Dees wurt un smerreg stukske, van pis, schijt, zeik en
stront en nog wè van dè smerreg grèj wè ‘ne mens liever durspuult en nie
over prot.
Deel 1: de pissebed
Un pissebed is ’ne kleine tor mè virtien pôtjes, die ge
hendeg kunt kweke onder unne pot geraniums op de stoep. Un bietje vocht
en zand en ie duget goewt. Vruger ginge ze die dreuge en kortmoale en
linne die dan in bed bè de klein jong die nog in d’r bed pieste. Dè
hielp. Umdurrum hettie pissebed. De vrouwe han wèjer gin gezeik en ok
minder natte stront in luiers, lakes en strojzakke.
Deel 2: de pisbak
Veul huize han vruger un pleej buiteshuis: un huske mè un
plank mè un rond gat Door konde lekker gon zitte schijte, mar in de
winter dinde wel vort. Mè un stuk auwe krant konde oew kont afvége. Mar:
de jong jong en ok de auw es ze teveul gedronke han, ginge nogal ’s tege
un muur ston pisse. Zeker èster al iemes opzaat. De durskes han namelek
vurrang. Umdurrum is de pisbak uitgevonde. Wij hander thuis twee, unnen
hoge vur onze vodder en m’n oudst bruurs, en unne lége vur de klein jong
van vier joor en auwer. Die pisbakke stonne néve de mèshoop mè un buis
nor de gierkelder. Ik hebber dikzat mè onze vodder same ston pisse.
‘Jonge, zèkt un bietje dur’, zinnie alted. Ik heb door geleerd hoe degge
‘m vaast moet hauwe onder ’t pisse. En hoewdegge ‘m af moest kloppe.
Want ons moeder wô gin gezeik, zeker nie over oew sondese boks. Want dan
waarder stront oan de knikker.
Zo’n pisbakke hedde nou in alle kaffees enopenbare
gebouwe. Mistal ister wel ’n schot tusse.
Deel 3: het gutsgat
Alle smerreg woter van de geut en de was liejp bons
vruger langs de stoep durt gutsgat nor de sloot langs de weg. D’r néve
ston de rabarber en die din ’t goew. Twee kirre per joor makte onze
vodder dè gutsgat skon mè un bats. En detter wel ’s oijt wè stonk, och
door han ze schijt oan. De pissebedden lééfden gère in de buurt.
Deel 4: ’t riool
In de lóóp van vurrigen eeuw wurden er steeds meer
gebouwd int turp, de slóte wurde dichtgegoid en d’r waar ginnen boer mer
die vur unnen dreuge mik de beerput bè de mense leeg wô komme pompe. Al
waart wel hendeg, want bè grote ruzie zinne de mense: ès de strontkaar
mèrge kumt, dan gôde gè d’r mar bè ligge. Toen ist riool uitgevonde. Dè
is één groot gutsgat middenin de stróót wor ge alles wè stinkt in kunt
loate lóópe. Pleej en pisbak kwame binneshuis ent partikulier gutsgat is
verdwene. In gewoon stroate komde nog wel veul pissebedde tege want die
zitte ok liever bè de wèrme stront ès tusse de kauwe kak. De mense
makten unne rèchten afvoer van bove nor beneje, en van de vurdeur nor de
weg, ok mooi rècht. Umdurrum kwame de miste weesees veur in de gang.
De geminte ha dè oangelit, en iedereen krig dè rècht
rècht nort riool. Rioolrècht noemde ze dè.
Ge moester wel vur betoale. In dè groot gutsgat han ze ok
putjes in gemakt. Est dan bè un hoosbui teveul zèkte in de wijk, dan
liejp al dè wotter mooi weg. De mense zelf moese betaole noavenant desse
piste, schete of waaste. Nou is den inne stront groter ès den andere.
Mar bèj moete durgespuult worre. Umdurrum han ze de hogte vant
rioolrècht gekoppeld oan de kubieke meters wotter. Sommigte zuinige
mense linne unne stéén in de stortbak want dè schilde elke keer unne
liter woter ès de vrouw ha zitte pisse. Wijer waarder gin gezeik,
iedereen tevreje.
Deel 5: van rècht nor heffing
Ze hent rioolrècht bè de geminte afgeschaft. Tis un
heffing geworre. Dè gi zo: hoe duurder degge wont, hoe duurder degge zit
te schijte. Dè is vurdilleg vur de huurders zegge ze, want die pisse
vort vur niks. Mar ge makt menne pis nie lauw: volges men is hier
behoorlek wè stront oan de knikker. Nou moete nie tege de kerk oan pisse,
want die dreugt nie vlug op. Toch hebbik un dil purtèje unne lelleke
brief geschreve, want ik lot m’n èige’t glazuur nie van de pot af pisse.
Gellie pist er néve, hebbik geschreve. En: ès ik zon kont ha, ging ik
mèrge nog immigrere nor Maasdonk, Oss of Uje. ’t Antwoord waar èsdè ik
nie moes gon ligge zeike, ’t waar hendeg en goewt zo.
Ik heb vandeweek mun gutsgat wer opegegrave en loat munne
rotzooi wer in de sloot loope. ’t Makt toch niks uit.
Bedankt vurt luistere en misschien tot volgende keer.
Ad van Schijndel, 28 nov. ‘10