niets dan diepe ernst te lezen staat. En
werkelijk, op drukke momenten kan 'n enkele niet goed
overwogen handbeweging het leven kosten aan 'n fietser, die
in hem alle vertrouwen stelt.
Daar nadert
vanuit de Stationstraat, 't kan ook wel Tuinstraat geweest
zijn, 'n groote hond, 'n soort Hollandsche herder, althans
'n groot geelachtig prachtdier. In z'n bek draagt hij 'n
grooten lap vleesch, lang naar schatting 80 à 90 cm en breed
15 cm, mooi frisch rood met hier en daar witte vlekken en
doorregen met dunne ribben. (O, beenhouwer, vergeef me m'n
onvakkundige schildering!) Was 't 'n ribstuk? Ik heb me
nooit in 't keukendomein gewaagd. Alleen werd ik verrast
door den fieren gang en den overwinnaarsblik, die echter
geen toenadering duldde, van 't prachtig beest. Zoo fier kan
alleen 'n boekenwurm loopen, die plotseling onder 'n hoop
rommel 'n zeldzaam boekwerk heeft ontdekt en daarop voor 'n
paar centen beslag heeft gelegd; met dien verstande dat er
de hond wel niets voor betaald zal hebben.
Schuchter
volgde ik den hond, die met vluggen pas de Schijfstraat
insloeg. Hebben de honden een goeden reuk, ja, het
overtuigend bewijs zag ik daar voor me; van verscheidene
kanten kwamen des overwinnaars rasgenooten opdagen. Kleine,
groote, middelmatige. Zelfs een doesje dat even tevoren
zacht rustte in de armen van 'n juffrouw die de kinderen aan
de school zou afhalen, rukte zich uit de zoete omarming van
zijn meesteresje. De groote hond vond de tantaluskwelling nu
lang genoeg, hij vlijde zich neer in eene nis, gevormd door
een poort in de Schoolstraat en begon z'n wellustmaal,
daarbij vervaarlijke blikken werpend op z'n rasgenooten die
zich in een wijden boog om hem heen geschaard hadden.
Wanneer twee
honden om een been vechten, kan er de derde zich mede uit de
voeten maken, dat is 'n schoon en waar spreekwoord, doch het
is alleen geldig wanneer slechts drie honden in 't spel
zijn, voor 'n heele serie gaat het niet op, omdat dan de
naijver en de diverse belangen te zeer uiteenloopend zijn en
de een den ander in 't bedwang houdt. Zoo is 't in 't groote
leven en zoo ook hier bij dit hondenlucullusmaal.
Ondertusschen smult de hond verder en houden zijne
afgunstige natuurgenooten elkaar in bedwang. Doch nu zien we
een zeldzaam feit, dat we hier aan de vergetelheid willen
ontrukken. De hond had, men noemt het voorbeeld wel eens
wanneer de sociale toestanden besproken worden, de hond had
dan liever het vleesch dan het been en wierp met een
zwierigen zwaai telkens een ribbeen, afrukkend met den
grooten muil, naar de armen daar vóór hem. 't Waren als
kruimels die van de tafel des rijken vielen. Geduldig
wachtte elke hond z'n beurt, totdat de laatste zich met 'n
kluifje zonder bedankje aan den edelmoedigen rijkaard uit de
"pooten" had gemaakt.
Toen keek de
groote hond me met een allesbehalve vriendelijken blik aan
als was hij bevreesd, dat de koning der schepping hem zou
belagen. 'n Volle maag schenkt en onderhoudt weinig energie
en levenskracht, dat scheen ook de hond en z'n instinct te
voelen, want eenigszins schuw trok hij zich in een
nabijzijnde poort terug. Om te voldoen aan z'n natuurdrang
de overschot te verstoppen tot slechtere dagen? Ik heb het
niet trachten te achterhalen. Voor mij blijft 'n vreemde
hond nog altijd 'n onbetrouwbaar beest.
Gevanel