|
Diverse auteurs - Verspreide publicaties
Nieuwe Tilburgse Courant - vrijdag 28 november 1958
Humor in streektaal
Een Tilburgs en een Gemerts weversliedje
Men moet ingewijde zijn om de "steken" te voelen We zijn voorstander van het spreken en schrijven van zuiver algemeen beschaafd Nederlands. Dit neemt echter niet weg, dat men onder elkaar niet z'n eigen taal zou mogen spreken. Luister maar eens naar de Limburgers, als ze onder mekaar zijn, en naar Friezen en Groningers en Drentenaren en Amsterdamse Jordaners!
Het loont ook de moeite om de betekenis van het dialect na te gaan bij pogen om het streek-eigene te bewaren. Luister bijv. eens naar Pastoor Poell z.g. toen hij in Gemert stond:
Wòr eeuwen lang op een ketouw De wevers krom zich werke En niemes nie van jong of ouw Van 's werelds loop iets merkte. Wòr 't heel geen wèld was en 't bleef stil, Wòr alle vreei hán en hán "wil" Wòr geen de vrèmden leën an, Dòr ben ik vandán, dòr ben ik vandán.
Zegt gai mar, dè't er beter is In noord, zuid, oost of weste, Al zegde gai 't, ge heget mis, Want ik vind Gemert 't beste. Hier stond mijn wieg en hier luidt ok Als't God belieft, veur mai de klok. Dan kumt er op mijn kruis te stôn: Hai's hier vandán, hai's hier vandán.
Oud Tilburg En hier zetten we nou eens naast, wat pater Heerkens z.g. uit Tilburg onder andere zong in een van zijn vele bundeltjes:
Aaw Tilburg 'n Weeverke, 'n jong, vlug weeverke al op z'n nuuw ketaaw, die trok al aon z'n touwke, keek zuutjes naor z'n vrouwke en zong z'n douwderidouwke: "Gin brood, gin mik, ochod-ochod-ochod! goei weef, één keend, ochod-ochod-ochod!"
'n Weeverke, 'n aaw krom weeverke, al op z'n kaoi ketaaw, die schoof al op z'n bruukske en bromde-n-in z'n huukske: "et leeven is gin kuukske, gin brood, gin mik, ochod-ochod-ochod! kaoi weef, streup kender, ochod-ochod-ochod!"
Nog 'n "litanie" Als men geen uitgesproken tegenstander is van regionale lectuur en alles, wat naar dialect ruikt, dan kan men zich met zulke poëzie wel verenigen. Vooral omdat zij de volksmond zo benaderde. Wilt ge hiervoor 'n bewijs? Luister dan naar, hoe de Tilburger weer eens 'n "litanie" maakte, zoals er in 't verleden herhaaldelijk in onderscheiden buurtschappen al zingend ontstaan zijn.
We hebben de schoonste stad van 't laand en onze vadder is fabberikaant!
Refrein: En laot ze mar koome, We lussen ze gruun!
We hebben ene grunen Willem II, Hij ies nie van ons mar we doen 't er mee. Refrein
We hebben ne grooten blaauwe sloôt En als ge die ruukt dan gaode dood. Refrein
We hebben 'n heel groôt zwembassin, Daor kunne wel duuzend fraoters in. Refrein
Ok hebben we nog un duivetil, Daor haawe alle treinen stil. Refrein
En we rijen in unnen Overlaand, Want in ne Ford dâ ies toch schaand. Refrein
We hebben ôk nog un viaduct, Ge stôot oewe kop as ge nie bukt. Refrein
Dan hebben we nog un schoôn paleis, 'n Half miljoentje was de prijs. Refrein
Bij boerke Mutsaerts in 't zaand, Daor hebbe ze't waandelbos geplaant. Refrein
Dan hebben we nog 'n Hasseltse kapel, En dà weten de jongens en de mèskes wel! Refrein
En kwaam er uit Tilburg iets biezonders? Jao! 't heilig Peerke Donders. Refrein
En we hebben de schoônste stad van 't laand En onze vadder is fabberikaant. Refrein
Om de humor van dit spotrijm goed te snappen moet men met de plaatselijke situatie op de hoogte zijn. Zonder nadere toelichting ontgaat de buitenstaander te enenmale veel spotternij, die hier werd samengeflanst.
Tot verklaring van eigenlijke spreektaal zijn we ditmaal nog niet gekomen. Verstaat ge wat "enen aorige" is en wat bedoeld wordt met "'k Vuul me toch zo aorig. Ge zijt unne schoône, ne vieze, ne kedée, nen Hannes. Gatsamme, nen Driek, de witte" en zoveel andere aanduidingen. Daar zullen we het een volgend maal nog eens over hebben. Net zo goed als over "'n labbekak" en over iemand, die "wir aon 't slabakken is".
|