Nieuwe
Tilburgsche Courant - donderdag 2 november 1933
Het
Huiverbrood
Onder de vele
goede, oude Brabantsche gebruiken behoort ongetwijfeld het
nuttigen van het St. Hubertusbrood of zooals de volksmond het
hier noemt het Huiverbrood (Huibkesbrood). Het is een oud
godvruchtig gebruik, dat zich vooral in Brabant in de Folklore
heeft vastgehecht. En dat kan ook niet anders, want de H.
Hubertus was, na den H. Lambertus, de groote apostel van
Brabant. Hoe oud dit gebruik is, is moeilijk te zeggen, zooals
dit met verreweg de meeste oude gebruiken niet te bepalen is. In
elk geval is het een zeer oud gebruik en de veronderstelling zou
niet ongewettigd zijn, wanneer we den oorsprong zouden stellen
bij het leven van den H. Hubertus zelf. Want wat is het geval,
het St. Hubertusbrood wordt genuttigd om ons te beschermen tegen
de hondsdolheid in het bizonder en tegen den kwaden geest in het
algemeen.
Toen de H.
Hubertus op zekeren dag aan het preeken was, ongeveer het jaar
730, begon eene vrouw, die door den kwaden geest bezeten was,
zoo te razen en te tieren, dat dit onder het gehoor eene groote
opschudding verwekte. Toen de H. Hubertus merkte hoe de duivel
door deze vrouw zijn bekeeringswerk wilde beletten, deed hij
haar tot zich komen en vertrouwende op de almacht Gods maakte
hij over haar het H. Kruisteeken en tikte haar tegen de wang,
zonder daarbij verder een woord te spreken. De vrouw viel als
dood ter aarde, doch nadat zij alzoo eenigen tijd gelegen had,
begon haar een golf etter uit den mond te stroomen, waarna de
booze geest haar uit het lichaam vlood. Aldus zegt de Legende
der Heiligen. Men ziet, zooal dit gebruik van het eten van
gewijd brood niet door den H. Hubertus zou zijn ingesteld
geworden, dan toch hebben de oude Brabanders dit gebruik al
spoedig opgenomen om door het nuttigen geest en lichaam van
kwade neigingen vrij te houden of te behoeden tegen de dolheid,
in casu de hondsdolheid.
Hoe de oude
gebruiken kleur en warmte aan het dagelijksch leven geven, lezen
wij in het orgaan van den Ned. R.K. Bond van Banketbakkers,
wanneer het bespreekt een werk over het Brood en gebaksvormen en
hunne beteekenis in de Folklore. Het blad zegt dan: "Ook het
geheel levert in juiste volgorde een overzicht van oude zeden en
gebruiken. De indeeling genomen naar de hoofdmomenten in het
kerkelijk jaar levert een aaneengesloten bewijs van den
ontzaggelijken invloed, welke het Geloof op het volksleven heeft
gehad en laat ook duidelijk zien hoe het leven kleur en warmte
verkreeg door het meeleven met de Kerkelijke jaarfeesten.
Vanzelfsprekend moesten ook de oudheidensche gebruiken aan de
orde komen, des te mooier zien we ook in dit werk het overgaan
van de Germanen naar den katholieken godsdienst en zal ieder den
zegenrijken invloed daarvan moeten erkennen... om mede te helpen
tot het herstel van goede gewoonten en gebruiken, welke aan het
leven meerdere beteekenis geven."
Zooals men ziet,
de oplossing van het vraagstuk van dit oude gebruik kan
teruggaan tot den H. Hubertus en zou deze aan het gebruik
mogelijk veredeling gegeven hebben, wellicht wel tot
voor-christelijke tijd. Wat hiervan zij, het is een oud
christelijk gebruik, dat ook aan onzen destrueerenden tijd meer
warmte en kleur kan geven, waaraan het zoo dringend behoefte
heeft. Wij voor ons kunnen dan ook niet nalaten den lezers op te
wekken mede te werken om dit echt oud en goed Brabantsch gebruik
te helpen bevorderen. De feestdag van den H. Hubertus valt op
Vrijdag 3 November a.s. Op de dorpen rondom Tilburg bestelt men
het "Huibkesbrood" reeds 14 dagen van te voren.
Zooals bekend is
de H. Hubertus ook de patroon der jagers.
GERARD VAN
LEYBORGH