Foto hiernaast van links naar rechts: John Coleman, Annemie Franken, Jan Franken
|
Hereniging met een onderduiker dagboek van een reis van Tilburg naar Milwaukee in 1946
|
||||
De foto's die Jan Franken in zijn reisverslag op de linker pagina's plakte, zijn hieronder weergegeven op de pagina waar ze werden aangetroffen. Het is mogelijk dat sommige foto's die zich los in het cahier bevonden zich niet meer op hun oorspronkelijke plaats bevinden. Het handschrift verklaart niet altijd waarom bepaalde foto's zijn opgenomen of onder welke omstandigheden ze werden genomen. Waar mogelijk is in dit geval een korte aantekening toegevoegd tussen vierkante haakjes. |
|||||
|
Omslag van
Frankens notitieboek
Formaat: 18,5 x 18,5 cm. |
||||
Schutblad
|
|||||
1
Blanco |
|||||
2
Ansichtkaart Holland-America Line m.v. "NOORDAM"
Onderschrift Captain Kooy 1e Hofmeester Scheffer 2e Hofmeester Meyer Purser Verschuuren |
|||||
3
20 Juli Vandaag dan eindelijk de vertrekdag. Vaarwel handjes geven en kusjes drukken. Om 9 uur aankomst Rotterdam; een horde zenuwachtige mensen staan al te trappelen, de ene al dwazer als de ander en vooral degenen die niet meegaan veroorzaken de meest nerveuze scènes. Een ouwe juf van over de zestig tracht overal voor te dringen maar wordt vriendelijk teruggekaatst. Na afwerking van passage - die bij sommigen nogal wat in heeft doordat 't gestorte passagegeld per bank nog niet is overgemaakt - ga je naar boven waar je nog een uurtje je kunt amuseren met het afscheid nemen. |
|||||
4
Foto ontbreekt.
Onderschrift John in Tilburg - Amsterdam en Volendam stonden o.a. op 't programma.
[Uit een krantenknipsel (zie pagina 42) blijkt dat Coleman eerder in 1946 Nederland was en waarschijnlijk ook Tilburg bezocht. Toen is de afspraak gemaakt dat Jan en Annemie Franken naar Milwaukee zouden komen.] |
|||||
5
En als je dan de loopplank overgaat met al die keurige scheepsbedienden van voren en van achteren, krijg je 't idee of je in de gang van 't circus loopt van de kooi naar de arena waar dan de show begint. Je bent nog geen vijf minuten in je hut of er is groot alarm. Oefeningen; zwemgordels aan en naar de sloepen. De zware stoompijp fluit en dan naar 't dek en maar zwaaien - nu gelukkig voor de laatste keer. Los en daarna direct eten want 't is al 2 uur. Je bestelt maar om de andere gang, anders word je te vet. Werkelijk prinsen-kost. Zalig klaar gemaakt maar te grote porties. Bij 't nuttigen van mijn derde aardappel draaien |
|||||
6
Bijschrift Wij in Amerika - foto genomen voor Mount Mary College.
[Waarom Jan, Annemie, en John Saint Mary's College in Milwaukee bezochten maakt het dagboek niet duidelijk. Misschien alleen maar omdat dit onderwijscomplex een van de stedelijke monumenten is.] |
|||||
7
we de Nieuwe Waterweg uit en de zee op. Je krijgt dan zo'n heerlijk rommel-gevoel. Ik eet die middag maar drie aardappels. Je wordt er aan gewoon en als je dan 's middags heerlijk op 't dek in de zon zit op een ligstoel met een kussen waar je respectievelijk fl. 4 en fl. 2,65 voor moet dokken, voel je je weer als op de boulevard in Scheveningen. Je bent al gauw thuis op zo'n boot, loopt net zo rond of dat je er je hele leven al versleten hebt en begint dan met wat medepassagiers kennis te maken. Typen van allerlei soort maar daarover later nog meer. Na 't eten van 7 uur heb je een bar en een gezellige salon tot je beschikking. |
|||||
8
Foto ontbreekt.
Onderschrift Wij in Amerika - foto genomen voor Mount Mary College. |
|||||
9
21 Juli Na een heerlijke zonnige morgen wordt 't 's middags slechter, wat goed merkbaar is aan 't aantal passagiers. Het eten is zoals gewoon prima. Waar we op onthaald worden, laten de menu's wel zien, zo daarover verder niets meer. Het meest interessante is wel dat je mensen van allerlei soort en ras spreekt; Belgen, Fransen, Zwitsers, Joegoslaven, Engelsen, Amerikanen en last but not least onze echte gezellige Nederlandse mensen die wel uitblinken in dit internationaal gezelschap. 's Avonds piano-recital in de rooksalon, door een Nederlandse dokter. De meesten gaan nog vroeg naar bed maar wij blijven |
|||||
10
Onderschrift familie Vermeer
|
|||||
11
met een stel op om Southhampton en Wight Island bij nacht te aanschouwen. Het is erg jammer dat we er geen dag blijven liggen, maar rode schijnwerpers en witte lichtjes zover als je maar kunt kijken geven een blijvende herinnering aan deze streek.
22 Juli Het weer is buitengewoon slecht en drie kwart van de mensen is ziek. De lunch en het diner dat anders in twee groepen gaat, kan rustig ineens worden afgewerkt want practisch is niemand beneden. De dining-room is n.l. ontzettend benauwd en de eetlucht die uit de |
|||||
12
Onderschrift familie Vermeer
[Zie de aantekening bij pagina 16]
|
|||||
13
keuken golft, maakt vele mensen sea-sick. Verschillenden blijven in hun hutten en anderen komen aan dek en eten daar wat sandwiches. De angst om beneden de dining-room te bezoeken is geweldig en we treffen er dan ook maar weinig mensen. De horse-races die die avond zouden worden gehouden, worden afgelast vanwege 't grote aantal zieken. We zien vandaag 't laatste stukje land en dan de oceaan op. 't Avontuur tegemoet; bruinvissen, dolfijnen en water. |
|||||
14
1 foto ontbreekt
Onderschrift familie Vermeer
[Zie de aantekening bij pagina 16]
|
|||||
15
23 Juli Afschuwelijk weer. 't Aantal zieken stijgt. Ik zelf heb nergens last van en voel me prima. Mieke ligt wel niet te bed maar eet op dek. 't Wordt nu gezellig want je begint iedereen zo te kennen. De mensen vallen ontzettend veel mee en 't is interessant zoveel nieuws te horen uit zoveel verschillende landen. 's Avonds is er een spontane kleine bijeenkomst van enkele artisten en we ontdekken dat we met vereende krachten een prima cabaret-gezelschap zijn. Een meisje uit Zagreb speelt ongelooflijk goed de nieuwste songs en alles brult mee. |
|||||
16
Onderschrift John's eerste hulp.
[Dit bijschrift verklaart de aanwezigheid van de foto's op deze pagina en pagina 12 en 14. Uit de knipsels uit Amerikaanse kranten (zie pagina 48) blijkt dat John Coleman, nadat hij met zijn valscherm was geland, in eerste instantie werd geholpen om uit handen van de Duitsers te blijven door een boerenfamilie. Dat zal deze familie Vermeer zijn geweest. Waarschijnlijk heeft Jan Franken deze foto's van het gezin Vermeer gemaakt om afdrukken ervan aan Coleman te geven. Gezien de vele Vermeers in de agrarische sector in en rond Tilburg van die jaren is het niet mogelijk gebleken deze familie nader te identificeren.]
|
|||||
17
We gingen om half drie te bed. Jammer dat zo weinig mensen hiervan hebben kunnen genieten. Wat is 't een genot als je niet zeeziek bent.
24 Juli Het weer is helemaal omgeslaan. Heerlijk zon en de zee zo kalm als de meest ordinaire plas in Holland. Iedereen duikt weer op. De meeste mensen hebben alleen nog maar wat last bij 't aankleden. Dat is inderdaad 's morgens 't beroerdste. Roef roef wassen en dan vlug naar dek, luchtje scheppen en dan ontbijten en alles is okée. 's Avonds horse-races en na een gezellig borreltje te bed. |
|||||
18
Onderschrift Noordam 20 Juli t/m 29 Juli
|
|||||
19
25 Juli Hetzelfde weer en iedereen ziet er weer stralend uit. Zelfs de meest verstokte sea-sicker moet zich nu lekker voelen. De bediening aan boord is reuze. Om 11 uur 's morgens bouillon met cake en om 4 uur 's middags thee met koekjes. Ook in de eetzaal is alles prima geregeld. Een reuze gezellige hofmeester en een keuze dat 't niet leuk is. Hetzelfde in de bar waar je tussen dertig à veertig dranken kunt kiezen. Voor 't diner drinken we een borreltje met de kapitein, een gezellig klein dik ventje, een echte kapitein. |
|||||
20
Onderschrift Noordam 20 Juli t/m 29 Juli
|
|||||
21
's Avonds dansen. Gelukkig dat we een goede pianiste aan boord hebben want de platen zijn niet veel. Reuze oud, en op de radio is nog niets op te vangen als wat storingen.
26 Juli Slecht weer en derhalve moeten er weer een stel mensen zeeziek worden! Ik laat me 's morgens heerlijk scheren met hete doeken op je gezicht dat je bijna verbrandt. Je poriën gaan dan open, zegt men, echt Amerikaans. 's Middags klaart het weer op en 't is weer lekker warm. Iedereen is ontzettend verbrand en sommige mensen zien zo bruin |
|||||
22
Onderschrift Noordam 20 Juli t/m 29 Juli
|
|||||
23
dat ze in New York in geen bus of tram in zullen mogen: "Real Negro's". We hebben een ping-pong competitie waar je reuze je tijd mee door komt. 's Avonds ontdekken we een gezellige kleine salon waar we met ons eigen stel - een man of tien - een borreltje drinken. Na een tijdje op 't dek gezeten te hebben naar bed.
27 Juli Vanmorgen weer prima weer. Echt Amerikaans; een tijdje warm, dan één dag slecht weer en dan weer een tijd prima weer. We maken nog wat foto's. Dan finale van de ping-pong competitie die tussen een Hollandse tandarts en een Franse dokter gaat en die |
|||||
24
Onderschrift Big Three?
|
|||||
25
de laatste wint. Na 't eten beginnen we al wat land te zien, 't eerste na een week water. Juist een sprookje. We liggen even stil en de loods komt aan boord, een echte Amerikaan. Rechts van ons zien we Long Island dat erg vlak is en links Staten Island dat juist bergachtig is. Long Island gaat over in New York. Nu zien we de stad, een klein stukje strand dat zwart van de mensen ziet en veel zeilboten. Een zotte Amerikaan vaart vlak voor ons door en heeft plezier. Dan zie je geen strand meer maar direct grote autobanen langs 't water. Een vaste kermis brengt allerlei attracties o.a. een hoge |
|||||
26
Onderschrift N. Frederick Ave Milwaukee
[Dit is het adres van John Coleman.]
|
|||||
27
steiger waar je parachute kunt springen en een groot rad met tuimelwagentjes er aan. De mist trekt op en door de verrekijker kun je 't prima zien. Met grote witte letters lees je langs de kust "Welcome home, well done", speciaal voor de soldaten. Links van ons blijft het bossen en langs 't water zie je direct die mooie donkergroene kleur, iets wat je in Holland helemaal niet ziet. Om nog even aan de linkerkant te blijven, je ziet Ellis Island - een quarantaine station voor besmettelijke ziekten. Dan springen we weer over op rechts. Na 't strand en de autobanen duikt New York Stad al meer en meer op. Je ziet Manhattan met zijn geweldige wolkenkrabbers, de zakenwereld |
|||||
28
Onderschrift Is er verschil tussen een Amerikaanse schoonheid en een Tilburgs meske.
|
|||||
29
van Amerika. We gaan in quarantaine en liggen stil; de dokter komt aan boord. 't Eerste schip wat we zien is een Russisch met hamer en sikkel in top en dat voor een democratisch land als Amerika. Prachtige schepen die allemaal in quarantaine liggen. Ik vergat nog te vermelden dat we tegen 2 uur de Queen Mary van dichtbij passeerden. Zo iets is ongelooflijk en ons schip is daar nog maar een speldenknop bij. Na 't eten is 't een fantastisch gezicht: groene, oranje, rode en witte lichtjes wisselen zich af. De kermis is hel verlicht en terwijl je zo New York bij avond ziet, erger je je dood dat je er maar één km vanaf bent en dat je |
|||||
30
Onderschrift En toch leert hij al aardig Nederlands.
|
|||||
31
er niet bij kunt komen. We drinken tot afscheid nog een stevige borrel en gaan dan niet te laat naar bed.
29 Juli 6 uur ontbijt want om 7 uur moet alles opgeruimd zijn als de douanen aan boord komen. Om 7 uur geen douanen en we stomen op. Precies 8 uur bereiken we de wal Hoboken New Yersey onder een luid getoeter en een gelukkige mensenmassa. Nog geen douanen. Het is 9 uur en iedereen heeft op de boot te blijven. Eindelijk om 10 uur komen ze aan. We staan nogal vooraan en zijn met onze papieren vlug klaar. Als eerste Hollanders de boot af. De Amerikanen hadden n.l. voorrang. |
|||||
32
Onderschrift Jippie, de spes of America
|
|||||
33
Weer douanen voor de koffers. We zien nu de mensen die staan te wachten, want de meesten mochten niet boven komen. Slechts enkele permits waren afgegeven, natuurlijk aan Joden. Koffercontrole betekent voor ons $ 8 betalen. Daarna laten we de 4 grote koffers direct naar Milwaukee zenden, nemen een handtas met 't meest noodzakelijke voor de eerste dagen en gaan met de bus naar Pennsylvania Station. Daar de trein naar Sayville genomen en zo belandden we bij de Koster's die ons eigenlijk pas een dag later verwacht hadden. Na een boterham te hebben gegeten, praten we wat en om 5 uur drinken we een heerlijke borrel, cocktail met whisky, sinaasappel, citroen, |
|||||
34
Bijschrift boven Lorraine and Aunt Eva
Bijschrift onder ?
|
|||||
35
cherry, ijs etc. en gaan daarna eten in "Alberts" met Tante Maria, Ome Louis en Joep en zijn vrouw. Je weet niet wat je proeft als die aparte bootsmaak van je eten af is. Het is een reuze gezellig restaurant en 't gezelschap valt veel mee. De vrouw van Joep is een echte Amerikaanse waar je veel plezier mee kunt hebben. Al die mensen hier in de States zijn zo ontzettend geestig. Frans is niet meegegaan. 's Middags zagen we hem even. Een gezellige borrel was 't slot van deze eerste avond aan land. Annemie gaat met Joep mee. Ik blijf bij de ouwelui slapen. Tegen half twaalf liggen we in ons nest. |
|||||
36
Onderschrift Annemie - John - Aunt Eva - Lorraine - Jippie - Jan
|
|||||
37
30 Juli |
|||||
38
Knipsel 1: Patriots keep war promise Knipsel 2: Hollanders on way to repay Yank's visits
Bericht links
Patriots Keep War Promise Bericht rechts
Hollanders on way to repay Yank's visits |
|||||
39
en een van de K.L.M. managers. Foto's werden er niet gemaakt want dat was in Milwaukee leuker met John; dus we wisten wat ons te wachten stond. Kwart voor één stegen we op in een 4-motorige P.C.A. en we landden twee keer, eerst in Cleveland en later in Detroit. De eerste keer dat we vlogen. We zaten vooraan en nogal veel lawaai maar we hadden een prachtige tocht en 't beviel ons best. In Milwaukee wachtte John ons op met een reporter en er moesten foto's worden gemaakt. Daarna reden we naar huis waar Pa en Ma weer met een reporter wachtten. 's Avonds kwam er nog een en na een tijdje praten gingen we niet al te laat naar bed. |
|||||
40
Knipsel 3: Milwaukee Journal - Voorpagina donderdag 1 augustus
Milwaukee Journal |
|||||
41
1 Augustus We beginnen die morgen weer met een reporter. John gaat naar kantoor en komt ons dan even later halen voor een air-show die gegeven wordt ter ere van 't zoveelste lustrum. We hebben een speciale permit en mogen 't vliegveld op. Iets geweldigs. Zware bommenwerpers en jagers van allerlei type maken de lucht onveilig en geven hun beste demonstraties. Het is fantastisch en iedereen is er enthousiast over. Na 't eten gaan John en Dad werken en wij schrijven wat en trachten met New York onze passage terug te regelen. 's Avonds gaan Annemie en Ma naar een show en John, Dad en ik naar een cocktail-party. Deze wordt |
|||||
42
Knipsel 4: Dutch friends visit flyer - krantenfoto met bijbehorende tekst [Chicago Tribune 2 augustus 1946]
Dutch Friends Visit Flyer
Knipsel 5: Repaying Visit Foto: Associated Press
Repaying Visit |
|||||
43
gegeven in hotel Pfister door allemaal vliegeniers van de vorige oorlog en John en ik waren geïnviteerd. We maken met een bende mensen kennis, de burgemeester (een man van 75 jaar), bankdirecteuren, managers van fabrieken en kranten etc. etc. Alles gaat broederlijk met elkaar om, echt democratisch. Om half zeven begon de borrel en om 8 uur 't diner. Daarna sprak Generaal Eaker, een van de hoogste pieten op militair gebied van de States en waarschuwde vooral voor Rusland. Na afloop om circa 10 uur pikken we nog wat vrienden van John op en gaan in een paar bars kijken. Iedereen is reuze hartelijk en we hebben een gezellige avond. Je vindt geen |
|||||
44
Knipsel 6: Dutch Pair Repay Flier's Underground "Visit" - krantenfoto met bijbehorende tekst Foto: Sentinel
Two Dutch underground workers who protected him from the Germans in 1944 are shown being greeted by John Coleman jr. (left), of 4455 N. Frederick Av., upon their arrival at Billy Mitchell Field yesterday. The pair, Jan Franken, 22, and his sister Anna, 19, of Tilburg, Holland, will spend a month with the former Air Forces officer. |
|||||
45
restaurants zoals bij ons. Het is maar van de ene bar aan de andere hangen maar als je er aan gewoon bent is 't wel gezellig.
2 Augustus Een beetje uitslapen is op zijn tijd ook niet onaardig. We lunchen vanmiddag in een old English room en eten heerlijke kaas met omelet. Daarna gaan we winkelen en we kunnen onze ogen niet geloven. Je durft niets te kopen want twee minuten later zie je weer iets wat veel aardiger is. Annemie vindt een paar schoenen, wat toiletartikelen, en ik koop wat sokken en een pullover. 's Avonds zien we een reuze leuke show met prachtige gekleurde tekenfilm. We pikken nog wat kroegjes en gaan te bed. |
|||||
46
Knipsel 7: He "Dropped In" With Nazis Close Behind
He "Dropped In" With Nazis Close Behind |
|||||
47
3 Augustus We ontwaken tegen 12 uur en lunchen thuis met gebakken kaas en dito spek, een heerlijke combinatie. Daarna gaan Annemie en John zwemmen terwijl ik een massa correspondentie afwerk. Ik krijg mijn eerste auto les in Amerika van Dad en voor 't eten spelen we nog een partij tennis. 's Avonds gaan we niet al te laat te bed want de volgende morgen is 't vroeg op. 't Huis naast dat waar John en ik slapen, wordt bewoond door twee jong getrouwde stellen en we moeten die avond nog binnenkomen. Zij waren aan 't pokeren en we speelden even mee. Ik ging met één dollar en 40 cent winst naar bed. |
|||||
48
Knipsel 8: Milwaukee Flier to Be Host to Dutch Who Aided Escape Portretfoto: John Coleman jr.
Milwaukee Flier to Be Host to Dutch Who Aided Escape |
|||||
49
|
|||||
50
Onderschrift
|
|||||
51
5 Augustus We werken 's morgens correspondentie af en na de lunch gaan Annemie en ik platen kopen in een of andere muziekwinkel waar we de hele middag zoet zijn. 's Avonds gaan we naar een film van Bing Crosby en daarna dansen we nog in een of andere tent tot één uur. Een echte Amerikaanse room met een schetterband en een negerin aan de piano.
6 Augustus Vandaag gaan we weer winkelen. John, Dad en ik zijn 's middags op een lunch geïnviteerd, Ma en Annemie lunchen ergens in de stad. We zijn in een reuze gezellige club waar iedereen lid van kan zijn als hij in de eerste of tweede wereldoorlog in 't leger is geweest.
|
|||||
52
Bijschrift On the range. [ranch]
|
|||||
53
Zeer democratisch. 's Middags wissel ik mijn cheque van 300 dollar in van Gelder en ga met Ma en Annemie verder winkelen. We kopen de Boston Store half leeg, zo iets als de Bijenkorf in Holland, alleen een beetje groter. 's Avonds komt de Candyman op bezoek met zijn vrouw, een reuze gezellig stel, en om 10 uur ongeveer gaan we wat vrienden van John ophalen en drinken nog een whisky in de stad. Annemie en Ma zijn naar een of ander concert.
7 Augustus Tegen 12 uur op en lunch. Annemie en Ma gaan naar de kapper en manicure en ik schrijf wat correspondentie af. 's Avonds is er een cocktail-party bij een of andere Milwaukee kerel, |
|||||
54
Onderschrift Op de morgen van 't vertrek naar New-York
|
|||||
55
overigens een zeer aardige vent van 58 jaar, weduwman, die party's voor jongelui organiseert bij elke voorkomende gelegenheid. Het is reuze gezellig en rond 11 uur is 't afgelopen en gaan we regelrecht naar bed.
8 Augustus We hebben 't rijk alleen. Ma vliegt naar haar zuster die aan kanker is gestorven en Pa en John zijn in de zaak. We maken zelf een lunch klaar en schrijven na 't eten wat. 's Avonds een diner bij Mevr. Redeen. Een reuze aardig huis en een gezellig diner maar een zeer oninteressante conversatie. Tegen 10 uur stappen we op en zoeken we nog een pub op, en dan niet al te laat te bed want de volgende morgen naar Chicago. |
|||||
56
Foto ontbreekt
Na een bezoek aan de Michigan Beach. |
|||||
57
9 Augustus |
|||||
58
|
|||||
59
Na afloop nemen we nog een biertje en dan
naar huis. Er is bericht dat we 21 Augustus met de Westerdam weg
kunnen. |
|||||
60
Onderschrift
|
|||||
61
gaan staan en iedereen begint dan te klappen. We zitten aan de
hoofdtafel op een verhoging en 't is net een dierentuin met een kooi
apen. Annemie en ik gaan na de lunch winkelen in de Boston Store. We
dineren thuis en gaan niet te laat te bed. |
|||||
62
Onderschrift
|
|||||
63
14 Augustus |
|||||
64
|
|||||
65
organisator van de air-corps in de vorige oorlog. Een prachtig huis
en we hadden diner in de tuin. Tegen 12 uur gingen we naar huis. |
|||||
66
|
|||||
67
gelegenheid en we dansten daarna in een bar tot 3 uur. |
|||||
68
|
|||||
69
20 Augustus |
|||||
70
|
|||||
71
21 Augustus |
|||||
72
|
|||||
73
jongen van een jaar of 16, naar de boot gaan brengen die in Holland
gaat studeren. Hij ligt bij mij in de cabine. Om 4 uur gaan we van
wal. De boot is hetzelfde type als de Noordam, alleen is alles rond
gebouwd hier. Een ronde trap, een ronde bar etc. Op de Noordam was
alles recht. We gaan de eerste avond niet al te laat te bed. |
|||||
74
|
|||||
75
Bij Annemie ligt ook nog een jong meisje van circa 20 jaar en dan
is er nog een uit Cuba ook van dezelfde leeftijd. We vinden nog een
stel dat Karel Schade, Bill Janssen en heel Moergestel en Oisterwijk
goed kent en met een paar Fransen en Amerikanen hebben we toch wel
een aardig stel. Drie Amerikanen zijn er aan boord die ontzettend
goed dek-tennissen en we spelen elke dag 2 partijen. Daarna neem je
een koude douche en wring je je eigen uit. 's Avonds is 't dansen en
zitten we met 't hele stel in de Lounge. Een gezellig borreltje en
dan te bed. |
|||||
76
|
|||||
77
23 Augustus |
|||||
78
|
|||||
79
In de bar kunnen we maar twee pakjes cigaretten krijgen per dag en
10 cigaren. Af en toe lukt wel om te mazzelen. 's Avonds pokeren en
na een uurtje in de bar te bed. |
|||||
80
|
|||||
81
's Avonds een gezellig diner met een fles
champagne en rode wijn na een gezellige borrel. We gaan niet al te
vroeg te bed. |
|||||
82
[Hier eindigt het dagboek.]
|